«Το νικάν εαυτόν, πασών νικών, πρώτη και αρίστη» (Αρχαίο ελληνικό γνωμικό).

Χωρίς ειλικρινή αυτοκριτική, δεν υπάρχει αυτογνωσία και χωρίς αυτογνωσία δεν μπορεί να υπάρξει αυτοβελτίωση.

Errarehumanumest, έλεγαν οι Λατίνοι (Το σφάλλειν ανθρώπινον). Είναι φυσικό ο άνθρωπος να διαπράττει σφάλματα, να υπερτιμά τις δυνάμεις του και να υποτιμά τις αντίπαλες δυνάμεις- φυσικές ή κοινωνικές- και να υπερβαίνει το «μέτρον», διότι ουδείς γεννάται τέλειος, αλλά και ούτε κατακτά, στην ζωή του, την απόλυτη τελειότητα. Ουδείς, λοιπόν, αλάθητος και «ουδείς αναμάρτητος»∙ ο άνθρωπος, όμως, παρά την ατελή φύση του, είναι έλλογο όν, έχει προικισθεί με την δύναμη της λογικής που τον βοηθά να αντιλαμβάνεται τα αίτια και τις συνέπειες των εσφαλμένων αποφάσεων και των ενεργειών του. Ως εκ τούτου, οι νοήμονες διδάσκονται από τα λάθη τους και διορθώνονται∙ και, αντίθετα, οι α- νόητοι παραμένουν «ανεπίδεκτοι μαθήσεως», επαναλαμβάνουν τα λάθη τους και υφίστανται τις αρνητικές συνέπειες των εσφαλμένων πράξεών τους.

Για να επιτύχουμε, λοιπόν, την απαραίτητη αυτογνωσία και στην συνέχεια την αυτοβελτίωση- σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο-βασική προϋπόθεση αποτελεί η ειλικρινής και σε βάθος αυτοκριτική: ενδοσκόπηση και ο αναστοχασμός όλων των αποφάσεων και των πράξεων που οδήγησαν στην αποτυχία∙ επιβάλλεται η συστηματική διερεύνηση των υποκειμενικών ή αντικειμενικών αιτίων που οδήγησαν σε λανθασμένη εκτίμηση των πραγματικών συνθηκών, την υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας και τις αυταπάτες που είχαν ως συνέπεια τις παρορμητικές και επιπόλαιες αποφάσεις μας, τις εσφαλμένες ενέργειες ή τις παραλείψεις, που είχαν ως επακόλουθο την προσωπική ή συλλογική αποτυχία και το ανάλογο ζημιογόνο αποτέλεσμα.

Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας περιέγραψε συνοπτικά την διαδικασία της αυτοκριτικής που οδηγεί στην αυτογνωσία: «πη παρέβην; Τι δ΄έρεξα; Τι μοι δέον ουκ ετελέσθη»( πού πήγα; Τι έκανα; Τι έπρεπε να γίνει και δεν έγινε);

Όση δύναμη θέλησης χρειάζεται να υπερβείς συναισθηματικές φορτίσεις και εγωισμούς και να αναγνωρίσεις τις ευθύνες που υπάρχουν στην δική σου πλευρά και να προχωρήσεις σε μια ειλικρινή αυτοανάλυση, άλλη τόση γενναιότητα χρειάζεται να δημοσιοποιήσεις τα πραγματικά συμπεράσματα της αυτοκριτικής σου, να ομολογήσεις ολόκληρη την αλήθεια και να αναλάβεις την ευθύνη που σου αναλογεί.

Συνήθως, εμμένουμε στην πλάνη και την αυταπάτη, πως εμείς υπήρξαμε αλάθητοι και πως πράξαμε τα δέοντα, με επαρκή γνώση και ορθοφροσύνη, αλλά η « κακή τύχη» ή κάποιοι εξωτερικοί « εχθροί»- που « θέλουν το κακό» μας- ευθύνονται, εξολοκλήρου, για την αποτυχία μας και την προξενηθείσα καταστροφή (και όπως λέει ο Κ. Βάρναλης, στους «Μοιραίους»: «Φταίει το ζαβό το ριζικό μας; Φταίει ο Θεός που μας μισεί; Φταίει το κεφάλι το κακό μας; Φταίει, πριν απ΄όλα το κρασί)!

Η εμμονή στην πλάνη και στην αυταπάτη, η αποφυγή ομολογίας της υποκειμενικής ευθύνης ή και η ομολογία της « μισής αλήθειας» οδηγούν, κατά κανόνα, στην επανάληψη των εσφαλμένων αποφάσεων και ενεργειών. Ως εκ τούτου, όπως επιβεβαιώνεται στην κοινωνική και πολιτική ζωή και όπως έχει, ιστορικά, καταγραφεί, όσοι δεν διδάχτηκαν από τα προηγούμενα λάθη τους, όσοι δεν διδάχτηκαν από τα καταγραμμένα, ιστορικά, λάθη και τις συνέπειες που είχαν για την ατομική ή συλλογική ζωή, οι «ανεπίδεκτοι μαθήσεως» παραμένουν ανεξέλικτοι και επικίνδυνοι, τόσο για τον εαυτό τους, όσο και για την κοινωνία.

Στην πολιτική ζωή της νεότερης Ελλάδας η αυτοκριτική των πολιτικών που διαχειρίστηκαν την τύχη της χώρας είναι…δυσεύρετη, ενώ στην αρχαία Ελλάδα η αυτοκριτική ήταν άγνωστη έννοια ( δεν υπάρχει ως λέξη).

Για όλες τις συμφορές που υπέστη, διαχρονικά, η χώρα και βίωσε ο ελληνικός λαός, διχασμούς και εμφυλίους, πολεμικές ήττες και «ξεριζωμούς», δικτατορίες και οικονομικές καταστροφές υπαίτιοι ήταν οι ξένοι, ο «ξένος δάκτυλος» και τα «ξένα συμφέροντα», τα οποία, βεβαίως, είναι υπαρκτά, γνωστά και αυτονόητα, αρχαιόθεν, αλλά υπήρξαν και οι πολιτικές ηγεσίες, στην ημεδαπή, που τα αγνόησαν, τα υποβάθμισαν ή πίστεψαν, αφελώς, ότι…δουλεύουν ( ενώ τους « δούλευαν») για το καλό της Ελλάδας…ανιδιοτελώς!

Σπάνια « ψήγματα» αυτοκριτικής, κάποια ψελλίσματα για «αυταπάτες», γενικές και αόριστες αναφορές σε «λάθη που, τυχόν, έγιναν»∙ τίποτα- και ποτέ- για συγκεκριμένα λάθη και, πέρα από μια- σπάνια- «συγγνώμη» και το άνευ αντικρίσματος και τυποποιημένο «αναλαμβάνω την πολιτική ευθύνη», καμιά ουσιαστική ανάληψη ευθύνης: κανένας « ολετήρας» της χώρας ή «δολιοφθορέας» της Δημοκρατίας δεν «έκανε χαρακίρι», δεν « πήγε σπίτι του», δεν ομολόγησε την βλακεία του και κανείς, ποτέ, δεν « πλήρωσε τα σπασμένα από την τσέπη του»!

Και αυτό είναι ένας από τους λόγους που η χώρα δολιχοδρομεί και πορεύεται καρκινοβατώντας, που, στους δυο αιώνες του ανεξάρτητου κράτους, τα φωτεινά διαστήματα, « lucidaintervalla», διαδέχονται οι θλιβερές παρενθέσεις, που οι υπαίτιοι της «συμφοράς», συχνά, αυτό-αποενοχοποιούμενοι, διεκδικούν την επάνοδό τους…στον τόπο του«εγκλήματος»!

Υ.Γ. Και μια, θλιβερή επιβεβαίωση-μέσα από τα καπνίζοντα, ακόμα, αποκαΐδια των Βατερών της Λέσβου- για την ανύπαρκτη αυτοκριτική των Αρχόντων της Λέσβου, του Βορείου Αιγαίου και των Αθηνών: μετά από την αποφράδα ημέρα της 12^ης Ιουνίου του 2017 που ο Εγκέλαδος γκρέμισε την ιστορική ΒΡΙΣΑ,η οποία παραμένει, ακόμα,- προς δόξαν των ιθυνόντων ( 2017-2022)- θλιβερός ερειπιώνας, ξαναεμφανίστηκε η κουστωδία- με άλλη, σήμερα, σύνθεση- των… «τεθλιμμένων συγγενών» (Δημάρχων, Περιφερειαρχών και Υπουργών ) να χύσουν τα «κορκοδείλια δάκρυά» τους, πάνω στην «τέφρα» των Βατερών, που άφησε πίσω της η πυρκαγιά της 23^ης Ιουλίου!

Και ΚΑΝΕΙΣ δεν μίλησε για τον…«φονιά»!

Για αυτούς που εγκατέλειψαν, στην κακή τους τύχη, τους ξεσπιτωμένους κάτοικους της Βρίσας, στον… «προσφυγικό καταυλισμό» των Βατερών, που,επί 5 χρόνια, μόνοι κι αβοήθητοι, πέρασαν χειμώνες και καλοκαίρια, σε ένα θερινό οικισμό που δεν διέθετε ούτε τις στοιχειώδεις υποδομές, την στοιχειώδη προστασία από τις θεομηνίες και τις ακραίες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ούτε καν τις στοιχειώδεις υποδομές και την προστασία που απολαμβάνουν οι ξένοι πρόσφυγες και οι μετανάστες, στον ΚΑΡΑ ΤΕΠΕ!

«Αιδώς Αργείοι»!