Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Γιάννης Αλύτης
Εκδόσεις Σμίλη
Αθήνα 2007
Ο Γιάννης Αλύτης ή αλλιώς Γιαννακός Βόμβας είναι ο ποιητής από τη Λέσβο που περίμενε την εκδημία του από αυτήν τη ζωή για να μας παραδώσει το έργο του. Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή την οποία προλογίζει η Μαίρη Γιόση με ποιητική αύρα, κριτική ματιά και βαθιά αίσθηση της λυρικής γλώσσας του Αλύτη - Βόμβα, Νοέμβρη τού 2006. Όμως υπάρχει και ένα ακόμα προλογικό σημείωμα του Βαγγέλη Καραθανάση, στην πρώτη έκδοση, το Φθινόπωρο του 1987, από τις εκδόσεις «Καστανιώτη», ο οποίος επισημαίνει τα υπερρεαλιστικά στοιχεία στην ποίηση του Αλύτη, πολύ πριν μιλήσουν οι Γάλλοι επιφανείς του κινήματος και οι δικοί μας Ελύτης και Εμπειρίκος, καθώς επίσης επισημαίνει και τα προεξάρχοντα εμπειρικά, αλλά γιατί όχι και αριστοφανικά, «στοιχεία σεξουαλισμού, πριαπισμού» και άλλα «που προκαλούν το αβίαστο γέλιο του αναγνώστη». Πόσοι άραγε είχαν την ευκαιρία να τη δουν και πόσοι να τη διαβάσουν; Δεν ξέρω. Όμως για όποιον την είχε, πράγματι ήταν ευκαιρία, έκπληξη, εμπειρία, απόλαυση.
Και κατ’ αρχάς η ονομάτων επίσκεψις. Ο Αλύτης ακούγεται αλλά δεν είναι, ούτε κυριολεκτικά ούτε μεταφορικά αλήτης. Ούτε περιπλανιέται ούτε αλητεύει. Τι είναι τότε; Βατράχι κολοβό που κοάζει σε λιμνάζοντα νερά ή μήπως είναι ο τηρών την τάξη, ο παρατηρητής και κατ’ επέκταση ο γελοιογραφών τις κοινωνικές συμβάσεις, περιστάσεις, καταστάσεις; Ας μην ξεχνάμε ότι έρχεται από μια γεωγραφική περιοχή που, εκτός από Αλκαίο και Σαπφώ, έβγαλε και διακρινόμενους στη σάτιρα και τον αυτοσαρκασμό. Αλλά και ως «Βόμβας» ρίχνει λεκτικές ρουκέτες στα λιμνάζοντα ακούσματα, σα να θέλει με τη δική του «Φύρδην μίγδην», όπως και το πρώτο ποίημα της συλλογής, γλώσσα του, να αποδώσει την κατάσταση σε επίπεδο στιχουργικό. Θαλασσινά και πετούμενα λικνίζονται στο ρυθμό του. Κάθε λέξη και μια χειροβομβίδα στην πέννα του Βόμβα που πέφτει για να ανατρέψει αυτό που φάνηκε πως έστηνε αρμονικά. Αποκαθήλωση των παραδεδεγμένων, επαναπροσδιορισμός των ρομαντικά αποδοσμένων, χιουμοριστική επαναδιατύπωση, αφαίρεση της μάσκας, γκριμάτσα, σάτιρα, γέλιο. Είναι η περίπτωση που η μορφή στήνει παγίδες, όχι στο περιεχόμενο, αλλά στον αναγνώστη, που ανυποψίαστος βρίσκεται μπροστά στη «Φύρδην μίγδην» ποιητική εικόνα. Και εκεί που η εικόνα έχει στρώσει το έδαφος, το περιεχόμενο την υπονομεύει. Κι όταν ο στίχος βαρύγδουπος βαίνει και οι λέξεις ομοιοκαταληκτούν αρμονικά, το περιεχόμενο ανατρέπει τα πάντα αναπάντεχα.
Λοιπόν, ονομάτων επίσκεψις, μέρος δεύτερον. Ο Αλύτης, όπως ο Καρυωτάκης έγραψε την «Μικρή Ασυμφωνία εις Άλφα Μείζον», και μόνο για την αντιδιαστολή προς τον Ελύτη, έκανε τη δική του ασυμφωνία, μετατρέποντας το «Ε» του Ελύτη σε «Α». Κι έτσι προσεγγίζει τον Ελύτη, αλλά και απομακρύνεται από αυτόν. Ίδιος και αλλιώτικος, με αστραφτερή γλώσσα, με λυρική φλέβα, με τον αέρα στα μαλλιά ή τα φτερά στους ώμους, με διάθεση να ακουστεί αλλιώς η φωνή του, να τραγουδήσει αλλιώς, «έστω και φάλτσα» έλεγε ο Ελύτης. Κι ακόμα, «Α» στερητικό και «λύτης», σαν να λέμε όχι Ελύτης, αλλά παραπλέων και συμπλέων «Ελύτης», και συνοδοιπόρος, συμπατριώτης, ομότεχνος, ομοτράπεζος στο τραπέζι της ποίησης, και παρεκκλίνων και αλλιώτικος και σαρκαστής και επαναστάτης και αλλιώς ωραίος.
Ανθούλα Δανιήλ
Δρ. Φιλολογίας
Εκδόσεις Σμίλη
Αθήνα 2007
Ο Γιάννης Αλύτης ή αλλιώς Γιαννακός Βόμβας είναι ο ποιητής από τη Λέσβο που περίμενε την εκδημία του από αυτήν τη ζωή για να μας παραδώσει το έργο του. Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή την οποία προλογίζει η Μαίρη Γιόση με ποιητική αύρα, κριτική ματιά και βαθιά αίσθηση της λυρικής γλώσσας του Αλύτη - Βόμβα, Νοέμβρη τού 2006. Όμως υπάρχει και ένα ακόμα προλογικό σημείωμα του Βαγγέλη Καραθανάση, στην πρώτη έκδοση, το Φθινόπωρο του 1987, από τις εκδόσεις «Καστανιώτη», ο οποίος επισημαίνει τα υπερρεαλιστικά στοιχεία στην ποίηση του Αλύτη, πολύ πριν μιλήσουν οι Γάλλοι επιφανείς του κινήματος και οι δικοί μας Ελύτης και Εμπειρίκος, καθώς επίσης επισημαίνει και τα προεξάρχοντα εμπειρικά, αλλά γιατί όχι και αριστοφανικά, «στοιχεία σεξουαλισμού, πριαπισμού» και άλλα «που προκαλούν το αβίαστο γέλιο του αναγνώστη». Πόσοι άραγε είχαν την ευκαιρία να τη δουν και πόσοι να τη διαβάσουν; Δεν ξέρω. Όμως για όποιον την είχε, πράγματι ήταν ευκαιρία, έκπληξη, εμπειρία, απόλαυση.
Και κατ’ αρχάς η ονομάτων επίσκεψις. Ο Αλύτης ακούγεται αλλά δεν είναι, ούτε κυριολεκτικά ούτε μεταφορικά αλήτης. Ούτε περιπλανιέται ούτε αλητεύει. Τι είναι τότε; Βατράχι κολοβό που κοάζει σε λιμνάζοντα νερά ή μήπως είναι ο τηρών την τάξη, ο παρατηρητής και κατ’ επέκταση ο γελοιογραφών τις κοινωνικές συμβάσεις, περιστάσεις, καταστάσεις; Ας μην ξεχνάμε ότι έρχεται από μια γεωγραφική περιοχή που, εκτός από Αλκαίο και Σαπφώ, έβγαλε και διακρινόμενους στη σάτιρα και τον αυτοσαρκασμό. Αλλά και ως «Βόμβας» ρίχνει λεκτικές ρουκέτες στα λιμνάζοντα ακούσματα, σα να θέλει με τη δική του «Φύρδην μίγδην», όπως και το πρώτο ποίημα της συλλογής, γλώσσα του, να αποδώσει την κατάσταση σε επίπεδο στιχουργικό. Θαλασσινά και πετούμενα λικνίζονται στο ρυθμό του. Κάθε λέξη και μια χειροβομβίδα στην πέννα του Βόμβα που πέφτει για να ανατρέψει αυτό που φάνηκε πως έστηνε αρμονικά. Αποκαθήλωση των παραδεδεγμένων, επαναπροσδιορισμός των ρομαντικά αποδοσμένων, χιουμοριστική επαναδιατύπωση, αφαίρεση της μάσκας, γκριμάτσα, σάτιρα, γέλιο. Είναι η περίπτωση που η μορφή στήνει παγίδες, όχι στο περιεχόμενο, αλλά στον αναγνώστη, που ανυποψίαστος βρίσκεται μπροστά στη «Φύρδην μίγδην» ποιητική εικόνα. Και εκεί που η εικόνα έχει στρώσει το έδαφος, το περιεχόμενο την υπονομεύει. Κι όταν ο στίχος βαρύγδουπος βαίνει και οι λέξεις ομοιοκαταληκτούν αρμονικά, το περιεχόμενο ανατρέπει τα πάντα αναπάντεχα.
Λοιπόν, ονομάτων επίσκεψις, μέρος δεύτερον. Ο Αλύτης, όπως ο Καρυωτάκης έγραψε την «Μικρή Ασυμφωνία εις Άλφα Μείζον», και μόνο για την αντιδιαστολή προς τον Ελύτη, έκανε τη δική του ασυμφωνία, μετατρέποντας το «Ε» του Ελύτη σε «Α». Κι έτσι προσεγγίζει τον Ελύτη, αλλά και απομακρύνεται από αυτόν. Ίδιος και αλλιώτικος, με αστραφτερή γλώσσα, με λυρική φλέβα, με τον αέρα στα μαλλιά ή τα φτερά στους ώμους, με διάθεση να ακουστεί αλλιώς η φωνή του, να τραγουδήσει αλλιώς, «έστω και φάλτσα» έλεγε ο Ελύτης. Κι ακόμα, «Α» στερητικό και «λύτης», σαν να λέμε όχι Ελύτης, αλλά παραπλέων και συμπλέων «Ελύτης», και συνοδοιπόρος, συμπατριώτης, ομότεχνος, ομοτράπεζος στο τραπέζι της ποίησης, και παρεκκλίνων και αλλιώτικος και σαρκαστής και επαναστάτης και αλλιώς ωραίος.
Ανθούλα Δανιήλ
Δρ. Φιλολογίας