Κάτι τρέχει στα γύφτικα: δεν συμβαίνει τίποτε το σοβαρό. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Υποτίθεται ότι οι γειτονιές των γύφτων (τα γύφτικα) αναστατώνονταν με το παραμικρό. Η φρ. Πάντα ειρωνική ή περιφρονητική. «… Τι είχε; Ψείρες, ε! Κάτι τρέχει στα γύφτικα… ψείρες!... παιδί χωρίς ψείρες γίνεται ποτές; Η ψείρα το θρέφει το παιδί…» (Π. Πικρός, «Χαμένα κορμιά»)

Περνάει ζωή και κότα: περνάει ζωή ανέμελη κι ευχάριστη, χωρίς φροντίδες και γεμάτη ανέσεις. Επειδή παλιότερα, το να τρώει κανείς συχνά κότα εθεωρείτο μεγάλη πολυτέλεια και σπάνιο δείγμα καλοπέρασης. Περίπου συνώνυμο: ζωή χαρισάμενη. «Θα πηγαίνουμε καθεμέρα στο ψάρεμα, στα χτήματα, όπου θέλουμε. Ζωή και κότα. Θα το ρίξουμε έξω. (Γρ. Ξενόπουλος, «Πλούσιοι και φτωχοί»)
Τρεις κι εξήντα: έκφραση σκωπτική ή περιφρονητική για τον πενιχρό μισθό κάποιου. Ανάμνηση εποχών που υπήρχαν τέτοιοι μισθοί (ή μεροκάματα), αν και η έκφρ. μπορεί να έχει γίνει κυριολεκτικά επίκαιρη, αφού το ωρομίσθιο κάποιου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό είναι σήμερα κάτω από 3 ευρώ και 60 λεπτά. «Αυτόν θα πάρεις, μου λέγανε όλοι, το δασκαλάκο με τρεις και εξήντα;» (Γ. Χασάπογλου, «Οι κουραμπιέδες»)

Μου γυρίζει τα άντερα: μου είναι απεχθής, τον βλέπω και αισθάνομαι αηδία που φτάνει την τάση προς εμετό. Έκφραση εσχάτης περιφρόνησης και αποστροφής. «Τη βλέπω τώρα που τραγουδάει και κουνιέται και μου γυρίζουνε τ’ άντερα, θέλω να ξεράσω» (Γ. Παπαϊωάννου, «Ντόμπρα και σταράτα»)

Οι παραπάνω τέσσερις παγιωμένες εκφράσεις είναι από το νέο βιβλίο του συμπατριώτη μας συγγραφέα, μεταφραστή και εγκυρότατου μελετητή της νεοελληνικής γλώσσας Νίκου Σαραντάκου, που έχει τίτλο «Λόγια του αέρα και άλλες 1.000 παγιωμένες εκφράσεις».

Ποια είναι η Μιχαλού και γιατί της χρωστάμε; Υπάρχουν πράσινα άλογα, και αν όχι, πώς εξηγείται η σχετική έκφραση; Γιατί δίνουμε τα παπούτσια στο χέρι; Από πού προήλθε η έκφραση «περνάει ζωή χαρισάμενη»; Ποιος έχασε τ’ αυγά και τα καλάθια; Γιατί όσοι έρχονταν από την Πόλη, έβαζαν κανέλλα στην κορφή; Σε ποια αρχαία πηγή ανάγονται εκφράσεις όπως «αντί πινακίου φακής», «φωνή βοώντος εν τη ερήμω», «ήξεις αφήξεις», «εξ απαλών ονύχων»; Η απάντηση σε αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα βρίσκεται στο παρόν βιβλίο.

«Οι παγιωμένες εκφράσεις είναι ένα ελκυστικό κομμάτι της ελληνικής και κάθε άλλης γλώσσας· δίνουν χρώμα και πλούτο στη γλώσσα, επιτρέπουν να εκφρασθούν λεπτές αποχρώσεις, ενώ συχνά ακόμα και η ιστορία της γέννησής τους είναι γοητευτικά ενδιαφέρουσα», σημειώνει ο συγγραφέας.

Ο Νίκος Σαραντάκος παρουσιάζει χίλιες και μία τέτοιες εκφράσεις: παραθέτει τον ορισμό τους, ανιχνεύει την προέλευσή τους, βρίσκει αντιστοιχίες σε άλλες γλώσσες ή στα αρχαία και παλαιότερα ελληνικά. Τέλος, έχοντας αποδελτιώσει εκατοντάδες έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, παραθέτει ένα ή περισσότερα λογοτεχνικά αποσπάσματα για κάθε έκφραση, δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία να γευτεί ζωντανά και συχνά έξοχα δείγματα λόγου, από το Μακρυγιάννη και τον Παπαδιαμάντη έως τον Καραγάτση, τον Ταχτσή και τους νεότατους συγγραφείς. Αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο που συνδυάζει την εγκυρότητα των πληροφοριών με το τερπνό ύφος, ένα λεξικό που φιλοδοξεί να διαβαστεί σαν ανάγνωσμα.