Χρήστος Παπουτσής
Τα πλοία της συμπόνιας
Η αληθινή ιστορία της διάσωσης των Ελλήνων της Σμύρνης το Σεπτέμβριο του 1922
Μετάφραση: Γιώργος Σαλταπίδας
Εκδόσεις Καστανιώτη
Αθήνα 2009, σελ. 329

Ο Χρήστος Παπουτσής, από το Χέιβερχιλ της Μασαχουσέτης, είναι δεύτερης γενιάς Έλληνας της Αμερικής. Ο πατέρας του γεννήθηκε στη Βατούσα της Λέσβου και η οικογένεια της μητέρας του κατάγεται από το Ασβεστοχώρι της Θεσσαλονίκης. Σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο του Nιου Χάμσαϊρ (Southern New Hampshire University) και στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, στον τομέα Νομικής, Διαμεσολάβησης και Ψυχολογίας.
Το 1961 έλαβε τον τιμητικό τίτλο του διδάκτορα Νομικής. Στη συνέχεια, και για τριάντα πέντε χρόνια, ασχολήθηκε με τη διοίκηση επιχειρήσεων. Χάρη στο φιλανθρωπικό του έργο, τόσο στη γενέτειρά του, Βατούσα, όσο και σε διεθνείς κύκλους, του έχουν απονεμηθεί πολλά βραβεία και διακρίσεις, ενώ κατέχει και τον τίτλο του Άρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου (Τάγμα του Αγίου Ανδρέα). Έχει δώσει διαλέξεις με θέμα τη διοίκηση επιχειρήσεων και την επιχειρηματική ηθική, σε πανεπιστήμια και ινστιτούτα της Ευρώπης και των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου της Αθήνας.
Πέρα από το ενδιαφέρον του για την επιχειρηματική ηθική, έχει ερευνήσει εκτενώς την καταστροφή της Σμύρνης, μέσα από την επαφή του με πολλούς Μικρασιάτες της Μυτιλήνης, ενώ έχει δημιουργήσει στο διαδίκτυο μία μη κερδοσκοπική ενημερωτική και επικοινωνιακή υπηρεσία για τον απανταχού ελληνισμό (Hellenic Communication Service).
Καρπός αυτού του πολύχρονου ερευνητικού του έργου είναι και το παρόν βιβλίο, μια σημαντική ιστορική μαρτυρία: «Τα πλοία της συμπόνιας» μάς μεταφέρουν στην Σμύρνη του 1922 και μας αποκαλύπτουν όλα όσα συνέβησαν στους Έλληνες της Μικράς Ασίας το Σεπτέμβριο της χρονιάς αυτής. Ήταν μια περίοδος τραγική και συνάμα ηρωική, ωστόσο με το πέρασμα του χρόνου τα γεγονότα λησμονήθηκαν, αν και οι συνέπειές τους έχουν αφήσει το σημάδι τους σε εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες. Το βιβλίο βασίζεται στη δεκαετή έρευνα του Χρήστου και της Μαίρης Παπουτσή, που ταξίδεψαν σε ολόκληρο τον κόσμο προκειμένου να τεκμηριώσουν, με βάση τις ιστορικές πηγές, την αλήθεια γύρω από τη διάσωση των προσφύγων. Μέσα από ένα πλούσιο υλικό (δημοσιεύματα στον Τύπο, ναυτικά ημερολόγια, επιστολές και τηλεγραφήματα, αφηγήσεις από επιζήσαντες, φωτογραφίες), το οποίο δημοσιεύεται για πρώτη φορά, τα «Πλοία της συμπόνιας» δίνουν απαντήσεις -απαντήσεις αναπάντεχες- στα ερωτήματα που μας απασχολούν σχετικά με την καταστροφή της Σμύρνης. Πρόκειται για ένα βιβλίο που διαλύει τους κοινούς μύθους και αποκαλύπτει τους πραγματικούς σωτήρες αυτής της τραγωδίας, αναδεικνύοντας μία από τις πιο οδυνηρές εξόδους στην ιστορία - των Ελλήνων Μικρασιατών από τη γη των προγόνων τους.
Χωρίζεται σε 10 κεφάλαια με τους παρακάτω τίτλους: Σμύρνη: Η μαρτυρική πόλη, Η αρχή του εφιάλτη, Η διάσωση: «Κάτω οι ελληνικές σημαίες», Άλλες μαρτυρίες, Στοιχεία από τα ημερολόγια πλοίων και κυβερνητών, Η ιαπωνική «εμπλοκή», Η δοκιμασία των προσφύγων, Η αλήθεια πίσω από τη Συνθήκη της Λωζάννης: Μία εύθραυστη ειρήνη, Ένας ήρωας τιμάται, Η ιστορία ανακαλύπτεται ξανά.

Π.Σ.