Γιώργος Π. Καμβυσέλλης
Η ζωή και το έργο του Αλέκου Γαλανού
Έκδοση Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου
Άγιον Όρος, 2011, σελ 462
 
Όταν έμαθα ότι ο Γιώργος Π. Καμβυσέλλης, γνωστός στο ευρύ λεσβιακό αναγνωστικό κοινό από την αρθρογραφία του στο «Εμπρός» και από τις δύο πολύ καλές συλλογές διηγημάτων που έχει εκδώσει, ότι γράφει βιβλίο για τη ζωή και το έργο του Λέσβιου θεατρικού συγγραφέα Αλέκου Γαλανού, ξαφνιάστηκα και μου γεννήθηκαν ερωτηματικά σχετικά με το πώς μπορούσε το θέμα αυτό να αποτελέσει το περιεχόμενο ολόκληρου βιβλίου.
Εκείνο που γνώριζα για τον Αλέκο Γαλανό ως τότε ήταν ότι ήταν ο συγγραφέας του πρωτοποριακού για την εποχή του θεατρικού έργου «Τα κόκκινα φανάρια», που σκηνοθετημένο από το Βασίλη Γεωργιάδη, ερμηνευμένο από μια ομάδα εκλεκτών ηθοποιών και μουσικά επενδυμένο από το Σταύρο Ξαρχάκο μάς έδωσε τη γνωστή ομώνυμη ταινία που έφτασε να διεκδικεί το 1963 επάξια το Βραβείο Όσκαρ. Φυσικά γνώριζα τις συγγραφικές και λογοτεχνικές ικανότητες του Γ. Καμβυσέλλη, όμως οι επιφυλάξεις μου δε διαλύθηκαν παρά μόνο όταν διάβασα το βιβλίο.
Πρόκειται πράγματι για μια αποκαλυπτική αφηγηματική βιογραφία 450 σελίδων, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την αρχή ως το τέλος και δικαιώνει την επιλογή του συγγραφέα και τον πνευματικό του μόχθο τεσσάρων ολόκληρων χρόνων. Η προσωπικότητα και η δράση του Αλέκου Γαλανού, όπως παρουσιάζονται στο βιβλίο, αποτελούν στοιχεία της ζωής ανθρώπου που δεν πρέπει να τα καλύπτει ο χρόνος, αλλά να προβάλλονται και να παραδίδονται στη συλλογική μνήμη ως πρότυπα.

Ο Αλέκος Γαλανός υπήρξε ένας σπουδαίος άνθρωπος, προικισμένος με μεγάλες πνευματικές ικανότητες και κοινωνικές αρετές, που σ’ όλη του τη ζωή αγωνίστηκε για την προσωπική του πρόοδο και για την καλυτέρευση της ζωής των συνανθρώπων του. Ήταν ο γόνος φτωχής προσφυγικής οικογένειας, που ονειρεύτηκε και κατάφερε να ξεφύγει απ’ την κακή μοίρα των γονιών του. Ο γεωπόνος που αγάπησε τη γη, μα πιο πολύ τους απλούς ανθρώπους της και τους έμαθε να στηρίζονται στις δυνάμεις τους και να πιστεύουν πως μπορούν να αλλάξουν τη ζωή τους. Ο υπεύθυνος κρατικός λειτουργός. Ο καλλιτέχνης με τις ιδιαίτερες ευαισθησίες που, μεγαλωμένος σε μια εποχή και σε ένα χώρο με έντονα κοινωνικά προβλήματα, πονά για την καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και κάνει τον πόνο του αυτό κοινωνική διαμαρτυρία, ποίηση, τραγούδι. Ο άνθρωπος με τις έμμονες υπαρξιακές ανησυχίες που τον οδήγησαν τελικά για 19 χρόνια στον Άθω, το χώρο της κοινωνικής απομόνωσης και της πνευματικής άσκησης.
Τη ζωή και το έργο αυτού του ανθρώπου αποφάσισε να παρουσιάσει ο Γιώργος Καμβυσέλλης, που τον έδενε μ’ αυτόν μακρόχρονη φιλία και γόνιμη συνεργασία, και το έκανε με πολλή επιμέλεια, πολλή τέχνη και μεράκι.
Η ύλη του βιβλίου διαρθρώνεται στις εξής ενότητες: Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια του Αλέκου Γαλανού, οι επαγγελματικές του δραστηριότητες, οι καλλιτεχνικές του επιδόσεις, η ζωή του στο Άγιο Όρος, που συμπληρώνεται με την έκθεση των εμπειριών του συγγραφέα από την ολιγόμηνη διαβίωσή του στον ίδιο χώρο και το θλιβερό τέλος ως επιβεβαίωση της τραγικότητας της ανθρώπινης μοίρας.

Η βιογραφική αφήγηση πλουτίζεται με πολλά στοιχεία, προϊόν της μεθοδευμένης έρευνας και της βιωματικής εμπειρίας του συγγραφέα. Έτσι, ο αναγνώστης έχει να μάθει ή να θυμηθεί πολλά ενδιαφέροντα για την καλλιτεχνική κίνηση της εποχής, την ιστορία και τα πρόσωπα του θεάτρου, να πληροφορηθεί ακόμα για τη σύγχρονη μοναστική ζωή του Όρους, όπου διέμεινε ο συγγραφέας επί δυόμισι μήνες, για να συλλέξει στοιχεία για την εκεί διαμονή του Γαλανού και για να ζήσει στο περιβάλλον όπου έζησε εκείνος ένα μεγάλο μέρος της ζωής.
Ευρηματικός και εύγλωττος είναι και ο τίτλος του βιβλίου: «Από τα “Κόκκινα Φανάρια” στο Περιβόλι της Παναγίας», που δείχνει ότι η ζωή του βιογραφούμενου πορεύτηκε μέσα σε δυο εντελώς αντίθετους κόσμους. Στο θορυβώδη και αστραφτερό κόσμο της καλλιτεχνικής λάμψης και τον κόσμο της σιωπής και της περισυλλογής.
Η καλλιτεχνική αξία του έργου είναι αναμφισβήτητη. Ο Γιώργος Καμβυσέλλης γνωρίζει καλά την τέχνη του λόγου. Συνδυάζει με πολλή επιτυχία το αφηγηματικό με το περιγραφικό στοιχείο και χτίζει αριστοτεχνικά την υπόθεση. Από τον όγκο του υλικού που με πολύ κόπο και επιμέλεια συγκέντρωσε, από διάφορα έντυπα της εποχής, μαρτυρίες προσώπων, μνήμες από τη μακρόχρονη προσωπική του σχέση με το βιογραφούμενο, επιλέγει τα αξιολογότερα και προσφορότερα, για να συνθέσει μια ενδιαφέρουσα για τον καθένα ιστορία.

Στην έκθεση των επιμέρους αυτής της ιστορίας δεν ακολουθεί γραμμική πορεία. Δεν εκθέτει δηλαδή τα γεγονότα πάντα με χρονολογική σειρά, αλλά ακολουθεί το δύσκολο δρόμο. Συχνά αφήνει κενά στην αφήγηση που δημιουργούν ερωτήματα στον αναγνώστη και τον κρατούν σ’ ένα είδος αναμονής και εγρήγορσης, που έρχεται να τα συμπληρώσει με χρονικές αναδρομές, ενταγμένες πάντα στην ελεύθερη λειτουργία των συνειρμών και εμπλουτισμένες από κατάλληλες περικοπές λόγων που ειπώθηκαν από τον ίδιο το Γαλανό και από ανθρώπους που τον γνώρισαν, καθώς και από πολλές ενδιαφέρουσες φωτογραφίες. Έτσι ο αναγνώστης παίρνει στο τέλος απάντηση σε όλα τα ερωτήματα και βιώνει εντονότερα την κάθαρση που του προσφέρει ως άρτιο λογοτέχνημα.
Τέλος, πρέπει να εγγράψουμε στο ενεργητικό του συγγραφέα και κάτι ακόμα, που φεύγει από τα πλαίσια της λογοτεχνικής αξιολόγησης του έργου του αυτού και εντάσσεται στο πλαίσιο της ηθικής αξιολόγησης της όλης προσπάθειάς του. Είναι φανερό ότι τα κίνητρα που οδήγησαν το Γιώργο Καμβυσέλλη για να ασχοληθεί με τη συγγραφή της βιογραφίας του Αλέκου Γαλανού δεν ήταν μόνο καλλιτεχνικά. Δεν είδε δηλαδή τα στοιχεία της ζωής και του έργου του μόνο ως υλικό πρόσφορο για λογοτεχνική επεξεργασία, αλλά και ως ευκαιρία εκπλήρωσης ηθικού χρέους προς τον άνθρωπο που τον βοήθησε στα πρώτα επαγγελματικά βήματά του και τον τίμησε με τη φιλία, την εκτίμηση και τη συνεργασία του, και κυρίως ως πράξη σεβασμού στη μνήμη ενός ανθρώπου που, ενώ τόσο πολλά προσέφερε στην αγροτιά και στην τέχνη, λησμονήθηκε και αγνοήθηκε ανεπίτρεπτα.