Με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας και συγκεκριμένα της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών ΥΠΕΝ (ΑΔΑ:9ΒΞ84653Π8-ΚΟΞ) απαγορεύεται στην περιοχή των Αλυκών Αγίας Παρασκευής (Καλλονής) η εξάσκηση αλόγων και η διοργάνωση επιδείξεων/ εκδηλώσεων με άλογα.

Η απόφαση έχει τίτλο «Καθορισμός μέτρων αποκατάστασης στην προστατευόμενη περιοχή των Αλυκών Αγίας Παρασκευής Ν. Λέσβου» και ήρθε ως απάντηση στην ζημιά που έχει προκληθεί σε έκταση που βρίσκεται εντός της προστατευόμενης περιοχής των Αλυκών εξαιτίας α) διάνοιξης μήκους περίπου 900 μέτρων και πλάτους 7 μέτρων, που έγινε σε συνέχεια του υφιστάμενου μη αδειοδοτημένου ιπποδρομίου, και την απόθεση ποσοτήτων από πέτρες, βράχια και μεγάλους πλαστικούς σωλήνες στις όχθες του καναλιού που βρίσκεται εντός της παράνομης διάνοιξης και της πραγματοποίησης ιππικών αγώνων στις 05-06-2023 και της κίνησης μοτοσικλετών εντός της παράνομης διάνοιξης, στους οποίους παραβρέθηκαν περισσότερα από 600 άτομα στο χώρο εντός της παράνομης διάνοιξης και εντός των μεσογειακών εποχιακών τελμάτων, καθώς και της κίνησης αυτοκινήτων εκτός της παράνομης διάνοιξης.

Η απόφαση λήφθηκε λαμβάνοντας υπόψη 22 έγγραφα εκ των οποίων τα μισά αποτυπώνουν τις παράνομες ενέργειες που έγιναν.

Η προκληθείσα περιβαλλοντική ζημία αφορά σε καταστροφή της φυσικής βλάστησης και αλλοίωση των φυσικών ιδιοτήτων του εδάφους στον οικότοπο προτεραιότητας 3170* Μεσογειακά εποχικά τέλματα της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, καθώς και υποβάθμιση του κρίσιμου ενδιαιτήματος για τα είδη πανίδας και ορνιθοπανίδας της εν λόγω περιοχής.

Η απόφαση έχει αποδέκτες τον Δήμο Δυτικής Λέσβου, τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Βορειοανατολικού Αιγαίου και το Τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού . Παράλληλα κοινοποιείται, μεταξύ άλλων στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, στον Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Μυτιλήνης και το Αστυνομικό Τμήμα Αγίας Παρασκευής.

Τα μέτρα αποκατάστασης

7 είναι στο σύνολό τους τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι τις 28 Αυγούστου 2024 από τον Δήμο Δυτικής Λέσβου σε συνεργασία με την Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενης Περιοχής Βορειοανατολικού Αιγαίου του ΟΦΥΠΕΚΑ. Μάλιστα μεταξύ άλλων σημειώνεται ότι θα πρέπει να κουβαλήσουν στα χέρια τους οι εργάτες το χώμα που μετακινήθηκε για την παράνομη διάνοιξη που έγινε για τις «ανάγκες» των ιπποδρομιών.  

Η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της ΠΒΑ σε συνεργασία με την Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Βορειοανατολικούς Αιγαίου του ΟΦΥΠΕΚΑ, εξουσιοδοτείται για τον έλεγχο και την εφαρμογή των παραπάνω μέτρων αποκατάστασης και την ενημέρωση του Συντονιστικού Γραφείου Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών (ΣΥΓΑΠΕΖ).

Ειδικότερα τα μέτρα αποκατάστασης είναι:

• Επισκευή της περίφραξης της δημοτικής έκτασης στα σημεία που έχει καταστραφεί και των θυρών στα τρία σημεία εισόδου σε αυτή, εντός εξαμήνου από την υπογραφή της παρούσας απόφασης.
• Στην εν λόγω δημοτική έκταση απαγορεύεται: I) η κυκλοφορία όλων των τροχοφόρων οχημάτων πλην αυτών των κτηνοτρόφων που χρησιμοποιούν την έκταση II) η εξάσκηση αλόγων III) η διοργάνωση επιδείξεων/εκδηλώσεων με άλογα IV) η άσκηση αθλητικών δραστηριοτήτων με ανεμόπτερο.
• Η απαγόρευση της κίνησης οχημάτων και της εξάσκησης αλόγων στην περιφραγμένη δημοτική έκταση θα πρέπει να αναφέρεται ρητά σε κάθε απόφαση του Δήμου Δυτικής Λέσβου που αφορά την εν λόγω περιοχή.
• Τοποθέτηση ενημερωτικής σήμανσης (στα Ελληνικά και στα Αγγλικά) στα τρία σημεία εισόδου της δημοτικής έκτασης όπου θα αναγράφονται οι παρακάτω πληροφορίες: α) ότι η περιοχή φιλοξενεί τον οικότοπο προτεραιότητας 3170* που βρίσκεται σε φάση φυσικής αποκατάστασης λόγω πρόκλησης περιβαλλοντικής ζημίας, β) ότι απαγορεύεται η χρήση της έκτασης για εξάσκηση αλόγων, διοργάνωση επιδείξεων/εκδηλώσεων, αθλητικών δραστηριοτήτων (ανεμόπτερα κ.α.) εισόδου τροχοφόρων οχημάτων πλην αυτών των κτηνοτρόφων που χρησιμοποιούν την έκταση, γ) οδηγίες για την επικοινωνία με το αρμόδιο ΑΤ Αγίας Παρασκευής σε περίπτωση που γίνει αντιληπτή η παραβίαση των περιορισμών που αναγράφονται στη σήμανση.
• Για την αποτελεσματικότητα των μέτρων αποκατάστασης, να τεθεί εκτός χρήσης το υφιστάμενο μονοπάτι που είναι παράλληλο με την παράνομη διάνοιξη και διασχίζει τον οικότοπο από τους κτηνοτρόφους που χρησιμοποιούν την έκταση. Για την μετάβαση των κτηνοτρόφων θα πρέπει να γίνεται χρήση του υπάρχοντος οδικού δικτύου (χωματόδρομος Τσικνιά-Αλυκές Καλλονής και ασφαλτόδρομος νότια των Αλυκών Καλλονής).
• Τα υπολείμματα εδάφους που έχουν μετακινηθεί στο πλάι, εν είδει επιχώματος, κατά τη διάνοιξη, θα πρέπει να επιστραφούν χειρωνακτικά και χωρίς χρήση μηχανημάτων στην προτέρα τους θέση, καθώς περιέχουν φυσικό απόθεμα σπερμάτων και βλαστητικού πολλαπλασιαστικού υλικού και θα συμβάλλουν στην φυσική αποκατάσταση της έκτασης.
• Να μην γίνεται εκσκαφή καναλιού για τη διευκόλυνση της απορροής των υδάτων από τα τέλματα προς το περιμετρικό κανάλι των Αλυκών Καλλονής τα έτη με υψηλά επίπεδα βροχόπτωσης.

Τα παραπάνω μέτρα αφορούν στην πρόληψη περαιτέρω πρόκλησης περιβαλλοντικής

ζημίας και στην πρωτογενή αποκατάσταση αυτής και δύναται να τροποποιηθούν –συμπληρωθούν σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι δεν προστατεύεται επαρκώς το περιβάλλον από την λήψη τους.

Το νομικό πλαίσιο που διέπει την περιοχή

Η περιοχή στην οποία πραγματοποιήθηκαν οι επεμβάσεις 1) Βρίσκεται εντός της περιοχής του δικτύου NATURA 2000 «GR4110004 – Λέσβος Κόλπος Καλλονής και χερσαία παράκτια ζώνη» που αποτελεί Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. 2) Βρίσκεται εντός της περιοχής «GR4110007 - Παράκτιοι υγρότοποι και Κόλπος Καλλονής» που αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. 3)  Περιλαμβάνει τους τύπους οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ 3170* - Μεσογειακά εποχικά τέλματα (που αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας) και 2260-Θίνες με βλάστηση σκληρόφυλλων θάμνων (CistoLavenduletalia). 4) Αποτελεί ενδιαίτημα για το είδος πανίδας του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, Ελληνική Χελώνα (Testudo graeca) 5) Αποτελεί κρίσιμο ενδιαίτημα των ειδών πτηνών για το χαρακτηρισμό της ΖΕΠ: Καστανόπαπια (Tadorna ferruginea), Πετροτουρλίδα (Burhinus oedicnemus), Νανοσκαλίδρα (Calidris minuta), Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), Αργυροτσικνιάς (Ardea alba) και Μαυροκιρκίνεζο (Falco vespertinus). Αποτελεί επίσης κρίσιμο ενδιαίτημα τροφοληψίας ειδών μεγάλων αρπακτικών του Παραρτήματος Ι της 143/2002 που παρατηρούνται στην περιοχή νότια των Αλυκών Καλλονής: Φιδαετός (Circaetus gallicus), Λιβαδόκιρκος (Circus pygargus), Στεπόκιρκος (C. macroourus), Χειμωνόκιρκος (C. cyaneus)

Μπάκας: Μέχρι τώρα καμία ενέργεια

«Η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Συντονιστικού Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών (ΣΥΓΑΠΕΖ), για τις παράνομες ιπποδρομίες στις Αλυκές Αγίας Παρασκευής, επιτέλους βάζει τα πράγματα σε τάξη και ορίζει διαδικασίες κλπ ώστε να αποφευχθούν ανάλογες εκδηλώσεις στο μέλλον» αναφέρει σε δήλωσή του ο συντονιστής της Περιφερειακής Οργάνωσης Βορείου Αιγαίου των Οικολόγων Πράσινων Μιχάλης Μπάκας, που έφεραν στο φως τις παράνομες εργασίες για την επέκταση του μη αδειοδοτημένου ιπποδρομίου και συμπληρώνει: «Δυστυχώς 45 μέρες μετά την απόφαση, και ενώ βρισκόμαστε εν μέσω κύματος επισκεπτών παρακολούθησης της φύσης, καμία  ενεργεία από τις αρμόδιες υπηρεσίες δεν έχει γίνει για την αποκατάσταση της περιοχής».

Οι ανησυχίες ως προς την εφαρμογή των αποφάσεων είναι αναμενόμενες καθώς και κατά το 2023 παρότι υπήρχαν σχετικές αποφάσεις εν τούτοις οι ιπποδρομίες έγιναν με απόφαση του Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, Κώστα Μουτζούρη ο οποίος παραβρέθηκε στις ιπποδρομίες συνοδευόμενος από τον Εκτελεστικό Γραμματέα Άρη Ελευθερίου.

Παράλληλα ασφαλείς πηγές αναφέρουν ότι ήδη οι συμμετέχοντες έχουν ξεκινήσει τις προπονήσεις τους στην περιοχή παρά την κοινοποίηση της απαγορευτικής απόφασης στο ΑΤ Αγίας Παρασκευής από τις 2-03-2024.

Υπενθυμίζεται ότι η περιοχή αποτελεί πόλο έλξης για τους παρατηρητές πουλιών που έρχονται από όλα τα μέρη του κόσμου στην Λέσβο, αφήνοντας ένα σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα στην περιοχή. Οι οχλήσεις που προκαλούνται από τις προπονήσεις προφανώς έχουν αντίκτυπο στην παραμονή των σπανίων πουλιών στην περιοχή. Ενδεχομένως η υποστήριξη του ορνιθοτουρισμού και η ανάδειξη του περιβαλλοντικού πλούτου της Λέσβου, εκ μέρους των αυτοδιοικητικών τουλάχιστον, παραμένει σε θεωρητικό πλαίσιο.