Η συζήτηση για την παροχή δικαιώματος στους απόδημους Έλληνες να συνδιαμορφώνουν την πορεία του τόπου με την ψήφο τους επανέρχεται συνεχώς, αλλά στην πράξη δεν έχει αλλάξει τίποτα εδώ και δεκαετίες, αν και αποτελεί πάγιο αίτημα των απανταχού Ελλήνων.

Όλες οι σχετικές νομοθετικές απόπειρες του παρελθόντος έχουν προσκρούσει στην αντιπολιτευτική καχυποψία για ψηφοθηρία από την εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά και στην απαίτηση του άρθρου 51 του ισχύοντος συντάγματος της χώρας για πλειοψηφία δύο τρίτων σε κάθε ρύθμιση σχετικά με τα εκλογικά δικαιώματα όσων βρίσκονται εκτός της επικράτειας.

Το 2012, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ομόφωνα ότι η έλλειψη νομοθεσίας για τη συμμετοχή των Ελλήνων κατοίκων εξωτερικού στις εθνικές εκλογές δεν συνιστά παραβίαση του άρθρου 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο εγγυάται το δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές. Υπάρχει όμως ηθική και συνταγματική υποχρέωση να ρυθμιστεί το ζήτημα. Η ψήφος των αποδήμων προβλέπεται από τις συνταγματικές αρχές της ισότητας, της αναλογικότητας και της καθολικότητας της ψήφου, ενώ αυτονόητη είναι η ηθική υποχρέωση της χώρας μας να μην λησμονεί τα ξενιτεμένα παιδιά της.

Η άποψη των πολιτικών κομμάτων για το δικαίωμα ψήφου των αποδήμων Ελλήνων είναι σχεδόν ομόφωνα θετική. Σταθερή εξαίρεση αποτελεί το ΚΚΕ, το οποίο υποστηρίζει ότι η ψήφος των αποδήμων θα αλλοιώνει την πραγματική θέληση των Ελλήνων της Ελλάδας, καθώς οι διαμένοντες εκτός χώρας δεν έχουν γνώση των τοπικών συνθηκών και επομένως δεν πρέπει να καθορίζουν τις τύχες της.

Οι νομοθετικές προτάσεις που συζητήθηκαν στο παρελθόν για την ψήφο των αποδήμων προέβλεπαν μεταξύ άλλων τη δυνατότητα εφαρμογής επιστολικής ψήφου, την υποχρεωτική συμμετοχή ελάχιστου αριθμού αποδήμων Ελλήνων υποψηφίων στα ψηφοδέλτια Επικρατείας, αλλά και τον καθορισμό ξεχωριστών εκλογικών περιφερειών του εξωτερικού για την εκλογή συγκεκριμένου αριθμού βουλευτών από τις έδρες Επικρατείας. Με την σύγχρονη τεχνολογία όλες οι επιλογές είναι τεχνικά εύκολες, διότι η επεξεργασία και κατηγοριοποίηση των ψήφων από το εξωτερικό μπορεί να γίνει σχεδόν ταυτόχρονα με τις ψήφους στην ελληνική επικράτεια.

Πρόσφατα, η ΝΔ κατέθεσε νέα πρόταση νόμου για το θέμα της ψήφου των αποδήμων Ελλήνων, με το οποίο προβλέπεται για τις βουλευτικές εκλογές να υπάρχει δυνατότητα ψήφου στις κατά τόπους διπλωματικές και προξενικές αρχές από τους Έλληνες που διαμένουν στο εξωτερικό, από όσους υπηρετούν σε ελληνική αρχή του εξωτερικού, καθώς και από τους Έλληνες ναυτικούς. Προϋπόθεση φυσικά και σε αυτή την πρόταση είναι οι νέοι ψηφοφόροι να είναι εγγεγραμμένοι σε δημοτολόγια και εκλογικούς καταλόγους του ελληνικού κράτους και να μην έχουν στερηθεί το δικαίωμα του εκλέγειν.

Προσωπικά πιστεύω ότι πρέπει να νομοθετηθεί η συμμετοχή των αποδήμων Ελλήνων στις εκλογικές διαδικασίες της χώρας μας, με γνώμονα την επαφή που διατηρεί αυτό το εκλογικό σώμα με τα δρώμενα στη μητέρα πατρίδα. Ο διαχωρισμός πρέπει να γίνει μεταξύ αυτών που έχουν άμεσο ενδιαφέρον για την πορεία της Ελλάδος και αυτών που έχουν πλέον διακόψει τους δεσμούς τους με την πατρίδα. Είναι διαφορετικό πράγμα να απουσιάζει κάποιος στο εξωτερικό προσωρινά λόγω σπουδών ή εργασίας, και διαφορετικό να είναι απόδημος 3ης γενιάς που διατηρεί ελάχιστη σχέση με τη χώρα μας, διατηρώντας ως δεύτερη υπηκοότητα την ελληνική απλά και μόνο για να κάνει το χατίρι των παππούδων του.

Σε πολλές περιπτώσεις, η εικόνα για τη χώρα μας και την πολιτική ζωή της που περνάει στους απόδημους Έλληνες, οι οποίοι ζουν σε κάποιον μακρινό τόπο μέσα από τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης, είναι πολύ στρεβλή. Από την άλλη πλευρά όμως, η έλλειψη δυνατότητας έκφρασης της γνώμης των αποδήμων Ελλήνων ενδέχεται να στερεί τη χώρα μας από καλύτερες ή έστω διαφορετικές πολιτικές επιλογές σε σχέση με αυτές που κάνουμε εντός των συνόρων.

Η αλήθεια ίσως βρίσκεται κάπου στη μέση. Η παροχή του δικαιώματος ψήφου πρέπει να σχεδιαστεί ώστε να προάγει τη σχέση της Ελλάδας με τους απόδημους και να λειτουργεί επωφελώς για την πατρίδα, και όχι να αποτελεί ευκαιρία για χαλαρή ή ακόμη και εκδικητική ψήφο (εκ του μακρόθεν και ασφαλούς) από τους απόδημους, η οποία θα ζημιώσει τη χώρα.

Στα πλαίσια αυτά, ενδεχομένως να χρειάζεται να τεθεί κάποιος χρονικός περιορισμός όσον αφορά τη συνεχή απουσία των αποδήμων από τη χώρα μας. Όσοι για παράδειγμα απουσιάζουν συνεχώς επί πολλές δεκαετίες θα πρέπει να αποκλειστούν από την εκλογική διαδικασία. Εκ των πραγμάτων προκύπτει ότι η πορεία της χώρας μας είναι αδιάφορη σε αυτούς τους απόδημους, ενώ και οι κομματικές επιλογές τους μάλλον διαμορφώνονται σύμφωνα με τα δεδομένα του τόπου μόνιμης διαμονής τους, κι όχι σύμφωνα με τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα και τις ανάγκες της χώρας μας.

Υπάρχει όμως κι ένα άλλο κριτήριο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να πιστοποιηθεί ποιοι απόδημοι Έλληνες πραγματικά πιστεύουν και υποστηρίζουν την πορεία της χώρας μας με πράξεις, κι όχι απλά με λόγια. Κατά τη γνώμη μου, οι νέοι ψηφοφόροι απόδημοι Έλληνες θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά φορολογικά ενήμεροι στη χώρα μας και να παραμένουν οικονομικά ενεργοί ή έστω ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας εντός Ελλάδος.

Με απλά λόγια, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι απόδημοι Έλληνες διά της εξ αποστάσεως ψήφου τους δεν θα κάνουν ανέξοδα και αβίαστα κουμάντο στην τσέπη των Ελλήνων της Ελλάδος. Διότι όσοι διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό χωρίς να έχουν κανένα οικονομικό ενδιαφέρον ή συμφέρον για την Ελλάδα, μάλλον δεν έχουν λόγους να παίρνουν στα σοβαρά την άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων που θα τους προσφερθούν.