24 χρόνια δίπλα στην τοπική κοινωνία και στις ανάγκες της, στον τομέα της πρόληψης που θεωρείται από τους σημαντικότερους πυλώνες αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, το κέντρο πρόληψης ΠΝΟΗ Μυτιλήνης και τα στελέχη του έρχονται να επιτελέσουν ένα έργο, ενδεχομένως το σημαντικότερο σε ότι έχει να κάνει με την προστασία των νέων από τις εξαρτήσεις. Ωστόσο η ύπαρξη της ΠΝΟΗΣ και άλλων 74 κέντρων πρόληψης σε όλη τη χώρα κινδυνεύει.

Το Υπουργείο Υγείας επεξεργάζεται ένα σχέδιο νόμου που στοχεύει στη ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος οργάνωσης και διοίκησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και μεταξύ των άλλων προβλέπει τη δημιουργία ενός Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων του ΕΟΠΑΕ στον οποίο θα ενταχθούν διάφοροι φορείς που ασχολούνται με τα ναρκωτικά. Ωστόσο αυτό το σχέδιο νόμου αφήνει «μετέωρη» την χρηματοδότηση των 75 σε όλη τη χώρα κέντρων πρόληψης των εξαρτήσεων με ότι αυτό συνεπάγεται για την συνέχιση της δράσης τους.

Το ΔΣ του κέντρου αναμένεται να προχωρήσει σε συνέντευξη Τύπου, την ερχόμενη Τετάρτη μετά την ολοκλήρωση συνεδρίου φορέων πρόληψης και μετά το πέρας των συναντήσεων του σωματείου με την ΚΕΔΕ.

«Οι λόγοι που οδηγούν ένα νέο στα ναρκωτικά πχ προβλήματα στις σχέσεις με του γονείς, πιέσεις από το σχολείο και τους φίλους, μοναξιά, άγχος, ανία, ανασφάλεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση και μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στο αλκοόλ ή στην παραπτωματική συμπεριφορά, στην κατάθλιψη και την αυτοκτονία. Οπότε η πρόληψη αποτελεί βασικό πυλώνα της προαγωγής της ψυχικής υγείας του ατόμου γιατί αφορά στην εκπαίδευση σε δεξιότητες ζωής/life skills, στην ενίσχυση παραγόντων που λειτουργούν προστατευτικά και είναι πιο αποτελεσματική σε σχέση με τις προσεγγίσεις του παρελθόντος που εστίαζαν μόνο στην ενημέρωση ή στον εκφοβισμό» αναφέρει σε συνέντευξή της στο «Ε» η κοινωνική λειτουργός Δέσποινα Σαμοθρακή στέλεχος πρόληψης της ΠΝΟΗΣ, θέλοντας να τονίσει την σημασία της ύπαρξής του αλλά και τον αντίκτυπο που θα έχει  το κλείσιμο μιας δομής πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχικής υγείας, καθώς η πρόληψη είναι ένας από τους 3 βασικούς πυλώνες κατά των ναρκωτικών μαζί με την καταστολή, τη θεραπεία και τη μείωση της βλάβης. Η πρόληψη δεν αφορά μόνο στη μείωση της χρήσης των εξαρτησιογόνων ουσιών νομίμων και παρανόμων αλλά και εξαρτητικών συμπεριφορών όπως η εξάρτηση από τα κινητά τηλέφωνα, το διαδίκτυο και από τα τυχερά παιχνίδια.

Ωστόσο το έργο της ΠΝΟΗΣ δεν περιορίζεται μόνο στην πρόληψη των εξαρτήσεων. Καθημερινά στην ΠΝΟΗ υποβάλλονται αιτήματα βοήθειας από ανθρώπους που χρειάζονται υποστήριξη σε κάποια φάση της ζωής τους για σημαντικά ζητήματα, ωστόσο η βοήθεια αυτή δεν παρέχεται σε μια συνάντηση «Όπως καταλαβαίνεται χρειάζονται πολλές συναντήσεις, πολύ δουλειά, φροντίδα των ανθρώπων με αγάπη και σεβασμό με αποτέλεσμα να έχουμε αναμονή αρκετά αιτήματα που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν» αναφέρει η κα Σαμοθρακή. Η ΠΝΟΗ έρχεται να καλύψει, όπως αναφέρεται, τις ελλείψεις που υπάρχουν σε δομές ψυχικής υγείας στη Λέσβο, «ενός νησιού που δεν έχει πολλές δομές στις οποίες μπορεί κάποιος δωρεάν να απευθυνθεί για θέματα ψυχικής υγείας και όσες δομές υπάρχουν όπως το νοσοκομείο, το ΚΕΘΙ, το ιατροπαιδαγωγικό, τα ΚΕΔΑΣΥ που κάνουν εξαιρετική δουλειά και με τους οποίους συνεργαζόμαστε αλλά και αυτές είναι υπερφορτωμένες και υποστελεχωμένες». Το ζήτημα που γεννάται είναι που θα απευθυνθεί όλος αυτός ο πληθυσμός και γιατί να πάει χαμένη η εμπειρία των εργαζομένων της ΠΝΟΗΣ.

«Δεν ξέρουμε τι θα γίνει με το νέο νομοσχέδιο αλλά σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό η τοπική αυτοδιοίκηση να μην στερήσει από τον πληθυσμό την ύπαρξη επιλογών σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς της οικονομικής κρίσης. Και το λέω αυτό γιατί ίσως προκύψει ζήτημα εάν τα κέντρα πρόληψης δεν μπουν στον ΕΟΠΠΑΕ να τα κρατήσει η τοπική αυτοδιοίκηση».

«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν»

Η πρόληψη περιλαμβάνει όλα εκείνα τα μέτρα και τις στρατηγικές που στοχεύουν στην εξομάλυνση των παραγόντων κινδύνου και εστιάζουν στη συστηματική ενίσχυση των παραγόντων εκείνων που επιδρούν θετικά στην ανθρώπινη υγεία και στην ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων (αυτοεκτίμηση, ανάληψη ευθύνης, διαχείριση του άγχους, ενίσχυση της αποδοχής της διαφορετικότητας, ομαλή μετάβαση από το ένα αναπτυξιακό στάδιο στο άλλο, επικοινωνία, αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων, δημιουργική σύγκρουση κ.α.). Οι δεξιότητες αυτές αποτελούν «ασπίδα» ενάντια στην υιοθέτηση βλαπτικών συμπεριφορών και συμβάλλουν συνολικά στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων.

Για τους λόγους αυτούς η ΠΝΟΗ  υλοποιεί προγράμματα σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε μαθητές, σε φοιτητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, σε γονείς, στις ένοπλες δυνάμεις και γενικότερα στον ευρύ πληθυσμό.  Τα προγράμματα αυτά αφορούν στην προσωπική ανάπτυξη των νέων, στην ενίσχυση του γονεϊκού ρόλου, στην μείωση ή και διακοπή του καπνίσματος, στη σεξουαλική υγεία στην δικτύωση και ευαισθητοποίηση των ενήλικων υποστηρικτών και των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης. 

«Έχουμε άριστη συνεργασία με το Πανεπιστήμιο, με τα σχολεία του δασκάλους και καθηγητές αυτών και τα αιτήματα βοήθειας που δεχόμαστε είναι πολλά καθώς πλέον από τη σχολική κοινότητα αναγνωρίζεται η προσφορά μας και το έργο που επιτελούμε τόσα χρόνια αλλά και ότι αυξάνονται οι ανάγκες και τα προβλήματα. Έχουμε συνεργασία με την αστυνομία, το λιμενικό και το στρατό και έχει δημιουργηθεί  μια συνεργατική σχέση, για  την βέλτιστη αντιμετώπιση σχετικών περιστατικών σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας» επισημαίνει η κα Σαμοθρακή.

Οι άνθρωποι

Στο Κέντρο Πρόληψης ΠΝΟΗ εργάζονται 6 στελέχη. Η Ελένη Καραΐσκου στη διοικητική υποστήριξη του Κέντρου, 3 ψυχολόγοι η Σοφία Κιστάνη, η Γιώτα Ψύρρα και η Ελενα Καραγεωργίου και δύο Κοινωνικοί Λειτουργοί η Μαρία Χατζέλλη και η Δέσποινα Σαμοθρακή. «Και όλα τα στελέχη είμαστε εδώ πάρα πολλά χρονιά οπότε μιλάμε για μία εμπειρία 15,20,25 χρόνων στην πρόληψη, στο τι σημαίνει πρόληψη, πως υλοποιείται, ποιοι είναι οι στόχοι και κυρίως ποιες οι ανάγκες τις τοπικής κοινωνίας και των ειδικότερα των νέων που διαρκώς αλλάζουν οπότε και εμείς προσπαθούμε με συνεχείς εκπαιδεύσεις να επικαιροποιούμε τις γνώσεις μας προκειμένου να είναι συμβατές και με τα νέα δεδομένα που προκύπτουν. Επιπλέον 3 στελέχη η Μαρία Βούρου, η Έλλη Δαγκινάκη και η Ειρήνη Τσελεμπή, συνάδελφοι με το πρόγραμμα ΕΣΠΑ ήρθαν τα 3 τελευταία χρόνια να ενισχύσουν το έργο μας, ένα πρόγραμμα που σταμάτησε χωρίς όμως να έχουν σταματήσεις και τα αιτήματα για βοήθεια που διαρκώς έρχονται στην ΠΝΟΗ».