Μ’ ένα ακόμα ιστορικό έργο, σημαδιακό από την Ελληνική Επανάσταση, ιστορημένο από τον αρχαγγελικό μας ζωγράφο Θεόφιλο, πλουτίστηκε η συλλογή της Βουλής των Ελλήνων με έργα τέχνης. Είναι το έργο «Ο Μπότσαρης μπροστά στη σκηνή του πασά» (λάδι σε πανί 87,5 Χ 82,5 εκατοστά).

Ο Έλληνας ήρωας εικονίζεται φουστανελοφόρος, με διακοσμημένη ντυμασιά κι αρματωσιά, με βλέμμα και μουστάκια παλικαρίσια, και μακριά μαλλιά ριγμένα στην πλάτη. Με το δεξί χέρι βαστά ξεγυμνωμένο γιαταγάνι και με τ’ αριστερό σηκώνει τη σκηνή του πασά, που είναι γερμένος και τον κοιτάζει απορημένος. Η σκηνή είναι πλουμισμένη με φούντες και με μισοφέγγαρο στην κορυφή. Αριστερά είναι οι Έλληνες φουστανελοφόροι πολεμιστές, βαστάνε ελληνική σημαία με σταυρό και μερικοί χτυπάνε τους αντίπαλους με τα γιαταγάνια τους. Μπροστά στον Μπότσαρη είναι δυο πεσμένοι χτυπημένοι. Δεξιά οι Τούρκοι με φέσια στα κεφάλια και υψωμένα τα σπαθιά τους. Ο αράπης αρχηγός του κοιτάζει τον Μπότσαρη με αγριεμένο βλέμμα. Ο πίνακας συμπληρώνεται με τούτη την επιγραφή που έγραψε ο Θεόφιλος: «Να τον τραγωδήσω θέλω να μας δήξη παλληκαργειά τον ανδριομένο μάρκο πούχει κόψει τον πασά κόβοντας και πελεκόντας Μπένει ο Μάρκος στο χορδί πιάνει τον ανοιψιόν απ’ το χέρι το σικόνει τη ζωή». «Το εν Καρπενησίω νίκη των Ελλήνων και ο θάνατος του Μάρκου Βότσαρη 1823 πίνοντας και πελεκόντας μπένει ο Μάρκος στη σκυνή πιάνει τον πασά απ’ τα γένεια τον στραβά σαν το τραγί», «τούτης εσύ που με φονεύη Εγώ είμαι ο Μάρκος ο γενναίος καπιτάνιος των Γραικών ήλθα να σε πάρω σκλάβο Ίσως κελευθερωθώ».
Το άλλο έργο του Θεόφιλου «Ο Κατσαντώνης στα Τζουμέρκα» (λάδι σε χαρτόνι, 92 Χ 65 εκ., έχω γράψει γι’ αυτό στο «Ε»), καθαρίστηκε και φάνηκε σχεδόν όλη η σύνθεση. Από την επιγραφή σώζεται μόνο «ο σκοπός του Κατσαντώνη έδωκεν», και ο «Καλόγερος Καμιδεσίνης». Ο ήρωας Κατσαντώνης αρματωμένος, με την κάπα και το καριοφίλι στα γόνατά του κάθεται στον κορμό κάτω από φουντωτό δέντρο και παίζει το μπουζούκι ή τον μπαγλαμά του. Όλα τα παλικάρια μπροστά και γύρω του αρματωμένα φουστανελοφόρα. Τρεις από τους άντρες παίζουνε φλογέρες, ένας σουβλίζει αρνί, άλλος βγάζει από το βαρέλι στη μέση κρασί, κι ένας σηκώνει το ποτήρι γεμάτο και χαιρετά. Προς τα πάνω δέντρα και στη βουνοπλαγιά καλόγερος με γκλίτσα βόσκει τα γιδοπρόβατά του. Στην κορυφή ο σκοπός με το καριοφίλι στον ώμο. Τρεις με μαντήλια στα χέρια χορεύουνε. Σε λιμνούλα κάτω πλεούμενο.
Και στα δύο έργα ο Θεόφιλος, με την απλοϊκή και καθάρια ζωγραφική του, χρησιμοποιεί το δικό του ρυθμό στα χρώματα, χωρίς πολλές παραλλαγές, απλό σχεδιασμό, αλλά θαυμάσια σύνθεση με θεατρική σκηνοθεσία γνήσια λαϊκή.

Η συλλογή της Βουλής
Στην πλουτισμένη καλλιτεχνική συλλογή της Βουλής των Ελλήνων υπάρχουν και παρουσιάζονται στο κοινοβούλιο 264 έργα, φιλοτεχνημένα από 141 καλλιτέχνες, από τη γενιά 1790 - 1821 ως τη γενιά 1923 - 1940 και την μεταπολεμική. Στη συλλογή εκπροσωπούνται όλα τα είδη των εικαστικών τεχνών. Ζωγραφική με έργα από διάφορες τεχνικές (ελαιογραφία, υδατογραφία, τέμπερα, παστέλ, ακρυλικό, μικτές τεχνικές) και θεματικές (προσωπογραφία, τοπιογραφία, ηθογραφία, ιστορία, μυθολογία, αλληγορία) πιάνει το μεγαλύτερο μέρος της, ενώ υπάρχει και ξεχωριστή σειρά με ιστορικές προσωπογραφίες, πρόεδροι της Βουλής και πρωθυπουργοί. Η χαρακτική αντιπροσωπεύεται από έργα από αναγνωρισμένους Νεοέλληνες χαράκτες και η γλυπτική από σχετικά λιγοστά έργα, κάποια μάλιστα με μνημειακές διαστάσεις, όπως είναι «Το Μνημείο της Μάχης της Πίνδου, 1952 - 1956», που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Χρήστος Καπράλος, αλλά και άλλα φιλοτεχνημένα από μεγάλους Έλληνες δημιουργούς. Η συλλογή συμπληρώνεται και από έργα διακοσμητικών τεχνών, με φιλελληνικά κυρίως θέματα. Η συλλογή έργων τέχνης αποτελεί τμήμα ειδικών συλλογών της Βιβλιοθήκης της Βουλής, που περιλαμβάνει, ανάμεσα σ’ άλλα, λαϊκές λιθογραφίες και αναπαριστούν σημαντικά γεγονότα από τη νεότερη ελληνική ιστορία.

Κι άλλοι από τη Λέσβο
Πέντε Λέσβιοι καλλιτέχνες με 12 έργα τους, ένας Λημνιός κι ένας άλλος με θέμα έργου του από τη Λέσβο περιλαμβάνονται στη σημερινή συλλογή της Βουλής των Ελλήνων. Αναλυτικά:
Απόστολου Γεραλή (Μυτιλήνη 1886 - Αθήνα 1983), «Το δέντρο» (λάδι σε ξύλο), και «Βουνοπλαγιά» (λάδι και χαρτόνι). Σπούδασε στο Σχολείο Τεχνών στην Αθήνα και στο Παρίσι. Πρώτη ατομική έκθεσή του το 1925 στον «Παρνασσό», στην Αθήνα. Το 1934 πήρε μέρος στην Μπιενάλε της Βενετίας. Διακρίθηκε ξεχωριστά στις ηθογραφικές σκηνές.
Λουκά Γεραλή (Γέρα 1875 - Αθήνα 1958), «Στην εκκλησία» (λάδι σε λινάτσα). Αδερφός του Απόστολου. Σπούδασε στο Σχολείο Τεχνών στην Αθήνα. Το 1911 παρουσίασε την πρώτη ατομική έκθεση στην Αθήνα. Το 1934 πήρε μέρος στην Μπιενάλε της Βενετίας. Ζωγράφισε ηθογραφικά θέματα και τοπία.
Γεώργιου Ιακωβίδη (Χύδηρα 1853 - Αθήνα 1932), «Προσωπογραφία όμορφης νέας» (1881) (λάδι σε λινάτσα), «Οι μικροί σκακιστές», «Χτενίζοντας τις μπούκλες της» (το ίδιο). Σπούδασε στο Σχολείο Τεχνών στην Αθήνα με δάσκαλο το Νικηφόρο Λύτρα, και στην Ακαδημία του Μονάχου. Παρουσίασε πολλές εκθέσεις του στη Γερμανία και Γαλλία. Το 1900 τον κάλεσε η ελληνική κυβέρνηση κι ανέλαβε τη διεύθυνση της νεοσύστασης Εθνικής Πινακοθήκης, ως το 1918. Το 1904 διαδέχτηκε το δάσκαλό του Ν. Λύτρα στην έδρα Ζωγραφικής στο Σχολείο Τεχνών, ως το 1930, και διευθυντής της Σχολής Καλών Τεχνών από το 1910. Το 1914 του απονεμήθηκε το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών και το 1926 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2005 η Εθνική Πινακοθήκη οργάνωσε αναδρομική έκθεση με έργα του. Ο «Ζωγράφος των παιδιών» θεωρείται ένας από τους σημαντικούς εκπροσώπους της ακαδημαϊκής ζωγραφικής στην Ελλάδα. Στα θέματά του υπάρχουνε μυθολογικές σκηνές, ηθογραφίες, προσωπογραφίες, τοπία, νεκρές φύσεις και λουλούδια.

Μανώλη Καλλιγιάννη (Λέσβος 1923 - Αθήνα 2010), «Το πλοίο του βασιλιά Αγαμέμνονα» (1965), «Η θάλασσα είναι γαλάζια» (1954), «Γυναικεία φιγούρα», «Βουνό, ελιές και θάλασσα» (1955) (λάδια σε λινάτσα). Παράτησε τις σπουδές του στην αρχιτεκτονική και πήγε στο Παρίσι ν’ ασχοληθεί με τη ζωγραφική, όπου έμεινε 30 χρόνια. Παρουσίασε εκθέσεις του στην Ευρώπη και στην Αμερική. Από το 1979 διεύθυνε το Μουσείο Τεριάντ στη Λέσβο, όπου κι εγκαταστάθηκε. Κυρίαρχο θέμα της ζωγραφικής του το τοπίο, που αποδίδει αρχικά στο πνεύμα της αφαίρεσης κι αργότερα στην κατεύθυνση με παραστατικές τάσεις.
Ράλλη Κοψίδη (Κάστρο Λήμνου 1929 - Αθήνα 2010), «Λαύριο» (1976) (ακρυλικό σε λινάτσα). Φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα (1949 - 1953) κι εγκατέλειψε για να μαθητεύσει κοντά στο Φώτη Κόντογλου, κι εργάστηκε μαζί του στην ιστόρηση εκκλησιών. Ασχολήθηκε επίσης με τη χαρακτική, την ποίηση και την εικονογράφηση βιβλίων. Έβγαζε το περιοδικό «Κάνιστρο» (1972 - ‘74). Ιστόρησε εκκλησίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του παρουσίασε σε ατομικές, πανελλήνιες και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1989 η Εθνική Πινακοθήκη οργάνωσε αναδρομική του έκθεση. Το 2006 της Ελλάδος του έδωσε παράσημο για την προσφορά του στον εκκλησιαστικό και κοινωνικό χώρο. Στα έργα του, που συνταιριάζουνε ρεαλιστικά κι αντιρρεαλιστικά στοιχεία με καταβολές από τη βυζαντινή και τη λαϊκή παράδοση, ξεχωρίζουνε θεματικά η ανθρώπινη μορφή και το τοπίο, με ποιητική και νοσταλγική διάθεση.
Στη συλλογή της Βουλής των Ελλήνων περιλαμβάνεται και το έργο του Αθηναίου ζωγράφου Θεόδωρου Μανωλίδου (1940) «Τοπίο της Μυτιλήνης» (λάδι σε λινάτσα). Κεντρικό θέμα στον πίνακα είναι μια φουντωτή ελιά με δύο μικρούς οικισμούς στις πάνω άκρες και «Νεκρή φύση», κάνιστρο με φρούτα κάτω αριστερά.
Η Πετρανή φιλόλογος και διευθύντρια στη Βιβλιοθήκη της Βουλής Ευρυδίκη Αμπατζή μαζί με τον Θεόδωρο Κουτσογιάννη έχουνε την εξαιρετική και πολύ φροντισμένη επιμέλεια του καταλόγου της δεύτερης αναθεωρημένης και πλουτισμένης έκδοσης του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία. Η έκδοση συνοδεύεται από βιογραφικά σημειώματα των καλλιτεχνών, από τη Μαρία Κατσανάκη, ενώ ο ακαδημαϊκός, ιστορικός της Τέχνης, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Χρύσανθος Χρήστου κάνει τεκμηριωμένη παρουσίαση της καλλιτεχνικής περιόδου όπου εντάσσονται.

*(Κείμενο που είχε γραφεί από τον αείμνηστο Βασίλη Πλάτανο και είχε σταλεί στο «Ε» προς δημοσίευση πριν τον πρόσφατο ξαφνικό θάνατό του.)