Την εμπειρία του από μια επίσκεψή του στο Δημοτικό Σχολείο Παπάδου και μια εκδήλωση για το Βενιαμίν το Λέσβιο περιγράφει ο Ξενοφών Ε. Μαυραγάνης.

«Τον τελευταίο καιρό, ως Λέσχη Πλωμαρίου “Βενιαμίν ο Λέσβιος”, λάβαμε πληθώρα προσκλήσεων από γυμνάσια και λύκεια, κυρίως της Μυτιλήνης, με σκοπό να παρουσιάσουμε το ντοκυμαντέρ συμπαραγωγής μας με την ΕΡΤ3, για την απελευθέρωση της Λέσβου, μαζί με το συνώνυμο λεύκωμα που είχαμε εκδώσει στα τέλη της περασμένης χρονιάς. Τόσες, που δεν προλαβαίναμε να τις ικανοποιήσουμε όλες.

Πριν από μερικές μέρες, όμως, λάβαμε μια διαφορετική πρόσκληση, που αποτελούσε ταυτόχρονα και πρόκληση.

Ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Παπάδου, Γιώργος Ζορμπάς, και ταυτόχρονα πρόεδρος του Παγγεραγωτικού Συλλόγου, δηλαδή άνθρωπος με ευρύτερα ενδιαφέροντα, μας απηύθυνε πρόσκληση για μια ομιλία-συζήτηση στο Σχολειό του, με θέμα το Νεοελληνικό Διαφωτισμό και ειδικότερα για τη ζωή και τη δράση του Βενιαμίν Λεσβίου.

Η πρόταση μας εξέπληξε και μας τρόμαξε ταυτόχρονα. Πώς θα μπορούσαμε να δώσουμε σε παιδιά της Στ΄ δημοτικού, δηλαδή 12χρονα, τις έννοιες του διαφωτισμού, “μετακένωσής” τους κατά τον Αδαμάντιο Κοραή στην ελληνική παιδεία, πώς θα άντεχαν αυτά τα μικρά να αντέξουν μια ώρα “διδασκαλία” και συζήτηση, πάνω σε θέματα που εμείς στην ηλικία τους ούτε καν υποψιαζόμαστε ότι υπάρχουν.

“Μην ανησυχείτε”, με καθησύχασε στο τηλέφωνο η δασκάλα κ. Μαριάννα Πελαντή, “γνωρίζουν και τις έννοιες και τους όρους, γιατί από την αρχή της χρονιάς συζητάμε όλα αυτά τα θέματα.”

Ε, σκεφτήκαμε, αφού οι δάσκαλοι αναλαμβάνουν την ευθύνη, δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα. Στο κάτω-κάτω, είναι για μας ιδιαίτερη τιμή αυτή η πρόσκληση.

Έτσι, το πρωί της Δευτέρας κι ενώ η βροχή με ασυνήθιστη βιαιότητα μαστίγωνε θάλασσα, δέντρα, φυτά, οικοδομές, βρέθηκα ως εκπρόσωπος της Λέσχης Πλωμαρίου στο Δημοτικό Σχολείο που μας κάλεσε.

Κι ύστερα από λίγο, μετά τις συστάσεις και την προκαταρκτική κουβεντούλα, βρέθηκα μπροστά σε 20 περίπου παιδιά, που μου φάνηκαν ανυπόμονα να ακούσουν. Προηγήθηκε βέβαια η εισήγηση της κ. Πελαντή, Χιώτισσας στην καταγωγή, με τις απαραίτητες συστάσεις και υποδείξεις, και μετά με παρέδωσε στους μαθητές της.

Αλήθεια λέω. Δεν παρέδωσε τους μαθητές της σε μένα, αλλά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Εγώ παραδόθηκα σ’ αυτούς. Τα παιδιά αυτά, εκτός που ήξεραν σχεδόν τα πάντα γι’ αυτό το κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, που μου μιλούσαν για τον Αδαμάντιο Κοραή, τον Ευγένιο Βούλγαρη, το Νεόφυτο Βάμβα, τον Αθανάσιο Πάριο, με βομβάρδιζαν με ερωτήσεις που προϋπέθεταν γνώση του θέματος. Μέχρι που η άξια δασκάλα αναγκάστηκε να παρέμβει.

“Αφήστε τον κύριο να σας πει αυτά που έχει ετοιμάσει κι ύστερα θα σας δώσουμε χρόνο για ερωτήσεις.” Και αποκαταστάθηκε η τάξη!

Όση ώρα μιλούσα, όσο πιο απλά και κατανοητά μπορούσα, έριχνα και κλεφτές ματιές στο λιλιπούτιο, για την περίπτωση, ακροατήριό μου. Εκτός από τρία παιδιά, που φάνηκε απ’ την αρχή πως δε νοιαζόντουσαν και πολύ για το θέμα, τα άλλα είχαν εντεταμένη την προσοχή τους, κάποια κρατούσαν σημειώσεις, κάποια εντελώς αυθόρμητα επιβεβαίωναν αυτά που άκουγαν δείχνοντάς μου ότι τα ξέρουν, και όλα μα όλα περίμεναν τη στιγμή, όχι για να εκπνεύσει η ώρα, όσο για να προλάβουν να υποβάλουν τις ερωτήσεις τους.

Κι όταν πραγματικά έφτασε η στιγμή, πριν προλάβω να πιω ένα ποτήρι νερό, είδα ένα δάσος από χεράκια να υψώνονται για να ρωτήσουν. Ερωτήσεις ουσίας και επί του θέματος, δείγμα, επαναλαμβάνω, πως ήξεραν πολλά πριν ανοίξω το στόμα μου να τους πως όσα κατείχα.

Φεύγοντας, πραγματικά έκπληκτος, εντυπωσιασμένος, αλλά και ευτυχής, ήθελα να σφίξω τα χέρια των παιδιών ένα - ένα ξεχωριστά, εκτός βεβαίως των δασκάλων που κάνουν όλοι μαζί εξαιρετική δουλειά, παρέχοντας ΠΑΙΔΕΙΑ.

Εκτός μάλιστα, των στενών πλαισίων των καθηκόντων τους. Που με διαβεβαίωσαν ότι θα καλέσουν και μια σειρά άλλων ιστορικών, επιστημόνων και ιεραρχών, να αναπτύξουν τις θέσεις τους γύρω από το μεγάλο αυτό ζήτημα της ελληνικής ιστορίας.

Και άθελά μου θυμήθηκα τον πατέρα μου Στρατή Μαυραγάνη - δεν πειράζει να τον μνημονεύσω - που ως φιλόλογος και γυμνασιάρχης Πλωμαρίου δίδασκε στους μαθητές της τελευταίας τάξης αρχαία κείμενα από δόκιμες μεταφράσεις και γι’ αυτό διώχθηκε ουκ ολίγες φορές από το πλέγμα εξουσίας της δεκαετίας 1945 - 1955.

Αλήθεια, αυτοί οι ξεχωριστοί δάσκαλοι - μιλώ για τους σύγχρονους - δε θα έπρεπε να τιμηθούν από κάποια αρχή της δύσμοιρής μας Πολιτείας;»