Εκλογές στην Τουρκία

Συνηθίζεται πριν από κάθε εκλογική αναμέτρηση στη γειτονική χώρα να προσδίδεται δραματική χροιά στη σημασία των εκλογών και στο πιθανό αποτέλεσμά τους και σ’ αυτό πάντα συντελούν εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες .

Ανεξάρτητα όμως από τις υπερβολές των ΜΜΕ, πράγματι οι βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου στην Τουρκία είναι ιδιαίτερα κρίσιμες, διότι:
 - Το «Κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης - AKP» διαχειρίζεται την εξουσία από το 2002, κερδίζοντας όλες τις εκλογές (βουλευτικές-τοπικές) με ποσοστά πρωτόγνωρα για την τουρκική πολιτική σκηνή, σχεδόν κοντά στο 50% .

-Το 2014 το ΑKP πέτυχε να εκλέξει τον αρχηγό του, τον Ερντογάν, πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας, τη θέση του δε στην πρωθυπουργία κατέλαβε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου .

- Ο Τούρκος πρόεδρος ζει και αναπνέει με το όραμα της μετατροπής του συστήματος διακυβέρνησης σε καθαρά προεδρικό. Στόχος του είναι να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του και να βρεθεί το 2023 (όπου συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας από τον Κεμάλ), μετά από μία δεύτερη εκλογή, στη θέση του απόλυτου κυρίαρχου, αναβιώνοντας σε «μοντέρνα έκδοση» το θεσμό του Σουλτάνου, μέσα στο χιλίων και πλέον δωματίων προεδρικό μέγαρο που κατασκεύασε ως πρωθυπουργός.

- Είναι πιο ώριμη από κάθε άλλη φορά η πλειοψηφία της τουρκικής κοινής γνώμης να δεχθεί μία λύση στο κουρδικό πρόβλημα, χωρίς «ακρωτηριασμό» εδάφους της τουρκικής επικράτειας.

- Ο πλέον των τεσσάρων ετών συνεχιζόμενος εμφύλιος πόλεμος σε Συρία και Ιράκ θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τροφοδοτεί αδιάλειπτα την παράνομη μετανάστευση προς την Ευρώπη, με πρώτους σταθμούς τη χώρα μας, την Ιταλία και την Ισπανία.

Η επίλυση του προβλήματος απαιτεί, αν όχι εμπλοκή με χερσαίες δυνάμεις, τουλάχιστον τη συνεργασία της Τουρκίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ ή του ΟΗΕ.

- Η τουρκική οικονομία άρχισε να παρουσιάζει σημεία κάμψης (αύξηση χρέους, ανεργίας, πληθωρισμός κ.λπ.), μετά από την ξέφρενη ανάπτυξη, αφενός λόγω της διεθνούς κρίσης και αφετέρου λόγω της αποστροφής των ξένων επενδυτών, οφειλομένη κυρίως στην αβεβαιότητα που γεννά ο συγκεντρωτισμός του Τούρκου προέδρου καθώς και η μη επίτευξη προόδου στις σχέσεις με την Ε.Ε.

Τα πολιτικά κόμματα
Για την 25η Τουρκική Εθνοσυνέλευση διεκδικούν την ψήφο των 56.5 εκ ψηφοφόρων (53,5 εντός Τουρκίας και τρία εκτός) 20 κόμματα. Το υψηλό όμως ποσοστό εισόδου στη Βουλή (10%) δίδει την πιθανότητα εισόδου στη Βουλή, σύμφωνα με τις μετρήσεις, πλην του κυβερνώντος AKP, και στα παρακάτω κόμματα:
- Στο Λαϊκό Ρεμπουπλικανικό Κόμμα - CHP, με αρχηγό τον Κιλιτσντάρογλου, το κόμμα που ίδρυσε ο Κεμάλ.

Στις προηγούμενες εκλογές το 2011 πήρε 26%, οι δημοσκοπήσεις των εταιρειών που πρόσκεινται στη κυβέρνηση του δίνουν γύρω στο 25%, οι άλλες ότι πλησιάζει το 30% και πιθανόν να το ξεπεράσει.

Στρατηγική του κόμματος είναι να αναδείξει τα προβλήματα της οικονομίας, της διαφθοράς και της μη σωστής λειτουργίας της δημοκρατίας. Αποφεύγει να πάρει σαφή θέση στο Κουρδικό και στα εξωτερικά θέματα.

- Στο Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης - MHP, με αρχηγό τον Μπαχτελί, το οποίο το 2011 έλαβε περίπου 13% , ενώ τώρα οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν πάνω από 15%. Στρατηγική του είναι να αφαιρέσει ψήφους από τα AKP-CHP, κατηγορώντας για προδοσία όσους θέλουν λύση του κουρδικού προβλήματος και γενικά υποστηρίζει τις γνωστές θεωρίες του τουρκικού εθνικισμού στα εσωτερικά και στα εξωτερικά θέματα.

- Στο Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών - HDP των Κούρδων της Τουρκίας, που για πρώτη φορά διεκδικεί την είσοδό του στη Βουλή. Μέχρι τώρα οι Κούρδοι υποψήφιοι εκλέγονταν στους νομούς που πλειοψηφεί το κουρδικό στοιχείο ως ανεξάρτητοι και, στη συνέχεια, δημιουργούσαν κοινοβουλευτική ομάδα.

Το κόμμα τούτο, με δυαρχία στην προεδρία το Ντεμιρτάς και τη Γιουκσέκνταγ, αποτελεί τον «άγνωστο Χ» των εκλογών και το βαρόμετρο για την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος, του AKP. Οι μετρήσεις τού δίνουν γύρω στο ποσοστό εισόδου (10%) και οι αναλυτές επισημαίνουν ότι όσο πιο μεγάλο είναι το ποσοστό του HDP τόσο δυσκολεύει η αυτοδυναμία για το AKP, οπότε θα έχουμε κυβέρνηση συνεργασίας.

Το κόμμα τούτο στηρίζει τη στρατηγική του στον εκδημοκρατισμό της χώρας, που θα επέλθει μόνο με την πτώση του AKP, το οποίο πολλές φορές υπέκλεψε τις ψήφους των Κούρδων με ψεύτικες υποσχέσεις για επίλυση του προβλήματος.

Η συμπεριφορά του Ερντογάν στα αρχικά στάδια της πολιορκίας του Κομπάνι από τους Τζιχαντιστές και η δήλωσή του για την πτώση του επηρέασε και επηρεάζει αρνητικά τους Κούρδους, ιδιαίτερα τους θρησκευόμενους, που τόσα χρόνια τού έδιναν τη μεγάλη πλειοψηφία και τη δυνατότητα να κυβερνά.

Η στρατηγική του Ερντογάν
Ο Τούρκος πρόεδρος επιθυμεί να κερδίσει το κόμμα του 400 βουλευτές (επί συνόλου 550) και να φέρει σε δημοψήφισμα το νέο σύνταγμα με το προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης. Βλέποντας όμως ότι οι μετρήσεις τού δίνουν αντίθετα αποτελέσματα, αναγκάστηκε να αφήσει στο περιθώριο την υπερκομματικότητα του προεδρικού θεσμού και να συμπεριφέρεται ως υπέρ-αρχηγός του κόμματός του και να στοχεύει:

- Στον εκφοβισμό του κουρδικού στοιχείου στην ΝΑ Τουρκία για επικράτηση αστάθειας στην περιοχή (που εκ των πραγμάτων λόγω γειτνίασης με τη Συρία επηρεάζεται) και στην εκμετάλλευση του θρησκευτικού συναισθήματος. Γι’ αυτό έκανε εμφάνιση σε προεκλογική ομιλία με το ιερό βιβλίο των Μουσουλμάνων, το Κοράνι.
Ξέρει πολύ καλά ότι, αν το κουρδικό κόμμα μείνει εκτός Βουλής, θα πετύχει την αυτοδυναμία και θα δρομολογήσει την υλοποίηση του οράματός του.

Η κουρδική ηγεσία (εκτός και εντός φυλακής), διαισθανόμενη το στόχο του Ερντογάν, απέσυρε τα ένοπλα τμήματά της στα ορεινά του βόρειου Ιράκ προκειμένου να αποτρέψει την προβοκάτσια.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, από την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας (1/2/2015) μέχρι 17/5/2015, σημειώθηκαν 161 επιθέσεις κατά κομμάτων και υποψηφίων, εκ των οποίων οι 122 κατά του HDP και έγιναν μόνο έξι συλλήψεις.

- Mε το συνεχή τονισμό του αγώνα κατά του «παραλλήλου κράτους» που είχε οργανώσει η κοινότητα του Γκιουλέν, στην εκμηδένιση της επιρροής της στα στρώματα των θρησκευόμενων ψηφοφόρων και ιδιαίτερα του AKP, ξεχνώντας ότι με τη βοήθεια της κοινότητας έθεσε υπό τον έλεγχό του αστυνομία, δικαστική εξουσία και γενικά τον κρατικό μηχανισμό πλην των Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες διατηρώντας τα προνόμια τους επέτρεψαν στον Ερντογάν να κινείται χωρίς την απειλή κάποιου πραξικοπήματος.

- Στον έλεγχο της ιεραρχίας των Ενόπλων Δυνάμεων κατά τη συνεδρίαση του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου τον ερχόμενο Αύγουστο, ώστε να εφαρμόσει απρόσκοπτα την πολιτική του στο Κουρδικό και στη Συρία.

Προς τούτο, στο πλαίσιο του αγώνα κατά του «παραλλήλου κράτους», άρχισε ανακρίσεις και το σχηματισμό δικογραφιών κατά στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν ότι, αντιδρώντας ο Α/ΓΕΕΘΑ (αποστρατεύεται τον Αύγουστο 2015), προγραμμάτισε εγχείρηση και αντικαταστάθηκε προσωρινά από τον Αρχηγό Στρατού.

- Στο συριακό εμφύλιο, σε απόλυτη συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ και με τις ευλογίες των Η.Π.Α. και του Ν.Α.Τ.Ο., θέλει να εμπλακεί ενεργά. Υπάρχει όμως αντίδραση από τις Ένοπλες Δυνάμεις και από την κοινή γνώμη, πολλοί δε μιλούν για πιθανό «Βιετνάμ» της Τουρκίας.

Κι ένα συμπέρασμα…
Απομένουν ακόμη περίπου 10 ημέρες για τις εκλογές και πολλά μπορούν να συμβούν που να επηρεάσουν την ευμετάβλητη τουρκική κοινή γνώμη. Οι προβλέψεις είναι παρακινδυνευμένες, αυτό άλλωστε μαρτυρούν και τα αλλοπρόσαλλα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων.

Γεγονός είναι ότι, αν το κουρδικό κόμμα (HDP) λάβει πάνω από 10% και εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση, τα σχέδια του Τούρκου προέδρου τίθενται σε κίνδυνο, εκτός και αν συμβιβαστεί με την ιδέα της συνεργασίας με τους Κούρδους.

Στις συνεργασίες όμως θα παίξουν ρόλο και τα άλλα κόμματα και όλα εξαρτώνται από τα αποτελέσματα των εκλογών και τον αριθμό των εδρών που θα καταλάβουν στην Εθνοσυνέλευση.

Η μακρόχρονη παραμονή στην εξουσία φθείρει την ηγεσία και το πολιτικό προσωπικό και το οδηγεί στο συγκεντρωτισμό, τις αντιδημοκρατικές πρακτικές και τη διαφθορά.

Η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία αποτελεί την ουσία της δημοκρατίας και αυτό πρέπει να επιζητούν οι ψηφοφόροι.