Σήμερα παρουσιάζουμε ένα αρχαίο επιτύμβιο βάθρο από λευκό κρυσταλλικό ασβεστόλιθο, σπασμένο λοξά στο πάνω μέρος του, ανάγλυφο με παράσταση αμφορέα, που κοσμεί το προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Παντελεήμονος στο Πέραμα Γέρας. Τις φωτογραφίες μου παραχώρησε ο Ασημάκης Παυλέλλης και τον ευχαριστώ.

Το επιτύμβιο βάθρο στο προαύλιο του Αγ. Παντελεήμονος, 2ος/ 1ος αι. π.Χ 

Ο Σεραφείμ Χαριτωνίδης, που δημοσίευσε τον ενεπίγραφο λίθο, Eπιγραφαί Λέσβου. Συμπλήρωμα, Αθήναι 1968, αρ. 116, αναφέρει ότι «εξήχθη εκ του πυθμένος της θαλάσσης», γεγονός που φαίνεται από το είδος της φθοράς του μαρμάρου. Με την αναφορά του Χαριτωνίδη ταιριάζουν και τα όσα λέει για τον λίθο ο Μάκης Αξιώτης, Eπιγραφές γύρω από τον κόλπο της Γέρας, Αιολικά Φύλλα 1987, τεύχος Ε΄, σελ. 256, αρ. 2 και Στα χνάρια τα παληά, Αθήνα 1987, σελ. 17, σχ. 2: «Αυτό ήταν ένα ορθογώνιο, τεφροκύανο μάρμαρο που για αρκετά χρόνια βρισκότανε πεταμένο σε μια άκρη στο μουράγιο και που τελευταία το περιμάζεψε ο πολιτιστικός σύλλογος και το έστησε σ’ ένα βάθρο μέσα στην αυλή της εκκλησίας του Αγ. Παντελεήμονος».

Είναι ακόμα μία από εκείνες τις επιτύμβιες επιγραφές της Λέσβου, που ίδρυσε ο δήμος (άγνωστο ποιος δήμος) για να τιμήσει κάποιον επιφανή πολίτη και ευεργέτη της πόλεως. Γιατί κάτω από το όνομα του θανόντος το οποίο δεν σώζεται και την λέξη ΧΑΙΡE, ενδεικτική προσφώνηση των συγγενών του θανόντος, διακρίνονται δύο στέφανοι ελιάς με την αναγραφή Ο ΔΑΜΟΣ στο εσωτερικό τους.

Η προσφώνηση ΧΑΙΡE και οι δύο στέφανοι ελιάς με την αναγραφή Ο ΔΑΜΟΣ στο εσωτερικό τους

Με την παραπάνω διαπίστωση για το είδος αυτών των επιγραφών συνηγορεί και η ανάγλυφη παράσταση αμφορέα, που θυμίζει τους παναθηναϊκούς αμφορείς της ελληνιστικής εποχής και μπορεί να χρονολογηθεί τον 2^ο/1^ο αι. π.Χ. Ο Πάνος Βαλαβάνης, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, θεωρεί ότι οι παναθηναϊκοί αμφορείς σε ταφικά μνημεία, όπως αυτό, αποτελούν σύμβολο αρετής και νίκης, το οποίο δεν συνδέεται απαραίτητα με αθλητικές νίκες, βλ. P. Valavanis, Panathenische Amphoren auf Monumenten spatklassischer, hellenistischer und römischer Zeit, 1998, 164-166. Από την Μυτιλήνη σώζονται δύο ακόμα βάθρα με ανάγλυφο αμφορέα τέτοιου τύπου καθώς κι ένα αγγείο του ίδιου τύπου αμφορέα ελληνιστικών χρόνων, που φυλάσσεται στο Μουσείο.