Ποια η σχέση της Τέχνης με την Πολιτική;

Εκτός από την επίσημη παιδεία, που ασκείται από το σχολείο, και την ανεπίσημη που ασκείται από την οικογένεια, από τον κύκλο των συναναστροφών και από άλλους παράγοντες που δρουν στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του πολίτη- και κατ΄επέκταση στην διαμόρφωση του περιεχομένου και της ποιότητας της πολιτικής- παίζει η Τέχνη, η οποία απευθύνεται στην αισθητική συνείδηση του ανθρώπου, προβάλλοντας την ομορφιά της φύσης και της ανθρώπινης ζωής.

Οι Καλές Τέχνες (Μουσική, Ζωγραφική, Ποίηση (Λογοτεχνία), Γλυπτική, Αρχιτεκτονική, Θέατρο, Κινηματογράφος, Φωτογραφία)προσφέροντας αισθητική απόλαυση στον άνθρωπο, εξυπηρετούν τις εσωτερικές (ψυχοπνευματικές) ανάγκες του, σε αντιδιαστολή με τις εφαρμοσμένες τέχνες που εξυπηρετούν τις εξωτερικές (υλικές και πρακτικές) ανάγκες του. Ευαισθητοποιούν και εξευγενίζουν τον δέκτη (αναγνώστη, ακροατή ή θεατή), επισημαίνουν τα «κακώς κείμενα» και προβληματίζουν, διαλύουν τους φόβους και την απαισιοδοξία του, ενθαρρύνουν τον δειλό και τον αδύναμο στον αγώνα της ζωής, του συμπαραστέκονται στις αγωνίες και τον πόνο του, καταπραΰνουν την οργή και την εχθροπάθεια, τον ψυχαγωγούν, εξημερώνουν τα ήθη του, τα πάθη του και τα ζωώδη ένστικτά του, πλαταίνουν τον ορίζοντα της γνώσης και της κατανόησης του κόσμου, βαθαίνουν την αγάπη του για τον συνάνθρωπό του και τα δημιουργήματά του, την φύση, την ανθρώπινη κοινωνία και τον πολιτισμό της.

Αντιστοίχως η Πολιτική ως επιστήμη που αφορά σε ανθρώπους- πολίτες, τους οποίους οργανώνει και κυβερνά, σκοπεύει στην πληρέστερη και καλύτερη ικανοποίηση των αναγκών τους (εσωτερικών και εξωτερικών).

Η Πολιτική και οι πολίτες είναι έννοιες που συνδέονται άμεσα και αλληλοεξαρτώνται ως προς το περιεχόμενό τους και τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά: «οι πολίτες της κάθε χώρας έχουν την κυβέρνηση που τους αξίζει» ή, κατά την ρήση ενός παλιού πολιτικού, «από το αλεύρι που φτιάχνει ο λαός, ζυμώνονται και τα ψωμιά της Πολιτικής».

Η κοινωνικοποίηση και, στη συνέχεια η πολιτικοποίησή του ατόμου επιτυγχάνεται από την παιδική ηλικία του ανθρώπου και συνεχίζεται, καθ΄ όλην την διάρκεια της ζωής του, από μια σειρά παράγοντες που επιδρούν στην ψυχοσωματική του ανάπτυξη και διαμορφώνουν την προσωπικότητα του πολίτη, ο οποίος, ανάλογα με την ωριμότητά του, την κριτική ικανότητα, το ήθος και την υπευθυνότητα που τον χαρακτηρίζει, καθορίζει-ως πολίτης και πολιτικός- και το περιεχόμενο και την ποιότητα της ασκούμενης πολιτικής.

Η συμβολή της Τέχνης είναι πολύ σημαντική στην διάπλαση και διαμόρφωση του «καλού καγαθού πολίτη» που ήταν το πρότυπο, κατά τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, της αθηναϊκής δημοκρατίας.

Αυτός ο πολίτης με τα χαρακτηριστικά του ωραίου και του ενάρετου, ο οποίος διέθετε το εξωτερικό και εσωτερικό κάλος, που συγκέντρωνε όλες τις αρετές (της σωφροσύνης, δικαιοσύνης, ανδρείας, ελευθερίας, αλήθειας), ο καλλιεργημένος και αρμονικά ανεπτυγμένος, στο σώμα και στην ψυχή, ήταν δημιούργημα ενός πολιτιστικού περιβάλλοντος, όπου η παιδεία παρέχονταν, πλουσιοπάροχα, σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες, μέσα σε μια πόλη που ήταν ολόκληρη ένα μεγάλο σχολείο, με τον τρόπο που ήταν δομημένη και λειτουργούσε σε αυτήν η δημόσια ζωή: οι πολιτικές λειτουργίες, οι δημόσιες λαϊκές και θρησκευτικές εορτές και εκδηλώσεις, όπου συμμετείχαν όλοι οι πολίτες, η ελεύθερη διδασκαλία των φιλοσόφων στην Αγορά και η μεγάλη συνεισφορά των Καλών Τεχνών, όπου οι καλλιτέχνες μοίραζαν στον λαό, ελεύθερα, τον πλούτο της καλλιτεχνικής δημιουργίας τους∙ και αυτό που αποτελούσε την σημαντικότερη συνεισφορά της Τέχνης για την παιδεία του λαού, το μεγαλύτερο σχολείο για την Δημοκρατία και την προαγωγή του ανθρωπισμού, το Θέατρο, όπου (με την καθιέρωση των «θεωρικών») οι πολίτες παρακολουθούσαν, δωρεάν,τις δραματικές παραστάσεις (τραγωδία, κωμωδία, σατυρικό δράμα).

Ο ρόλος της Τέχνης, στην σύγχρονη εποχή, στην διαμόρφωση του πολίτη και στην πολιτική λειτουργία.

Τα καλλιτεχνικά δημιουργήματα που παράγονται και κυκλοφορούν παγκοσμίως, στη σύγχρονη εποχή, από την άποψη της ποσότητας είναι αναρίθμητα και από την άποψη της ποιότητας καλύπτουν ολόκληρη την κλίμακα από το ωραίο έως το χυδαίο και από το αριστουργηματικό έως το ευτελές.

Στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που ζούμε και στην Ελεύθερη Αγορά, όπου κυριαρχεί η εμπορευματοποίηση των υλικών και πνευματικών αξιών, ο πολίτης κατακλύζεταιαπό έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, που έχουν σχέση με όσα συμβαίνουν στον πλανήτη μας, με τα επιστημονικά επιτεύγματα και τα τεχνολογικά προϊόντα, τα καταναλωτικά αγαθά και τις καλλιτεχνικές δημιουργίες, με τα ιδεολογικά ρεύματα και τις πολιτικές θεωρίες, με αποτέλεσμα να περιέρχεται σε κατάσταση σύγχυσης και αδυναμίας, προκειμένου να λειτουργήσει κριτικά και να επιλέξει αυτόνομα, με την δική του λογική και με το δικό του αισθητικό κριτήριο τα προσφερόμενα αγαθά, που θα ικανοποιήσουν τις υλικές και ψυχοπνευματικές ανάγκες του.

Και, τελικά, ο σύγχρονος άνθρωπος εντυπωσιαζόμενος από τα εκτυφλωτικά φώτα και τις πολύχρωμες εικόνες της διαφήμισης, χειραγωγείται και συμπαρασύρεται από τον ισχυρότερο «συρμό» (μόδα), σε επιλογές που υπαγορεύονται «έξωθεν» και «άνωθεν», και οι οποίες εξυπηρετούν τις κυρίαρχες δυνάμεις της παγκόσμιας Αγοράς.

Και όσον αφορά στην Πολιτική, υφίσταται και αυτή τις συνέπειες από την κυριαρχία των αλλοτριωτικών δυνάμεων, οι οποίες διαμορφώνουν την βιοθεωρία και κοσμοθεωρία των πολιτών: όσον ο πολίτης χάνει την ικανότητα να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα, την εικονική πραγματικότητα, που παρουσιάζει η προπαγάνδα, από την υπαρκτή πραγματικότητα και όσον το καλαισθητικό συναίσθημά του αδυνατεί να ξεχωρίσει το ωραίο από το ευτελές και το χυδαίο, τόσον και η πολιτική λειτουργία θα καθίσταται ευάλωτη στον Λαϊκισμό και θα χάνει την δύναμη και την ικανότητα να εκπροσωπεί τον « καλόν καγαθόν πολίτην» και να εκπροσωπείται από «καλούς καγαθούς πολιτικούς», ώστε να υπηρετεί την ομορφιά της αλήθειας, το ωραίο και το ωφέλιμο!

Και γι΄ αυτό, σήμερα, είναι περισσότερο επιτακτική και επείγουσα η ανάγκη για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα αναπτύσσει την κριτική ικανότητα, καθώς και την καλαισθησία των εκπαιδευόμενων με την συστηματική αισθητική Αγωγή.