Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης οι λαοί πρέπει να μπορούν να διατηρήσουν την ιστορική και πολιτιστική τους ταυτότητα. Να, όμως, που η πατρίδα μας δε συμμερίζεται αυτήν τη θέση. Κάθε μέρα και πιο πολύ φαίνεται πως η πολιτιστική μας κληρονομιά γίνεται και πιο ασήκωτη στους ξεχαρβαλωμένους πια ώμους μας. Κι όταν μια χώρα σαν την Ελλάδα, που το θέμα Πολιτισμός είναι ο καθρέφτης της, και το μόνο που δύναται να εξάγει επάξια δεν ενδιαφέρεται να το προβάλλει με κάθε ευκαιρία, τότε πάει να πει πως το παραδώσαμε κι αυτό στο βωμό του ωχαδερφισμού μας. Ό,τι πιο πολύτιμο διαθέταμε.
Διάβασα ένα άρθρο της φίλης και διακεκριμένης δημοσιογράφου Ιουστίνης Φραγκούλη, με τον τίτλο «Έλλειμμα Πολιτισμού» κι ένιωσα ακριβώς το ίδιο με κείνη. Θλίψη, ντροπή και ταπείνωση. Απλά γιατί και οι δυο ανήκουμε στους ρομαντικούς της Διασποράς. Μα πιότερο εξοργίστηκα με τη φτηνή και γελοία δικαιολογία: «… ένδεια πόρων … δεν υπάρχουν κονδύλια στο υπουργείο Πολιτισμού». Ε, πώς να υπάρχουν αφού πλέον ο εθνικός στόχος και το όραμα είναι να χρηματοδοτούνται διάφορα κιτς πανηγύρια της αρπαχτής και της ευτέλειας, στήνοντας τον Πολιτισμό… στον τοίχο.
Γι’ αυτό και θεώρησα πως θα ήταν ενδιαφέρον να αναδημοσιεύσουμε το εν λόγω κείμενο εδώ. Γράφει, λοιπόν, η Ιουστίνη:
«Βρέθηκα στο Παρίσι, πιστή όπως κάθε χρόνο στο ραντεβού μου με το Διεθνές Σαλόνι του Βιβλίου, όπου συγκεντρώνεται όλη η γαλλόφωνη λογοτεχνία και πολλοί μα πολλοί ενδιαφέροντες άνθρωποι των γραμμάτων απ’ όλα τα μέρη του κόσμου.
Η πόλη ωραιότερη από ποτέ, παρά την εμφανή κρίση στα άδεια καταστήματα και τα μισογεμάτα εστιατόρια, με καταγοήτευσε. Οι βόλτες στο Σηκουάνα, στο Σεντ Ζερμαίν, στο Τροκαντερό, στο Λούβρο, στα Ηλύσια Πεδία ήταν μια απόλαυση σαν τσάι γιασεμιού.
Ωστόσο, στο Σαλόνι του Βιβλίου υπήρχε μια δυσάρεστη απουσία. Το περίπτερο με τον τίτλο «Ελλάδα», το ελληνικό περίπτερο του ΕΚΕΒΙ δεν ήταν εκεί. Για πρώτη φορά, μετά από χρόνια, η ελληνική λογοτεχνία ως πολιτική παρουσία έλειπε τρανταχτά, φωναχτά και ανεπίτρεπτα από το σαλόνι της γαλλόφωνης λογοτεχνίας του κόσμου. Η Τσεχία, η Ολλανδία, τα Βαλκάνια, η Αφρική, οι Αμερικές ήταν εκεί κι εμείς τραγικά απόντες από τη διεθνή συνάντηση της γαλλόφωνης λογοτεχνίας. Θλιβερό και απαράδεκτο ταυτόχρονα.
Προσπάθησα να βρω το λόγο αυτής της απουσίας ρωτώντας συναδέλφους αλλά και εκδότες στην Αθήνα. Πληροφορήθηκα, λοιπόν, πως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου δεν είχε χρήματα για να νοικιάσει περίπτερο, προβάλλοντας έστω και στο ελάχιστο την πολύπαθη ελληνική λογοτεχνία. Έμαθα πως το υπουργείο Πολιτισμού επικαλείται ένδεια πόρων γι’ αυτό δε στηρίζει το αμφιλεγόμενο ΕΚΕΒΙ.
Και ένιωσα απόλυτα ταπεινωμένη διότι η μικρή πατρίδα μου, με δύο Νόμπελ λογοτεχνίας, με τέτοια διαχρονική πορεία στα γράμματα δεν έχει την πολιτική βούληση να υποστηρίξει την ελληνική λογοτεχνία στις διαδρομές του κόσμου. Η Ελλάδα, το λίκνο του δυτικού πολιτισμού, δε διαθέτει τα ελάχιστα κονδύλια για να δώσει το παρών στο Παρίσι της γραμματοσύνης.
Ντράπηκα που το υπουργείο Πολιτισμού έχει γίνει το καταφύγιο απολίτιστων προσώπων τα τελευταία χρόνια. Ντρέπομαι που οι επιλογές των πολιτικών προσώπων με κάνουν να νιώθω πολίτης β΄ κατηγορίας στη διεθνή λογοτεχνική σκηνή.
[…] Συλλογίστηκα πως η πατρίδα μου, αυτή που γέννησε τη φιλοσοφία, τη γλυπτική, τη δημοκρατία, την ιατρική, τη διαλογική, αυτή η ίδια πατρίδα μου, με την αδιάφορη πολιτική της στα σημαντικότερα ζητήματα, ευτελίζεται, ρεζιλεύεται, το κάνει θέμα της να είναι διεθνώς ανύπαρκτη.
Δε με πείθει η γελοία δικαιολογία πως δεν υπάρχουν κονδύλια στο ΥΠΠΟ για να στηριχθεί η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας στις αγορές του κόσμου. Δε με πείθει καμμιά δικαιολογία γενικώς σε θέματα εξαγωγής σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να δίνει το παρών σε όλες τις συναντήσεις του πολιτισμού. Και προπάντων όφειλε να μην απουσιάζει από το Σαλόνι του Γαλλικού Βιβλίου, όταν διακηρύσσει μετά τυμπάνων πως είναι μέλος της Παγκόσμιας Γαλλοφωνίας. Τι κρίμα το ΥΠΠΟ, το υπουργείο των υπουργείων, να μη γνωρίζει το ένα και μοναδικό θέμα του: Τον Πολιτισμό!!!»
Κάθε φορά και πιο συχνά βλέπουμε η πατρίδα μας να δηλώνει απούσα στα διεθνή πολιτιστικά δρώμενα. Γι’ αυτό κι εμάς, σαν το ποιητή, η Ελλάδα μάς πληγώνει…