Ημερολόγιο 2011
Φώκαια 1914: Ο πρώτος ξεριζωμός (Με τη ματιά του Felix Sartiuux)
Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου
(Επιμέλεια έκδοσης: Σύλλογος Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Λέσβου «Το Δελφίνι»)
(Μετάφραση: Μάγδα Παναγιωτίδου)

Για μια ακόμη χρονιά, το Ημερολόγιο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης με την επιμέλεια του Συλλόγου Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Λέσβου «Το Δελφίνι», είναι αφιερωμένο στην απέναντι Μικρασιατική γη. Μετά το Αϊβαλί, τη Σμύρνη, την Πέργαμο, φέτος επιλέχθηκε ένας τόπος που συνδέεται στενά με το νησί μας, η Φώκαια. Στις σελίδες του ημερολογίου, φιλοξενούνται κείμενα και φωτογραφίες από το λεύκωμα του Φελίξ Σαρτώ «Φώκαια 1913-1920» και από το βιβλίο του Νικολάου Αχιλ Χόρμπυ «Παλαιά Φώκαια Μικράς Ασίας» καθώς και από το αρχείο του Συλλόγου και του γνωστού Λέσβιου συλλέκτη Θεόδωρου Πελεκάνου.
Όπως διαβάζουμε στο εισαγωγικό κείμενο:
«Η Φώκαια της Μικράς Ασίας είναι ένας τόπος με χιλιάδες χρόνια ιστορίας, ο οποίος βίωσε στο πέρασμα των αιώνων, εποχές ακμής και ευημερίας, αλλά και πολέμους και καταστροφές. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι κάτοικοί της αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους είτε παροδικά είτε οριστικά.
Ωστόσο οι χρονολογίες 1914 και 1922 είναι κομβικές, αφού τότε το ελληνικό στοιχείο που ουσιαστικά δημιούργησε τις πόλεις της Παλαιάς αλλά και της Νέας Φώκαιας, εγκαταλείπει οριστικά τη Μικρασιατική γη.
Ένας τόπος όμως ακόμα και αν καταστραφεί, παραμένει ζωντανός στις καρδιές των ανθρώπων που έζησαν και δημιούργησαν σε αυτόν. Έτσι και οι Φωκιανοί κατάφεραν μέσα από την απερίγραπτη οδύνη του ξεριζωμού, να πάρουν μαζί τους τον τόπο τους, κρατώντας ζωντανή την ανάμνηση της χαμένης πατρίδας.
Σήμερα 89 χρόνια μετά, αρκετοί Φωκιανοί βρίσκονται στη Μυτιλήνη, την Αττική, τη Χαλκιδική, το Βόλο κ.α. Στη Σκάλα Λουτρών, η πλειονότητα του προσφυγικού πληθυσμού της (άνω του 60%), έλκει την καταγωγή του από τη Φώκαια της Μικράς Ασίας. Η ιστορία της ιωνικής αυτής πόλης αποτελεί τον κρίκο που συνδέει το παρελθόν με το παρόν και μας συγκροτεί ως κοινωνία και ως κοινότητα.
Ένα μέρος αυτής της ιστορίας παρουσιάζεται στο “Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922”, που έχει δημιουργήσει ο Σύλλογός μας, όπου εκτίθενται ανάμεσα στα λοιπά κειμήλια και εκείνα που έφεραν από την αλησμόνητη πατρίδα τους οι Φωκιανοί πρόσφυγες. Το ημερολόγιο τούτο αποτελεί φόρο τιμής σ’ αυτούς».
Πολλά από τα κείμενα που έχουν ανθολογηθεί, δείχνουν το στενό δεσμό της Φώκαιας με το νησί μας, ενώ εντυπωσιακό είναι και το φωτογραφικό υλικό από το 1914 και από το 1922.
    Π.Σ.