Μπήκε για τα καλά ο Σεπτέμβρης, φθινοπώριασε κι αγκαλιά μαζί η νέα σχολική χρονιά. Βρισκόμαστε ήδη στο κατώφλι της και όπως κάθε νέα αρχή, δημιουργεί, ιδίως στα παιδιά, όχι και τα καλύτερα συναισθήματα. Η μετάβαση κατ’ ευθείαν από την απόλυτη ξεγνοιασιά των διακοπών, στις ευθύνες και στις υποχρεώσεις του σχολείου, είναι επόμενο να διακατέχει την παιδική ψυχή τους, μια σχετική αγωνία. Την εικόνα των σχολικών κτιρίων, την ξέρουμε. Οπότε η ίδια θλιβερή ιστορία που επαναλαμβάνεται, δυστυχώς κάθε χρόνο. Σκεπτόμουν τι και πως θα μπορούσε να αλλάξει τη διάθεση και την ψυχολογία των παιδιών ώστε να βλέπουν το σχολείο διαφορετικά. Διάβασα το σχετικό άρθρο του κ. Πιστοφίδη ο οποίος, με την εμπειρία του σε θέματα εκπαίδευσης, δίνει στοιχεία και κάνει συγκρίσεις του ελληνικού με το φινλαδικό σύστημα. Ενδεικτικά αποσπάσματα αυτού του κειμένου, παραθέτω εδώ, για να τα διαβάσουν όσοι δεν το έχουν υπ’ όψιν τους.
«Στη Φινλανδία», γράφει ο κ. Πιστοφίδης, «τα παιδιά γιορτάζουν γιατί θα βρεθούν πάλι σε σχολεία με σύγχρονα εργαστήρια και αμφιθέατρα, με κλειστά γυμναστήρια και πισίνες, με ειδικές αίθουσες χαλάρωσης και σάουνας, με εστιατόρια με δωρεάν φαγητό και το σημαντικότερο, γιατί θα μάθουν και θα δημιουργήσουν γνώση με τους δασκάλους φίλους τους, παίζοντας, συζητώντας και μελετώντας διάφορα βιβλία και όχι ένα υποχρεωτικό σε κάθε μάθημα, όπως στην Ελλάδα. {…}Τα παιδιά στη Φινλανδία, στις πρώτες έξι τάξεις, κάνουν συχνά τεστ, όχι όμως για να βαθμολογηθούν (να τιμωρηθούν όπως τα Ελληνόπουλα) αλλά για να διαπιστωθούν οι αδυναμίες τους ώστε να τους παρασχεθεί εξατομικευμένη ενισχυτική διδασκαλία. Η φιλοσοφία τους είναι, “η βαθμολογία αποθαρρύνει και ωθεί ακόμη περισσότερο στην άρνηση μάθησης τον κακό μαθητή, ενώ επιβραβεύει τον καλό μαθητή, που έτσι κι αλλιώς δεν χρειάζεται την επιβράβευση”».
»… Οι παιδαγωγοί τους δεν έχουν κανένα λόγο να απαιτήσουν από τα παιδιά να μάθουν απ’ έξω πράγματα, που μετά από μερικές εβδομάδες δε θα θυμούνται. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να μάθουν τα παιδιά τους να σκέπτονται λογικά, με κριτική αναλυτική σκέψη, κατανοώντας περίπλοκα νοήματα και αλληλοσυσχετισμούς. Με λίγα λόγια, τους ενδιαφέρει να αγαπήσουν τα παιδιά, τη μάθηση και το βιβλίο, για να συνεχίσουν να μαθαίνουν μόνα τους. Με το ζόρι δε μαθαίνει κανείς. Με το ζόρι μπορείς μόνο να αποστηθίσεις ξένη γνώση, για λίγο καιρό».
»…Όταν το απόγευμα, μετά την ενισχυτική διδασκαλία, οι Φιλανδοί μαθητές πάνε στο σπίτι, αφήνουν τη σάκα με τα βιβλία στο σχολείο. Όλη η υπόλοιπη ημέρα τους ανήκει. Χαίρονται την παιδικότητά τους. Τεστ για το σπίτι απαγορεύονται. Η λέξη φροντιστήριο δεν υπάρχει ούτε στο λεξικό τους. Τα παιδιά αυτά είναι πρώτα στην Ευρώπη στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων και τελευταία σε τηλεθέαση...»
»… Τα περισσότερα ελληνόπουλα πάνε άκεφα σε άθλια δημόσια σχολεία, που μοιάζουν σαν γκαράζ αυτοκινήτων. Θα συναντήσουν δασκάλους, στην πλειονότητά τους, σκυθρωπούς και δίχως όρεξη, που από τότε που τελείωσαν τις σπουδές τους, δεν έχουν ανοίξει βιβλίο. Θα συναντήσουν δασκάλους, για τους οποίους η λέξη εξατομικευμένη προσέγγιση μαθητή με ιδιαίτερα προβλήματα, υπάρχει μόνο στα λεξικά. Θα πρέπει να αποστηθίσουν κακογραμμένα βιβλία πάνω στα οποία θα εξεταστούν. Όποιος έχει την καλύτερη μνήμη ή τις καλύτερες τεχνικές αποστήθισης, όχι απαραίτητα και το καλύτερο μυαλό, θα επιβραβευθεί. Οι κακοί μαθητές θα τιμωρηθούν και θα σπρωχθούν στη μαθησιακή άρνηση».
»… Γιατί αλήθεια συμβαίνουν όλα αυτά τα τραγικά, στο σημαντικότερο τομέα μιας χώρας, όπως είναι η παιδεία, από την οποία εξαρτώνται όλα τα άλλα; Γιατί βασανίζουμε δίχως λόγο ό,τι πολυτιμότερο έχουμε, τα παιδιά μας; Γιατί, ενώ πληρώνουμε τα περισσότερα λεφτά στον κόσμο για την παιδεία (στην παραπαιδεία των φροντιστηρίων), έχουμε μια τόσο άθλια δημόσια παιδεία;».
Περιττό να συνεχίσουμε τις συγκρίσεις. Υπάρχουν κι άλλα πολλά -αμέτρητα- που δεν συγκρίνονται. Σίγουρα διδάσκοντες και μαθητές θα είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις αν υπήρχε κι εδώ κάποιος σοβαρός σχεδιασμός και ανάλογο πολιτισμένο, ωραίο και λειτουργικό περιβάλλον. Έτσι, δυστυχώς, τα σχολεία μας, δεν παράγουν γνώση. Μακάρι να είχαμε τα μισά από τα παραπάνω…
Ας ευχηθούμε στα παιδιά -ευχή βγαλμένη από την καρδιά μας- να έχουν, τουλάχιστον, πολλά, πολλά παιδικά χαμόγελα.