ΘΕΣΕΙΣ

Πολλή κουβέντα γίνεται τον τελευταίο καιρό για την περίφημη άρση τού καμποτάζ και τις επιπτώσεις του στην οικονομία. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι το ζήτημα έχει δοθεί στις πραγματικές του διαστάσεις και κυρίως δεν έχει εξεταστεί από τη σκοπιά της τοπικής οικονομίας των νησιών του ανατολικού Αιγαίου.
Κατ’ αρχήν, καμποτάζ είναι νόμος που απαγορεύει σε ξένες εταιρείες κρουαζιερόπλοιων (με ξένη σημαία) να επιβιβάσουν και να αποβιβάσουν κόσμο στην Ελλάδα, παρέχοντας αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών από πλοία ελληνικής σημαίας και ελληνικής πλοιοκτησίας, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας.
Το καθεστώς αυτό που ισχύει στην Ελλάδα προβλέπει, δηλαδή, ότι τα κρουαζιερόπλοια τα οποία έχουν υψωμένες σημαίες τρίτων χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορούν να παραλάβουν και να αποβιβάσουν έναν επιβάτη-τουρίστα στο ίδιο λιμάνι εντός της ελληνικής επικράτειας. Για παράδειγμα, επιβάτες ενός κρουαζιερόπλοιου με σημαία Παναμά, μπορούν να μπουν στο πλοίο στο λιμάνι του Πειραιά, αλλά δεν μπορούν να βγουν και πάλι στον Πειραιά ή σε οποιοδήποτε άλλο λιμάνι στην Ελλάδα (κυκλική κρουαζιέρα).
Για να γίνουν αντιληπτά τα μεγέθη που αφορούν το συγκεκριμένο τύπο τουρισμού, αρκεί να αναφερθούμε στο γνωστό παράδειγμα του κρουαζιερόπλοιου «Zenith», γνωστό από τον αποκλεισμό που του επέβαλαν στο λιμάνι του Πειραιά, εταιρείας αμερικανικών συμφερόντων με σημαία Μάλτας, που εκτελεί κρουαζιέρες από τον Πειραιά, δίχως όμως να απασχολεί στο πλήρωμά του Έλληνες ναυτικούς, παρ’ ότι δεν υποχρεούται τυπικά προς τούτο αφού φέρει σημαία τής Ε.Ε.. Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων υποστηρίζει για το «Zenith»ότι θα έφερνε στην Ελλάδα πάνω από 100.000 Ισπανούς τουρίστες, δημιουργώντας έναν κύκλο εργασιών άνω των 10 εκατ. ευρώ!

Από μελέτες που έχουν γίνει τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, άρση τού καμποτάζ σημαίνει εκτόξευση του τουρισμού σε ηπειρωτικές περιοχές με λιμάνια και κυρίως στα νησιά. Σύμφωνα με τις μελέτες αυτές, τα έσοδα της χώρας από την άρση τού καμποτάζ θα ανέλθουν σε 1,1 δισ. ευρώ περίπου ετησίως.
Για άλλη μια φορά, λοιπόν, μπαίνουμε στον προβληματισμό για το πώς «θα ανακαλύψουμε τον τροχό», όταν οι υπόλοιπες μεσογειακές χώρες που αποτελούν τουριστικούς προορισμούς, έχουν δώσει ιδιαίτερη ώθηση σε αυτό τον τομέα χωρίς περιορισμούς. Η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Ιταλία απολαμβάνουν είδη ένα μεγάλο κομμάτι της πίτας εκμεταλλευόμενες, φυσικά και τη δική μας απραξία, εισπράττοντας τεράστια ποσά που τονώνουν τις τοπικές κοινωνίες.
Τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αποτελούν έναν ιδανικό προορισμό κρουαζιέρας. Παρέχουν τη δυνατότητα, κυρίως λόγω μεγέθους, στην άμεση πρόσβαση των τουριστών στην αγορά, σε τουριστικά αξιοθέατα, σε παραλίες, αλλά και στη διασκέδαση, εξαντλώντας την «απορροφητική» ικανότητα κονδυλίων στο σχετικά μικρό χρονικό διάστημα που παραμένουν τα κρουαζιερόπλοια στον κάθε προορισμό. Η ανάπτυξη δε που ήδη έχει επιτευχθεί στη γειτονική Τουρκία, αποτελεί ένα πολύ καλό εφαλτήριο προκειμένου τα νησιά μας να μπούνε ευθύς εξ αρχής στους προορισμούς των αντίστοιχων εταιρειών, αφού είναι ήδη στη ρότα των υφιστάμενων προγραμμάτων. Τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου έχουν ανάγκη αυτή την οικονομική τόνωση, η οποία μάλιστα θα ενισχύσει μακροπρόθεσμα και την επισκεψιμότητά τους, καθώς, όπως δείχνουν οι μελέτες, η κρουαζιέρα προσφέρει στην ουσία ένα «μεζεδάκι» από τον κάθε τόπο.

Οι λάτρεις, λοιπόν, της κρουαζιέρας, που δοκιμάζουν αυτό το μεζεδάκι, αν ευχαριστηθούν, επιστρέφουν για μεγαλύτερη διαμονή και γνωριμία με τον τόπο.
Η αλήθεια είναι ότι πολλοί φοβούνται πως η άρση θα οδηγήσει στην απώλεια εκατοντάδων θέσεων εργασίας στις οποίες απασχολούνται σήμερα υποχρεωτικά Έλληνες. Όσοι διαχειρίζονται πλοία ελληνικής σημαίας θεωρούν ότι η άρση τού καμποτάζ που δε θα συνοδεύεται από απελευθέρωση των σχέσεων εργασίας με τους Έλληνες ναυτικούς, θα δημιουργήσει σοβαρό ανταγωνιστικό έλλειμμα σε βάρος τους σε σχέση με τα κρουαζιερόπλοια υπό σημαίες τρίτων χωρών.
Στην πραγματικότητα, όμως, το ανταγωνιστικό έλλειμμα υφίσταται ήδη, καθώς η υποχρέωση ύπαρξης Ελλήνων ναυτικών ισχύει μόνο για τα υπό ελληνική σημαία πλοία και όχι για τα πλοία υπό άλλες κοινοτικές σημαίες. Με την άρση τού καμποτάζ, πέρα από τις νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν σε ξηρά και θάλασσα (στην Ιταλία η κρουαζιέρα απασχολεί πλέον 4.000 Ιταλούς ναυτικούς και στην Ισπανία 10.000), θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν και σε πολλούς άλλους τομείς. Αναμένεται να αυξηθούν οι δραστηριότητες τόσο στο transit και στο homeporting, όσο και στους κλάδους που ασχολούνται με την τεχνική υποστήριξη πλοίων, την παροχή τουριστικών υπηρεσιών, προμήθεια υλικών και τροφοδοσίας, ναυπηγεία κ.λπ..
Ας προχωρήσουμε λοιπόν μπροστά. Πλέον δεν υπάρχει η πολυτέλεια να αφήνουμε ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες. Οι πρωτοβουλίες μας είναι αυτές που θα διατηρήσουν την τοπική μας κοινωνία ζωντανή.

* Ο Δημήτρης Παπαγιαννίδης είναι επίτιμος διοικητής Ναυτικής Εκπαιδεύσεως.