Ο τραυλισμός συγκαταλέγεται στις νευρωτικές διαταραχές του λόγου και της ομιλίας. Θεωρείται διαταραχή της ροής του λόγου και εκδηλώνεται με ασυντόνιστες κινήσεις του μυϊκού συστήματος της αναπνοής, της φωνής και της άρθρωσης. Η διαταραχή συμβαίνει στην αρχή ή στο μέσο του λόγου είτε με επαναλήψεις μεμονωμένων φθόγγων, συλλαβών, λέξεων π.χ. χα-χα-χαρούμενος, είτε με ένα επίμονο κόμπιασμα σε ένα φθόγγο π.χ. χ...αρούμενος (Δράκος, 1991). Αν καμμιά φορά το παιδί επανα­λαμβάνει το πρώτο γράμμα (σ-σ-σ-σήκω), την πρώτη συλλαβή (θε-θε­θε-θέλω) ή ολόκληρη τη λέξη (όταν-όταν-όταν), δε σημαίνει απαραί­τητα ότι τραυλίζει. Οι επαναλήψεις, οι παύσεις και η γενική σύγχυση στη «σκέψη και ομιλία», σε πολλές περιπτώσεις είναι φυσιολογικές αντιδράσεις. Κατά την προσχολική ηλικία, τα παιδιά έχουν πολλές εμπειρίες για τις οποίες θέλουν να μιλήσουν, χωρίς όμως να μπορούν πάντα να χρησιμοποιήσουν πολλές λέξεις ταυτόχρονα, προκειμένου να εκφραστούν άνετα. Είναι λοιπόν πιθανόν, ορισμένα συμπτώματα του τραυλισμού να παρουσιάζονται σε κάποιο παιδί, χωρίς ωστόσο να υπάρχει πραγματικό πρόβλημα (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2002). Χαρακτηρίζεται ως γλωσσική νεύρωση ή ακόμα ως ψυχο­σωματικής αιτιολογίας διαταραχή, αφού σ’ αυτή συμμετέχουν και άλλοι παράγοντες.
Η νευρωτική εκδήλωση του τραυλισμού αντιδιαστέλλεται α­πό εκείνη που η αιτιολογία της συνίσταται σε παθολογικά-ορ­γανικά αίτια.
Ο τραυλισμός σε μεγάλο ποσοστό 1,4% συναντάται στην προσχολική ηλικία. Στην αρχή μπορεί να είναι φυσιολογικός και δικαιολογημένος, αφού ο ρυθμός σκέψης είναι γρήγορος και η γλωσσική ικανότητα περιορισμένη. Στο τρίτο και τέταρτο έτος η γλωσσική ανάπτυξη είναι ραγδαία και το λεξιλόγιο αυξάνεται σημαντικά. Σ’ αυτή την ηλικία ο τραυλισμός μπορεί με την ε­πίδραση εξωγενών παραγόντων να μονιμοποιηθεί και να λάβει χρόνιο χαρακτήρα.
Η συχνότητα του τραυλισμού στα αγόρια παρουσιάζει δυ­σαναλογία συγκριτικά με τα κορίτσια και είναι 3:1. Σε ποσοστό 0,7% συναντάται ο τραυλισμός στη σχολική ηλικία 6 - 14 ετών. Παρεμφερής νεύρωση με τον τραυλισμό είναι και η λογοφο­βία, όπως έδειξε ο Dosuzkov. Η λογοφοβία εξωτερικεύεται σα φόβος για επικοινωνία και σαν υπερβολική δειλία. Προσβάλλει όλη την προσωπικότητα του ατόμου που πάσχει από τραυλισμό, προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά του και παραμένει ακόμα και μετά την υποχώρηση του τραυλισμού (Δράκος, 1991).
Τα είδη του τραυλι­σμού είναι τρία: Ο εξελικτικός, ο τραυματικός και ο υστερικός.
Ο Εξελικτικός τραυλισμός: Παρουσιάζεται κατά την προσχο­λική ηλικία και εκδηλώνεται ως επανάληψη μιας συλλαβής ή ως παρεμπόδιση της γλωσσικής ροής στο ξεκίνημα της ομι­λίας. Όταν τα συμπτώματα αυτά ενισχυθούν από εξωγενείς πα­ράγοντες (κακή διαπαιδαγώγηση, άσχημο ψυχολογικό κλίμα), ο τραυλισμός μονιμοποιείται και τα συμπτώματά του εκδηλώνονται εντονότερα.
Ο Τραυματικός τραυλισμός: Παρουσιάζεται σε ενήλικες και αιτία του είναι ένα δυνατό ψυχικό σοκ. Τα συμπτώματά του δεν αυ­ξάνονται σταδιακά όπως στην περίπτωση του εξελικτικού τραυλισμού, αλλά εκδηλώνονται από την αρχή πολύ έντονα και σε σύντομο χρονικό διάστημα με την κατάλληλη θεραπεία εξασθε­νούν.
Ο Υστερικός τραυλισμός: Προκαλείται ύστερα από έννα έντονο ψυχικό ερεθισμό ή από υστερική αφωνία ή κώφωση.
     
* Η Αγνή Βίκη είναι δρ. Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης και ο Ευστράτιος Παπάνης είναι επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου.