ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ ( 3,60,1) «εμήκυνα δε περί Σαμίων μάλλον, ότι σφι τρία εστί μέγιστα απάντων Ελλήνων εξεργασμένα, όρους τε υψηλού, ες πεντήκοντα και εκατόν οργυιάς, τούτου όρυγμα κάτωθεν αρξάμενον, αμφίστομον, το μεν μήκος του ορύγματος επτά στάδιοι εισί, το δε ύψος και εύρος οκτώ εκάτερον πόδες, δια παντός δε αυτού άλλο όρυγμα εικοσίπηχυ βάθος ορώρυκται, τρίπουν δε το εύρος, δι΄ου το ύδωρ οχετευόμενον δια σωλήνων παραγίγνεται ες την πόλιν αγόμενον από μεγάλης πηγής.

Αρχιτέκτων δε του ορύγματος τούτου εγένετο Μεγαρεύς Ευπαλίνος Ναυστρόφου».

Με εντολή του τυράννου Πολυκράτη, το 530 π.Χ., ανοίχτηκε, κάτω από το βουνό Άμπελος, νότια της πόλης της Σάμου (το σημερινό Πυθαγόρειο), σήραγγα, μήκους 1.036 μ. και, εσωτερικά, πλάτους 1.80χ 1.80 ύψος. Η διάνοιξη της σήραγγας άρχισε, συγχρόνως, και από τις δυο πλευρές, από Βορράν προς Νότον, 180 μέτρα, κάτω από την κορυφή του βουνού και 55 μέτρα, από την επιφάνεια της θάλασσας. Η διάνοιξη του ορύγματος, από τις δυο πλευρές, ενοποιήθηκε, στη μέση, με γεωμετρική ακρίβεια!

Οι υπολογισμοί των αποστάσεων έγιναν, με απλά όργανα μέτρησης («σταδίες») και τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν, για το άνοιγμα της σήραγγας, μέσα από το σκληρό ασβεστολιθικό πέτρωμα, ήταν το απλό σφυρί και το καλέμι!

Μια μικρότερη σήραγγα, ανοίχθηκε, στο κάτω μέρος του ορύγματος, όπου τοποθετήθηκαν πήλινοι σωλήνες, μέσω των οποίων, με φυσική ροή, έφτανε το νερό της πηγής- από το πίσω μέρος του βουνού( από το σημερινό χωριό Αγιάδες), εντός των τειχών της πόλης, για την υδροδότηση των κατοίκων της ( με 400 κυβικά νερού ημερησίως)!

Την ιστορική αναφορά που έκανα στο Ευπαλίνειο όρυγμα της Σάμου την στέλνω ως απάντηση σε όλους τους, κατά καιρούς, «αρμόδιους», πολιτευόμενους και «τεχνολογούντες», που αποφαίνονταν, εμπαίζοντας τους ιθαγενείς της Νότιας Λέσβου, ότι δεν μπορεί να κατασκευαστεί ο παραλιακός δρόμος Πλωμαρίου- Βατερών, διότι προσκρούει «στο ανυπέρβλητο εμπόδιο, τον βράχο της Κρυφτής»!

Η κατασκευή του Νότιου Παραλιακού Οδικού Άξονα, στην Λέσβο, αποτελεί μια θλιβερή ιστορία μικρονοϊκής πολιτικής, εκ μέρους όσων διετέλεσαν τοπικοί Άρχοντες της Λέσβου, καθώς και εκείνων των Λεσβίων που διετέλεσαν βουλευτές και υπουργοί, κατά την μεταπολεμική περίοδο και, ειδικότερα, στην περίοδο της Μεταπολίτευσης.

Εδώ και μια 25ετία που παρακολουθώ τα λεγόμενα και τα δρώμενα σχετικά με το θέμα της διάνοιξης του παραλιακού δρόμου Πλωμαρίου- Βατερών, στο τμήμα, μεταξύ Μελίντας- Βατερών, μήκους 15 χιλ., ακούστηκαν πολλά… «επιχειρήματα» και δικαιολογίες που προσβάλλουν την νοημοσύνη των ανθρώπων, καθώς και πολλές εφήμερες, πολιτικάντικες υποσχέσεις της προεκλογικής περιόδου! Το κυριότερο επιχείρημα ήταν ότι η διάνοιξη του παραλιακού δρόμου παρουσιάζει μεγάλες, έως ανυπέρβλητες δυσκολίες, λόγω του βράχου της Κρυφτής και ότι το κόστος του έργου θα είναι μεγάλο, σε σχέση με την ωφέλειά του! Κατά καιρούς επικαλέστηκαν και άλλους λόγους που απαγόρευαν την διάνοιξη του παραλιακού δρόμου, όπως ότι θα «αλλοιωνόταν το περιβάλλον» και, ακόμα, ότι υπήρχε πρόβλημα «εναπόθεσης των μπάζων»!

Το πλέον, όμως, απογοητευτικό είναι ότι η αβελτηρία των αρχόντων της Λέσβου και η επί 50 χρόνια εγκατάλειψη ολόκληρου του νότιου τμήματος της Λέσβου- σε αντίθεση με το βόρειο και το βορειοανατολικό- γινόταν ανεκτή, χωρίς αντίδραση από τους κατοίκους, οι οποίοι επιδείκνυαν επί χρόνια έναν ιδιότυπο Αβδηριτισμό!

Πλωμαρίτες και Βρισαγώτες - Βατεριανοί (που απέχουν παραλιακά, μόλις 20 χιλιόμετρα) αντιμετώπιζαν μοιρολατρικά- από την απελευθέρωση μέχρι πρόσφατα- την απομόνωση των δυο παραπληρωματικών τουριστικών κέντρων, τα οποία, εάν επικοινωνούσαν, θα παρείχαν, αμοιβαίως, πολλές εναλλακτικές προτάσεις για μια περισσότερο ευχάριστη διαμονή και μεγαλύτερης διάρκειας παραμονή των τουριστών, στην περιοχή τα Νότιας Λέσβου, εξέλιξη που θα πολλαπλασίαζε την ωφέλεια και των δυο τουριστικών Κέντρων (ειδικά, σήμερα, που το λιμάνι του Πλωμαρίου συνδέεται, απευθείας, με την Σμύρνη)! Για μια περίοδο, μάλιστα, επικρατούσε η αντίληψη, τόσο στους Βατεριανούς, όσο και στους Πλωμαρίτες επιχειρηματίες, ότι, στην περίπτωση που ανοιγόταν ο δρόμος, θα…διέρρεαν προς το Πλωμάρι, από τα Βατερά, οι τουρίστες, και τανάπαλιν, και έτσι θα έχαναν και τους λιγοστούς πελάτες που είχαν!

Η πρώτη αντίδραση στο καθεστώςτης αδιαφορίας των Αρχόντων της Λέσβου και της αδράνειας των κατοίκων εκδηλώθηκε από τους Πολιτιστικούς Συλλόγους της Αθήνας, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τους απόδημους της Νότιας Λέσβου, τους Συλλόγους Πολιχνιατών, Βρισαγωτών, Ακρασιωτών, Παλαιοχωριανών και Πλωμαριτών. Σε κάποια φάση ενεργοποιήθηκαν και κάποιοι επιχειρηματίες Βατερών και Πλωμαρίου. Σημαντική, επίσης, ήταν η υιοθέτηση του αιτήματος της κατασκευής του Παραλιακού Οδικού Άξονα από τον Δήμαρχο Μιχ. Μαμάκο του Πλωμαρίου, με τον οποίον υποβλήθηκε, επισήμως, μαζί με λεσβιακούς Συλλόγους, σχετικό αίτημα στην Κεντρική εξουσία.

Ακολούθησε μια περίοδος, δήθεν, μελέτης του έργου, από την Νομαρχία Λέσβου.

Και, τελικά, επικράτησε, η λύση της διάνοιξης και ασφαλτόστρωσης του ορεινού δρόμου Αμπελικού- Πλωμαρίου (πιθανόν και με την παρέμβαση κάποιων παραγόντων από τα ορεινά χωριά, που ήθελαν τον δρόμο να διέρχεται μέσα από τα χωριά τους !) και έτσι ξεθώριασε και το όραμα του Νότιου Παραλιακού Οδικού Άξονα, που θα συνέδεε ( σε 10 με 15 λεπτά) τα τουριστικά Κέντρα του Λεσβιακού Νότου και θα αναδείκνυε τα σημαντικά, για ολόκληρο το νησί της Λέσβου, φυσικά και πολιτισμικά πλεονεκτήματα της περιοχής.

Παρόλα αυτά, και αυτό το έργο ( μέσω του οποίου η διάρκεια της διαδρομής Αμπελικού- Πλωμαρίου είναι, το λιγότερο, 45λεπτη ) παραμένει…κουτσό και αλειτούργητο, καθότι το τμήμα Σταυρού- Αμπελικού, για το οποίο, από δεκαετία, σε δεκαετία… «επίκειται» η ασφαλτόστρωσή του, «ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ», προς δόξαν των καμαρωτών αιρετών αρχόντων μας, ως ημιονικός (μουλαρόδρομος), για να μην ξεχνάμε την περίοδο των… « ενδόξων» Πασάδων της Λέσβου, οι οποίοι - πριν από την απελευθέρωση του νησιού μας- επιχείρησαν, με τους κασμάδες να ανοίξουν τον δρόμο Πλωμαρίου- Βατερών!

Κατά τα άλλα, σεμνυνόμαστε ότι είμαστε «γνήσιοι απόγονοι» του Άρχοντα της Σάμου Πολυκράτη και του δαιμόνιου μηχανικού Ευπαλίνου.

Τρομάρα μας!