Πριν λίγες βδομάδες, στο περιοδικό «Κ» της «Καθημερινής» (τεύχος 310) μίλησε στη Μάρω Βασιλειάδου η γνωστή ψυχίατρος Κατερίνα Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη της Μονάδας Απεξάρτησης Τοξικομανών ΨΝΑ «18 Άνω», συγγραφέας για μια σειρά από θέματα όπως την τοξικομανία, την οικονομική κρίση, την ανασφάλεια των παιδιών και των γονιών. Παραθέτουμε δυο - τρία αποσπάσματα, που νομίζουμε ότι έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Θα έχει, λέτε, η οικονομική κρίση και άλλες συνέπειες, κοινωνικές;
«Επειδή η οικονομική κρίση είναι ταυτόχρονα κοινωνική, τελικά θίγει τους πάντες. Και έχει αποδειχτεί ιστορικά ότι, σε κάθε τέτοια περίοδο, εμφανίζεται κι ένα μεγάλο κύμα τοξικομανίας. Φοβάμαι ότι πρέπει να περιμένουμε μια έξαρση της χρήσης νόμιμων (αλκοόλ, υποκατάστατα) και παράνομων ουσιών, καθώς η κρίση μεγαλώνει την κοινωνική ανασφάλεια και όλες οι σταθερές της ζωής ανατρέπονται. Σε αυτές τις συνθήκες, οι άνθρωποι προσπαθούν να μη σκέφτονται…»

«Όλοι φοβούνται να κάνουν λάθη»
Ένα πρόγραμμα υποτροφιών από μεγάλα ιδιωτικά ιδρύματα για τα παιδιά που τελειώνουν το πρόγραμμα και θέλουν να σπουδάσουν: αυτή είναι η τελευταία - δύσκολη - προσπάθεια των «18 Άνω». Κρατική μέριμνα; Όχι, δεν υπάρχει. «Η κοινωνική επανένταξη, ως τελικό στάδιο στη διαδικασία απεξάρτησης, είναι εξαιρετικά σημαντική», λέει η Κατερίνα Μάτσα. «Για να μείνεις “καθαρός”, πρέπει η νέα σου ζωή να σε εμπνέει, να σε κινητοποιεί. Να μην περιέχει μόνο μια κακοαμειβόμενη δουλειά, σπίτι, γκρίνια και τηλεόραση.» Αυτό δε θέλουμε όλοι; Αναρωτιέμαι. «Ναι, μόνο που οι νέοι είναι πιο απόλυτοι στις κρίσεις τους και αδιαπραγμάτευτοι στα όνειρά τους. Ιδιαίτερα τα παιδιά στην εφηβεία είναι πολύ αυστηρά, δεν ανέχονται το ψέμα από τους γονείς τους, τη συνθηκολόγηση…»
Οι γονείς με όλα αυτά διαρκώς ανησυχούν μήπως τα παιδιά τους «μπλέξουν». Είναι υπερβολικοί;
«Υπάρχουν μια γενικευμένη ανασφάλεια και ένας φόβος στην κοινωνία που περνάει στον ψυχισμό όλων. Φοβούνται να κάνουν λάθη, φοβούνται να τα αναγνωρίσουν, στέλνουν ετερόκλητα μηνύματα, αισθάνονται ότι είναι ανεπαρκείς. Από την άλλη, αυτό που δεν κάνουν οι γονείς είναι ένας πραγματικός διάλογος με τα παιδιά τους, ο μοναδικός τρόπος για να τα ανακαλύψουν. Όταν πια αντιληφθούν ότι κάτι συμβαίνει, δημιουργούν πανικό, αλλά πάλι δε συζητούν. Συμπαράσταση χρειάζεται, όχι υστερικές αντιδράσεις.»
Εσείς θα λέγατε ποτέ στους γονείς, έπειτα από αλλεπάλληλες προσπάθειες και υποτροπές του παιδιού τους, να το διώξουν από το σπίτι;
«Όχι, μολονότι συχνά βρίσκονται και εκείνοι σε δραματική κατάσταση. Προχθές, μου τηλεφώνησε μια μητέρα που είχε ακούσει από κάποιο ιδιωτικό κέντρο την προτροπή να διώξει το παιδί της από το σπίτι. Με ρώτησε: “Να το διώξω, κυρία Μάτσα;” “Εσείς τι λέτε;”, της απάντησα. “Μου το είπαν, αλλά εγώ δεν το αντέχω!”, απάντησε. “Να μην το κάνετε”, της είπα. Έτσι κι αλλιώς, αυτοί οι γονείς είναι πολύ ενοχοποιημένοι, αισθάνονται ότι απέτυχαν στο ρόλο τους και είναι πολύ βαρύ να σηκώσουν και αυτό το φορτίο. Χρειάζεται να στηριχθούν, να απενοχοποιηθούν και να καταλάβουν ότι το πρόβλημα δεν είναι προσωπικό και δεν είναι μόνο οικογενειακό, είναι κυρίως κοινωνικό.»