«Το 1154 (19 Μαρτίου 1741-7 Μαρτίου 1742)με την καλή πράξη/ των ομοδόξων αυτό το τρεχούμενο νερό ήταν άφθονο./Ο ποταμός Καουθαρ και τα μέγαρα στον παράδεισο/ας οδηγήσουν τα άτολμα πνεύματα σε οίκο καταφυγής/Κι εσείς, ε μουσουλμάνοι, δείτε ως μάθημα/την ένωση, να ένα ζωντανό σημάδι,1327»*(23 Ιανουαρίου 1909- 12 Ιανουαρίου 1910).

«Από το κείμενο καταλαβαίνω ότι η επιγραφή αυτή του 1909-1910 τοποθετήθηκε μετά από επαναλειτουργία της κρήνης, η οποία είχε πρωτοϊδρυθεί το 1741-1742. Συνεπώς στην κρήνη που δεν λειτουργούσε πια υπήρχε η παλιά επιγραφή. Με την επισκευή, τοποθετήθηκε η νέα επιγραφή, αυτή που υπάρχει σήμερα. Ο ποταμός ή λίμνη Καουθάρ και τα μέγαρα βρίσκονται στον ισλαμικό παράδεισο και πάντα το νερό του παραδείσου αναφέρεται σε επιγραφές κρηνών, με τη σκέψη ότι τώρα ο χρήστης, γεύεται το νερό αυτής της κρήνης και ελπίζει αν είναι ενάρετος, να βρεθεί στον παράδεισο, όπου θα έχει την ευκαιρία να γεύεται νερό από τον Καουθάρ. Η αναφορά στην «ένωση», δείχνει το ενδιαφέρον του νέου ευεργέτη, να κινήσει τη μουσουλμανική κοινότητα του χωριού προς το Κίνημα των Νεότουρκων. Η Εταιρεία της Ένωσης και της Προόδου, αποτέλεσε τον χώρο συνάντησης και ανάπτυξης της θεωρίας των Νεότουρκων. Η επιγραφή καταλήγει λέγοντας πως συνεργαζόμενοι οι μουσουλμάνοι, όπως επισκεύασαν την κρήνη, έτσι μπορούν να πετύχουν και άλλα καλά έργα. Συνεπώς νέος ιδρυτής της κρήνης είναι μουσουλμάνοι του χωριού που ασπάζονται την ιδεολογία της Ένωσης και της Προόδου. Η ιδεολογία των Νεότουρκων, ενώ αρχικά έδωσε την εντύπωση στις μη μουσουλμανικές κοινότητες πως το να βρεθούν αυτοί στην εξουσία θα προστατεύσει τα δικαιώματα τους περισσότερο από τον σουλτάνο, κατέληξε μια έντονα εθνικιστική διακυβέρνηση που οδήγησε στον αφανισμό αρμενικών και ελληνικών κοινοτήτων στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη πριν το 1919»**

Έτσι και ο κατασκευαστής, της Πέρα Βρύσης, της υπέροχης κρήνης Νικόλας Αξιώτης, πρώτος ξάδελφος του Στρατή Γαβαλά και γιος του Μιχάλη Αξιώτη, πελεκάνου γουδιών στο λατομείο μαρμάρου στο Τασλίκ, όταν οι Νεότουρκοι έκαναν υποχρεωτική τη στράτευση των Χριστιανών στον Τουρκικό στρατό, μαζί με χιλιάδες νέους, ξενιτεύτηκε στην Αμερική. Εκεί διέπρεψε ως γλύπτης. Κατασκεύασε και το υπέροχο μαρμάρινο εικονοστάσι, στον Αι Γιώργη του Χωριού, με κιονίσκους και αέτωμα με σταυρό. Την εικόνα του αγίου, σ’ αυτό, την ζωγράφισε ο Γαβαλάς. Είναι μια από τις ωραιότερες κρήνες του νησιού, με ύψος 3μ., πλάτος 1,50 μ. και βάθος 0,87 μ. Το βαρύ, οξύληκτο τόξο με τον ντουρά και το μισοφέγγαρο, οι κιονίσκοι, τα πεζούλια και η γούρνα, είναι κατασκευασμένα από το γκρι-μπλε μάρμαρο, με τα λευκά νερά του Τασλικιού! Τα υπέροχα, δίζωνα με φύλλα κιονόκρανα και το στηθαίο του κρουνού, από φερμένο λευκωπό μάρμαρο. Αυτή η πλάκα έχει λιτό διάκοσμο με την τουλίπα, αστέρια και το αντίστροφο μισοφέγγαρο στην κορυφή. Αποτελεί ένα μοναδικό μνημείου του Σκοπέλου και της Λέσβου!***

*Την επιγραφή μετέφρασε ο Οθωμανολόγος κ. Δημήτρης Λούπης και δημοσιεύω μαζί το σημαντικό του σχόλιο.

** Μέχρι στιγμής υπήρχαν ανιστόρητες απόψεις γι’ αυτό.

***Μάκης Αξιώτης: Βρύσες στη Λέσβο 1994 σελ.75

από το μάρμαρο του Τασλικιού

με υπέροχο διάκοσμο

και σε λευκό μάρμαρο

με τις τουλίπες

και την σημαντική επιγραφή

στον Σκόπελο με το τότε τζαμί

και τον Αι Γιώργη