Το «Ε» σήμερα βρίσκεται στο χώρο όπου παραδίδει μαθήματα μουσικής η Λία Κεφαλά, επί πολλά χρόνια μαέστρος της Χορωδίας «Νίκος Μυρογιάννης» του Δήμου Μυτιλήνης. Μεταξύ ενός πιάνου και ενός αρμονίου και λίγο πριν από ένα ακόμη μάθημα, η μουσικός μάς μιλάει για την ένταξή της ως χορωδού και στη συνέχεια την ανάληψη της Χορωδίας του Δήμου, για τη «μικρής ηλικίας» Χορωδία Παμφίλων που έχει αναλάβει τους τελευταίους μήνες, αλλά και για το τι προσπαθεί να μεταδώσει σε όσους αποφασίζουν να μάθουν στα χέρια της μουσική.


Κυρία Κεφαλά, είστε η μαέστρος της χορωδίας «Νίκος Μυρογιάννης» εδώ και 13 χρόνια. Πώς έφτασε στα χέρια σας η διεύθυνσή της;
«Όταν το 1994 ήρθα από τη Ρόδο στη Μυτιλήνη, έχοντας ήδη κάποια εμπειρία ως βοηθός μαέστρου στην εκεί δημοτική χορωδία, ήθελα να γνωρίσω κάποιο μουσικό. Μίλησα με το Ελληνικό Ωδείο, στο οποίο ήμουν καθηγήτρια μουσικής πιο πριν, και με παρέπεμψε στο Νίκο τον Τσιριγώτη, που ήταν κι αυτός “παιδί” του. Μου πρότεινε να πάω στη μεγάλη χορωδία τής ΔΕΠΤΑΜ και μπήκα αρχικά ως σοπράνο. Στη συνέχεια, μου ζήτησε να αναλάβω εγώ τη χορωδία, αφού θεώρησε πως είχα τις γνώσεις. Από τότε, ανέλαβα εγώ αποκλειστικά τη χορωδία τής ΔΕΠΤΑΜ. Ήταν 1η Απριλίου το 1997 και αναρωτιόμουν αν ήταν… ψέμα τελικά. Η σύμβασή μου ήταν ορισμένου χρόνου για αρκετά χρόνια, αλλά από το 2006 έγινε αορίστου και έτσι από τότε είμαι πλέον η μαέστρος του Δήμου Μυτιλήνης.»

Τι σπουδές έχετε κάνει στη μουσική;
«Ξεκίνησα με πιάνο, τελείωσα τις σπουδές μου και στην πορεία, επειδή όσο ήμουν στη Ρόδο που έχουν καθολικές εκκλησίες ήθελαν κάποιον αρμονίστα, ασχολήθηκα και με το εκκλησιαστικό όργανο. Κάθε Κυριακή και Τετάρτη, μετά την εκκλησία, έδινα ένα μικρό ρεσιτάλ με τέσσερα πέντε έργα, πάνω στο εκκλησιαστικό όργανο. Στη συνέχεια πήρα το πτυχίο Αρμονίας με μαθήματα στο Ωδείο “Νίκος Σκαλκώτας” και συνέχισα για Αντίστιξη. Οι σπουδές είναι ίδιες· όταν τελειώνεις ένα όργανο όπως το πιάνο, που είναι τόσα χρόνια - ολοκληρώνεται στα 12 χρόνια ή στα 14 αν πας για το δίπλωμα - όλα τα θεωρητικά τα περνάς, απλά μένει να πάρεις το πτυχίο. Έχω κάνει, επιπλέον, πολλά σεμινάρια διεύθυνσης χορωδίας, ενώ στο παρελθόν ήμουν μέλος της Ένωσης Μαέστρων.»

Για τη Χορωδία «Νίκος Μυρογιάννης»…

Στα τόσα χρόνια πορείας της Χορωδίας, ποιοι είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί της;
«Έχουμε κάνει μεγάλη πορεία και μεγάλα αφιερώματα, όπως το αφιέρωμα στο Στράους, το CD “Λέσβος 20ός αιώνας” που κυκλοφόρησε η Νομαρχία Λέσβου με ένα τραγούδι του Μυρογιάννη που ηχογραφήσαμε, το “Αλληλούια” του Χέντελ και άλλα πολλά, έργα που είναι δύσκολα. Έχουμε παρουσιάσει και ελληνικό ρεπερτόριο, όπως το αφιέρωμα στο Θεοδωράκη στο Δημοτικό Θέατρο, που είχε μεγάλη επιτυχία. Προσπαθούμε να λέμε και κάποια τραγούδια ελληνικά, αφού δε γίνεται να μην τα βάλουμε, δεδομένου ότι τα μέλη της Χορωδίας δεν είναι επαγγελματίες, αλλά ερασιτέχνες. Παρ’ όλα αυτά, δεν παύω να έχω κι εγώ κάποιες απαιτήσεις από αυτούς. Δεν είναι μόνο η προσπάθεια, είναι και το αποτέλεσμα που μετράει.»

Πόσα σταθερά μέλη έχετε αυτήν τη στιγμή;
«Τα σταθερά μας μέλη φτάνουν τα 32. Στις πρόβες μπορεί να περάσουν κι άλλοι που ενδιαφέρονται, αλλά πολλοί δε συνεχίζουν, είτε γιατί δυσκολεύονται επειδή η χορωδία είναι τετράφωνη είτε επειδή τους δυσκολεύουν οι ώρες που κάνουμε πρόβες. Είναι καλός αριθμός για χορωδία, αφού είναι πιο ευέλικτο το σχήμα για διάφορες εμφανίσεις.»

Αλήθεια, πόσα από τα μέλη της Χορωδίας δε γνώριζαν μουσική πριν ενταχθούν;
«Σχεδόν όλοι. Και αυτό δεν είναι πρόβλημα, απλά πρέπει να κάνουμε παράλληλα και αναλυτικά μαθήματα θεωρητικών από την αρχή, να ξέρουν τι διαβάζουν. Είναι και μια ικανοποίηση παραπάνω, το να ξέρεις πως έχεις βγάλει ένα αποτέλεσμα από το μηδέν.»

Δεν έχετε σκεφτεί ποτέ να δημιουργήσετε και μια επαγγελματική χορωδία;
«Είναι κάτι δύσκολο, γιατί δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι πόροι. Η επαγγελματική χορωδία είναι σίγουρα πιο ξεκούραστη για το μαέστρο, μπορεί να πάει πολύ πιο πέρα, αλλά είναι δύσκολο να γίνει, αφού θα πρέπει να πληρώνονται και ως επαγγελματίες θα έχουν και άλλες απαιτήσεις. Αυτήν τη στιγμή και η Χορωδία “Νίκος Μυρογιάννης” δυσκολεύεται να βγει εκτός Μυτιλήνης, παρ’ όλο που έχει πολλές δυνατότητες.»

… και για τη «μικρή» Χορωδία των Παμφίλων

Από την περασμένη άνοιξη έχετε αναλάβει και τη διεύθυνση της Χορωδίας των Παμφίλων. Τι βήματα έχει κάνει η χορωδία μέχρι τώρα;
«Η Χορωδία των Παμφίλων ξεκίνησε ξανά με πρωτοβουλία του δημάρχου, ύστερα από αίτημα του Συλλόγου Παμφίλων, αφού παρέμενε ανενεργή και πάει αρκετά καλά. Παρ’ όλο που ξεκίνησε κάπως δειλά, έρχονται όλο νέα άτομα, που όλα τους έχουν ενθουσιασμό και αγαπούν αυτό που κάνουν. Ξεκινήσαμε με 18 άτομα και τώρα φτάσαμε σχεδόν 30. Παρ’ όλο που βρεθήκαμε αργά, προλάβαμε να συμμετάσχουν και στο “Λεσβιακό Καλοκαίρι” και φέτος όλοι περίμεναν την έναρξη των συναντήσεων με ανυπομονησία. Οι ηλικίες είναι από 30 έως τα 50, δεχόμαστε όμως και νεώτερα μέλη, από 18 και πάνω.»

Για να μπει κάποιος στις χορωδίες, πρέπει να πληροί κάποια κριτήρια;
«Το θέμα είναι να του αρέσει κατ’ αρχάς η χορωδιακή μουσική, ένα είδος δύσκολο. Από εκεί και πέρα, το να έχει σχετικά καλή φωνή. Όλοι έχουμε φωνή, το κατά πόσο “ακούμε” είναι το θέμα. Ένα άτομο που μπορεί να ξεχωρίσει τους ήχους, σημαίνει πως έχει καλό αυτί και ότι μπορεί και να τραγουδήσει. Από εκεί και πέρα, κοιτάμε τη χροιά της φωνής, αν είναι σοπράνο ή άλτο για τις γυναίκες, μπάσος ή τενόρος για τους άνδρες. Ακολουθεί μια περίοδος κάποιων μηνών “δοκιμαστική” και προσαρμογής, ώστε να φανεί κατά πόσο μπορεί να ανταποκριθεί κάποιος στις απαιτήσεις, τόσο στις πρόβες όσο και πάνω στη σκηνή. Αν παρασύρεται, δηλαδή, από λάθη που μπορεί να κάνουν οι άλλοι. Δεν είναι μόνο το τραγούδι, είναι όλα, από τη μουσική μέχρι το πώς θα σταθείς στη σκηνή.»

Τι ετοιμάζετε τώρα με τις Χορωδίες;
«Τώρα δουλεύουμε χριστουγεννιάτικα τραγούδια, για τη γιορτή που θα γίνει 22 Δεκεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης. Εκεί, η “μεγάλη” χορωδία θα παρουσιάσει ακόμη και ορατόρια, ενώ η “μικρή”, αυτή των Παμφίλων, θα πλαισιώσει την εκδήλωση με κάλαντα.»

Μαθήματα κατ’ οίκον

Είστε, όμως, και καθηγήτρια πιάνου κατ’ οίκον και θεωρητικών. Πόσους μαθητές έχετε;
«Η αλήθεια είναι πως από τα δύο προτιμώ το… πιάνο. Αυτήν τη στιγμή έχω λίγα παιδιά, που τους μαθαίνω τόσο πιάνο και αρμόνιο, όσο και όλα τα θεωρητικά που περιλαμβάνονται σε ένα πτυχίο πιάνου. Μαθητές σχολείου, αλλά και ορισμένους φοιτητές, που ετοιμάζονται τώρα να δώσουν για το πτυχίο τους.»

Τι γνώσεις και φιλοσοφία προσπαθείτε να τους μεταδώσετε;
«Εκτός από τις γνώσεις πάνω στην κλασσική μουσική, προσπαθώ να τους μαθαίνω πώς να ξεχωρίζουν την “καλή” από την “κακή” μουσική. Τα παιδιά παρασύρονται με όσα ακούνε και μου λένε να τα δούμε μαζί. Εγώ τους παροτρύνω, πέρα από το μάθημα και τα κομμάτια που κάνουμε μαζί, να δοκιμάζουν να παίξουν και ό,τι άλλο θέλουν. Τους αφήνω μια ελευθερία, γιατί δε θεωρώ πως είναι σωστό να περιορίζονται και να καταπιέζονται στο να μάθουν μόνο συγκεκριμένα πράγματα. Είναι βασικό να τους δείχνεις αυτά που είναι να τους δείχνεις, αλλά να τους παροτρύνεις να δοκιμάζουν πράγματα και από μόνοι τους. Και όπου δυσκολεύονται, να τους βοηθώ. Δε χρειάζονται έναν “μπαμπούλα” πάνω από το κεφάλι τους, το βασικό είναι να καταλάβουν και τι θέλουν. Και μέχρι στιγμής δεν έχει τύχει να μη μελετούν για το μάθημα επειδή έχουν ασχοληθεί με κάτι άλλο.»

Εσάς την ίδια, ποιο είδος μουσικής σάς τραβάει περισσότερο;
«Εγώ είμαι κυρίως… κλασσική. Έχω ακούσει πολλά είδη μουσικής, και τα πιο… απαγορευμένα. Τα μόνα που δεν αντέχω είναι τα… πολύ καινούργια. Από μικρή μού άρεσε η κλασσική μουσική και το χορωδιακό τραγούδι, όχι όμως η όπερα. Η φωνή, άλλωστε, είναι το τελειότερο όργανο. Πάνω στην ανθρώπινη φωνή έχουν φτιαχτεί και πολλά από τα υπόλοιπα.»

Τι σας δίνει η μουσική, είτε όταν την ακούτε είτε όταν διδάσκετε είτε όταν παίζετε η ίδια;
«Με τη μουσική μπαίνω σε έναν άλλο κόσμο, ονειρικό. Οι νότες με ταξιδεύουν σε διάφορες εικόνες, ειδικά όταν παίζω. Δεν είμαι ονειροπόλα, αλλά προτιμώ πολλές φορές, όταν δεν αισθάνομαι καλά, αντί να πάω μια βόλτα ή για έναν καφέ να ηρεμήσω ακούγοντας κάτι απαλό, να γίνει με τον τρόπο που ξέρω από μικρή και δεν έχω αλλάξει καθόλου. Μου φεύγει όποια στεναχώρια, παρηγορούμαι εκεί.»

Τι θα λέγατε σε παιδιά που θα ήθελαν να αρχίσουν μουσική;
«Επειδή είναι μια πολύ ευαίσθητη ηλικία, θα έλεγα πως αν αγαπούν τη μουσική, οι γονείς τους θα πρέπει να προσπαθήσουν να τους δώσουν μερικά ακούσματα και να δουν κατά πόσο αρέσει η μουσική στα παιδιά και να μην τα πιέζουν να μάθουν κάποιο όργανο επειδή το θέλουν οι ίδιοι. Προτιμότερο να είναι σίγουροι πως το παιδί τους θέλει να μάθει μουσική, όχι μόνο επειδή ενθουσιάστηκε για κάτι. Προσωπικά, προτιμών να “χάσω” μαθητή που δεν μπορεί να συνεχίσει, παρά να συνεχίζω κάτι που δεν “τραβάει”.»