Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Αριστείδης Κουτζαμάνης
Τόμος Α΄: 1822-1875
Μυτιλήνη 2009, σελ. 415
«Το βιβλίο αυτό δε γράφεται για να διαβαστεί μόνο από εκπαιδευτικούς, ερευνητές, φιλίστορες αναγνώστες, ούτε για να κοσμήσει τις βιβλιοθήκες αρμοδίων και αναρμοδίων. Γράφεται για να ταρακουνήσει κυρίως τους αρμοδίους και να τους θέσει ενώπιον των ευθυνών τους και προπαντός να τους διδάξει να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη. Απαίτηση βέβαια αισιόδοξη, αλλά μιας και βλέπουμε τον άνθρωπο και το κράτος σα δύναμη αλλαγής και μετασχηματισμού της κοινωνίας, δεν μπορούμε παρά να βλέπουμε αισιόδοξα και την έλλογη δράση.»
Τα παραπάνω είναι απ’ τον πρόλογο του πρώτου τόμου του πολύχρονου και επίπονου έργου του Αριστείδη Κουτζαμάνη «Οι Υπουργοί Παιδείας της Ελλάδας 1822 - 2000». Ο αείμνηστος παιδαγωγός, συγγραφέας και εκδότης του «Παιδαγωγικού Βήματος Αιγαίου» και του «Λεσβιακού Ημερολογίου», πραγματοποίησε έρευνα και μελέτη οκτώ χρόνων σε αρχεία, βιβλιοθήκες, υπηρεσίες, προκειμένου να συγκεντρώσει και να ταξινομήσει ένα πρωτογενές δυσπρόσιτο υλικό και να φέρει στο φως στοιχεία της ζωής και του έργου 248 προσώπων που άσκησαν καθήκοντα στο υπουργείο Παιδείας από το 1822 έως το 2000. Πρόκειται για μια δουλειά αναφοράς, αφού δεν υπάρχει στη βιβλιογραφία τέτοιο έργο. Ο Αριστείδης Κουτζαμάνης είχε ολοκληρώσει το ερευνητικό μέρος και είχε αποφασίσει να χωρίσει το τελικό συγγραφικό προϊόν σε τρεις τόμους. Έδωσε στο τυπογραφείο τον πρώτο τόμο και σχεδιάζε να ολοκληρώσει την έκδοση μέσα στο 2010. Δυστυχώς, όμως, δεν πρόλαβε να το δει τυπωμένο, αφού «έφυγε» από κοντά μας τον περασμένο Μάρτιο. Τον πρώτο τόμο τύπωσε και κυκλοφορεί η σύζυγός του, Ευανθία. Στις 415 σελίδες του βρίσκουμε το ιστορικό του υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, τους διατελέσαντες υπουργούς Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (κατά χρονολογική και αλφαβητική σειρά), καθώς και τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 1822 έως το 2000.
Στο πρώτο μέρος του τόμου παρουσιάζονται οι υπουργοί Παιδείας από το 1822 έως το 1875. Ο συγγραφέας χωρίζει τα 53 χρόνια της καταγραφής του στις παρακάτω περιόδους: Επαναστατική περίοδος (1822 - 1828), Περίοδος της «Ελληνικής Πολιτείας» (1828 - 1833), Περίοδος της Απόλυτης Μοναρχίας (1833 - 1843), Περίοδος της συνταγματικής Μοναρχίας (1843 - 1863), Περίοδος της Α΄ Βασιλευομένης Δημοκρατίας (1864 - 1924) - Από το Σύνταγμα του 1864 μέχρι της αρχής της «δεδηλωμένης» (1875).
Στο δεύτερο μέρος υπάρχουν τα τεκμήρια (διατάγματα, επιστολές, εκθέσεις, ωρολόγια προγράμματα μαθημάτων, έγγραφα, εγκύκλιοι, πρακτικά κ.ά.), βιβλιογραφία και ευρετήρια.
Για κάθε υπουργό που παρουσιάζει ο συγγραφέας, δίνει ένα αναλυτικό βιογραφικό, την περίοδο που διετέλεσε στο αξίωμα, τη φωτογραφία του, καθώς και κάποιες απ’ τις σημαντικές αποφάσεις που πήρε κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το κεφάλαιο όπου ο Αριστείδης Κουτζαμάνης παρουσιάζει τα γενικά συμπεράσματα όλης της έρευνάς του. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα:
- Πολλά μπορεί να άλλαξαν στη νεοελληνική εκπαίδευση, αλλά το πνεύμα και η ουσία της παραμένουν ελάχιστα διαφοροποιημένα από τα χρόνια του Όθωνα.
- Το Υπουργείο Παιδείας ουδέποτε κλήθηκε να παίξει ουσιαστικό ρόλο για τη μόρφωση των νεοελλήνων και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και τότε που δοκίμασε να τον παίξει εμποδίστηκε από τις συντηρητικές δυνάμεις.
- Η πολιτική αστάθεια στα 150 χρόνια ελεύθερου βίου δεν έδωσε τη δυνατότητα ακόμα και στους ικανούς και κατάλληλους να παίξουν σημαντικό ρόλο υπουργούς - ελλείψει χρόνου παραμονής στη θέση τους, κρατικών πόρων, οργανωτικών δομών και καταλλήλων συνεργατών - να ανατρέψουν παγιωμένες καταστάσεις και να δώσουν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα τη δυναμική που απαιτούσαν οι καιροί, η νεοελληνική κοινωνία και η εκπαιδευτική κοινότητα.
- Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα και οι εκάστοτε ηγεσίες του ΥΠΕΠΘ, καίτοι διακρίθηκαν για τη μεγαλοστομία τους για το έργο των εκπαιδευτικών και το ρόλο της εκπαίδευσης στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, απέδειξαν την αδιαφορία και την παντελή περιφρόνησή τους και για τους εκπαιδευτικούς και για την εκπαίδευση.
Τόμος Α΄: 1822-1875
Μυτιλήνη 2009, σελ. 415
«Το βιβλίο αυτό δε γράφεται για να διαβαστεί μόνο από εκπαιδευτικούς, ερευνητές, φιλίστορες αναγνώστες, ούτε για να κοσμήσει τις βιβλιοθήκες αρμοδίων και αναρμοδίων. Γράφεται για να ταρακουνήσει κυρίως τους αρμοδίους και να τους θέσει ενώπιον των ευθυνών τους και προπαντός να τους διδάξει να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη. Απαίτηση βέβαια αισιόδοξη, αλλά μιας και βλέπουμε τον άνθρωπο και το κράτος σα δύναμη αλλαγής και μετασχηματισμού της κοινωνίας, δεν μπορούμε παρά να βλέπουμε αισιόδοξα και την έλλογη δράση.»
Τα παραπάνω είναι απ’ τον πρόλογο του πρώτου τόμου του πολύχρονου και επίπονου έργου του Αριστείδη Κουτζαμάνη «Οι Υπουργοί Παιδείας της Ελλάδας 1822 - 2000». Ο αείμνηστος παιδαγωγός, συγγραφέας και εκδότης του «Παιδαγωγικού Βήματος Αιγαίου» και του «Λεσβιακού Ημερολογίου», πραγματοποίησε έρευνα και μελέτη οκτώ χρόνων σε αρχεία, βιβλιοθήκες, υπηρεσίες, προκειμένου να συγκεντρώσει και να ταξινομήσει ένα πρωτογενές δυσπρόσιτο υλικό και να φέρει στο φως στοιχεία της ζωής και του έργου 248 προσώπων που άσκησαν καθήκοντα στο υπουργείο Παιδείας από το 1822 έως το 2000. Πρόκειται για μια δουλειά αναφοράς, αφού δεν υπάρχει στη βιβλιογραφία τέτοιο έργο. Ο Αριστείδης Κουτζαμάνης είχε ολοκληρώσει το ερευνητικό μέρος και είχε αποφασίσει να χωρίσει το τελικό συγγραφικό προϊόν σε τρεις τόμους. Έδωσε στο τυπογραφείο τον πρώτο τόμο και σχεδιάζε να ολοκληρώσει την έκδοση μέσα στο 2010. Δυστυχώς, όμως, δεν πρόλαβε να το δει τυπωμένο, αφού «έφυγε» από κοντά μας τον περασμένο Μάρτιο. Τον πρώτο τόμο τύπωσε και κυκλοφορεί η σύζυγός του, Ευανθία. Στις 415 σελίδες του βρίσκουμε το ιστορικό του υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, τους διατελέσαντες υπουργούς Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (κατά χρονολογική και αλφαβητική σειρά), καθώς και τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 1822 έως το 2000.
Στο πρώτο μέρος του τόμου παρουσιάζονται οι υπουργοί Παιδείας από το 1822 έως το 1875. Ο συγγραφέας χωρίζει τα 53 χρόνια της καταγραφής του στις παρακάτω περιόδους: Επαναστατική περίοδος (1822 - 1828), Περίοδος της «Ελληνικής Πολιτείας» (1828 - 1833), Περίοδος της Απόλυτης Μοναρχίας (1833 - 1843), Περίοδος της συνταγματικής Μοναρχίας (1843 - 1863), Περίοδος της Α΄ Βασιλευομένης Δημοκρατίας (1864 - 1924) - Από το Σύνταγμα του 1864 μέχρι της αρχής της «δεδηλωμένης» (1875).
Στο δεύτερο μέρος υπάρχουν τα τεκμήρια (διατάγματα, επιστολές, εκθέσεις, ωρολόγια προγράμματα μαθημάτων, έγγραφα, εγκύκλιοι, πρακτικά κ.ά.), βιβλιογραφία και ευρετήρια.
Για κάθε υπουργό που παρουσιάζει ο συγγραφέας, δίνει ένα αναλυτικό βιογραφικό, την περίοδο που διετέλεσε στο αξίωμα, τη φωτογραφία του, καθώς και κάποιες απ’ τις σημαντικές αποφάσεις που πήρε κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το κεφάλαιο όπου ο Αριστείδης Κουτζαμάνης παρουσιάζει τα γενικά συμπεράσματα όλης της έρευνάς του. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα:
- Πολλά μπορεί να άλλαξαν στη νεοελληνική εκπαίδευση, αλλά το πνεύμα και η ουσία της παραμένουν ελάχιστα διαφοροποιημένα από τα χρόνια του Όθωνα.
- Το Υπουργείο Παιδείας ουδέποτε κλήθηκε να παίξει ουσιαστικό ρόλο για τη μόρφωση των νεοελλήνων και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και τότε που δοκίμασε να τον παίξει εμποδίστηκε από τις συντηρητικές δυνάμεις.
- Η πολιτική αστάθεια στα 150 χρόνια ελεύθερου βίου δεν έδωσε τη δυνατότητα ακόμα και στους ικανούς και κατάλληλους να παίξουν σημαντικό ρόλο υπουργούς - ελλείψει χρόνου παραμονής στη θέση τους, κρατικών πόρων, οργανωτικών δομών και καταλλήλων συνεργατών - να ανατρέψουν παγιωμένες καταστάσεις και να δώσουν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα τη δυναμική που απαιτούσαν οι καιροί, η νεοελληνική κοινωνία και η εκπαιδευτική κοινότητα.
- Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα και οι εκάστοτε ηγεσίες του ΥΠΕΠΘ, καίτοι διακρίθηκαν για τη μεγαλοστομία τους για το έργο των εκπαιδευτικών και το ρόλο της εκπαίδευσης στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, απέδειξαν την αδιαφορία και την παντελή περιφρόνησή τους και για τους εκπαιδευτικούς και για την εκπαίδευση.