Δημήτρης Κοφτερός, Εκδόσεις Αιολίδα, Μυτιλήνη 2011, σελ. 63,  (Περιέχει CD με 13 σκοπούς)

Ο Δημήτρης Κοφτερός (Νεοχώρι 1951) ασχολείται με την τέχνη του σαντουριού από το 1978. Έχει συμμετάσχει σε ορχήστρες και σε συγκροτήματα, σε μουσικολογικά συνέδρια και σε κριτικές επιτροπές, σε πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει δημοσιεύσει άρθρα με μουσικό και λαογραφικό περιεχόμενο και έχει καταγράψει μελωδίες στο πεντάγραμμο, για σαντούρι. Έχει πάρει μέρος σε διάφορες δισκογραφίες, έχει διδάξει σαντούρι στην εκπαίδευση και έχει εκδώσει δύο βιβλία.
Πριν λίγο καιρό, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αιολίδα», ένα πολύ ενδιαφέρον και εξαιρετικά καλαίσθητο βιβλίο για το Μυτιληνιό σαντούρι, το οποίο συνοδεύεται και με CD.
Το βιβλίο είναι δίγλωσσο (ελληνικά - αγγλικά) και περιέχει τα παρακάτω κεφάλαια: Γνωριμία με το ελληνικό σαντούρι, Ιστορική εξέλιξη του σαντουριού, Το σαντούρι στη Λέσβο, Οι μουσικές της Λέσβου, Σημειώσεις για τους σκοπούς της έκδοσης, Μουσική καταγραφή των σκοπών του CD (παρτιτούρες), Δισκογραφία - Βιβλιογραφία.
Στο CD περιέχονται οι παρακάτω σκοποί: Τα ξύλα - του δρόμου ή συρτό, Παλιός καρσιλαμάς, Αϊβαλιώτικο - ζεϊμπέκικο, Αϊσέ - αϊδίνικος καρσιλαμάς, Βουλγάρα - χασάπικο, Γεραγώτικο ή Μανταμαδιώτικο συρτό, Μυτιληνιός καρσιλαμάς, Αδραμυτιανό ή Πηγιανό ζεϊμπέκικο, Τενέδιο συρτό, Βρακάδικο βαρύ ή Φωκιανός ζεϊμπέκικος, Σμυρνιά ή της Νύφης - συρτό, Μπαμ - ζεϊμπέκικο, Χασάπικο Πολίτικο.

Π.Σ.

---

Σταυρούλα Λυκιαρδοπούλου - Κοντάρα
Κοινωνία και παιδεία στη Λέσβο την περίοδο της Τουρκοκρατίας
Μυτιλήνη 2010, σελ. 623
(Προλογίζουν: Δημήτρης Χαλκιώτης, Παναγιώτης Ξωχέλλης, Παναγιώτης Παρασκευαΐδης)

Η Σταυρούλα Λυκιαρδοπούλου - Κοντάρα (Μυτιλήνη 1959), νηπιαγωγός και δασκάλα με μεταπτυχιακό στην Κοινωνική Ανθρωπολογία και διδακτορικό στο Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, μάς έχει δώσει τρία βιβλία που ερευνούν πτυχές της εκπαιδευτικής μας ιστορίας: «Παιδική ηλικία στην εκπαίδευση. Ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις» (Κυριακίδης, 2005), «Ο θεσμός της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα (1830-2005)» (Κυριακίδης, 2006) και «Δάσκαλοι στη Λέσβο. Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι σήμερα» (Μυτιλήνη, 2008).
Το παρόν βιβλίο βασίζεται στη διδακτορική της διατριβή, αποτελεί προϊόν πολυετούς και πολύμοχθης έρευνας και μελέτης σε αρχεία, πηγές και βιβλιογραφία και φωτίζει μια λησμονημένη και δυσπρόσιτη περίοδο της Λεσβιακής Παιδείας. Όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Παρασκευαΐδης στον πρόλογό του, το βιβλίο μάς δίνει «μια αντικειμενική και τεκμηριωμένη εικόνα της εξέλιξης και των διαφόρων σταθμών και φάσεων της εκπαίδευσης της Λέσβου την περίοδο αυτή, μέσα στην οποία δημιουργήθηκε το Ελληνικό Κράτος, που οργάνωσε και κατηύθυνε εν πολλοίς τα εκπαιδευτικά πράγματα του Ελληνισμού».
Το βιβλίο χωρίζεται σε 12 κεφάλαια με τους παρακάτω τίτλους: Εισαγωγή (Σκοπός και αντικείμενο της έρευνας, Ερευνητικό υλικό, Θεωρητικό πλαίσιο της έρευνας, Μεθοδολογία και διάρθρωση της ύλης), Η πολιτική και κοινωνική κατάσταση στη Λέσβο (1800-1912), Η δομή της εκπαίδευσης στη Λέσβο (Η δομή της κοινοτικής εκπαίδευσης στη Λέσβο, Μια συγκεντρωτική καταγραφή των σχολείων της Λέσβου), Η εκπαίδευση στην πόλη της Μυτιλήνης (Το πρώτο σχολείο της Μυτιλήνης, Η περίοδος της συγκρότησης οργανωμένου σχολικού μηχανισμού (1840-1875), Η στοιχειώδης εκπαίδευση, Το αλληλοδιδακτικό σχολείο, κ.ά.), Η εκπαίδευση των κοριτσιών - Το Παρθεναγωγείο Μυτιλήνης, Η εκπαίδευση στην υπόλοιπη Λέσβο (Πλωμάρι, Αγιάσος, Πολιχνίτος, Παπάδος, Ερεσός, Αχυρώνα, Μανταμάδος, Αγία Παρασκευή, Μόλυβος, Πέτρα, Βατούσα), Διοίκηση και εποπτεία των σχολείων. Οικονομικοί πόροι. Κανονισμοί λειτουργίας, Το εκπαιδευτικό προσωπικό, Οι μαθητές (Πειθαρχία και σύστημα ποινών, Μαθητικές αντιδράσεις, Μαθητικά έντυπα, Μαθητικός πληθυσμός, σχολική διαρροή και κοινωνική προέλευση των μαθητών, κ.ά.), Εθνική ταυτότητα και εκπαίδευση (Σχολείο, αναλυτικά προγράμματα και εθνική συνείδηση, Φιλεκπαιδευτικοί Σύλλογοι και Αδελφότητες, κ.ά.), Τα ξένα σχολεία, Γενικά συμπεράσματα. Σε παράρτημα δίνονται διάφορα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την εκπαίδευση στην εξεταζόμενη περίοδο, Αναλυτικά προγράμματα διδαχθησομένων μαθημάτων και ο κανονισμός του Λεσβιακού Διδασκαλικού Συνδέσμου.
Η μελέτη της Λυκιαρδοπούλου, μεθοδική και πολυπρισματική, αποτελεί μια σημαντική κατάθεση στην επιστημονική κοινότητα και στο αναγνωστικό κοινό για την εκπαιδευτική ιστορία της Λέσβου τα τελευταία 200 χρόνια. Επειδή όμως ο φακός μέσω του οποίου διαβάζει τα γεγονότα, δεν είναι ξερά αριθμητικός και συμβαντολογικός, αλλά συνθετικός και ανθρωπολογικός, το βιβλίο αφενός διαβάζεται ευχάριστα και με αμείωτο ενδιαφέρον και αφετέρου το παρόν πόνημα συμπληρώνει την ευρύτερη Λεσβιακή Ιστορία, αναδεικνύοντας άγνωστες και φωτίζοντας σκοτεινές πτυχές της.
Αξίζει να διαβάσουμε το παρακάτω απόσπασμα από το κεφάλαιο των «Γενικών Συμπερασμάτων»: «Η παροχή εκπαίδευσης μέσα από οργανωμένους θεσμούς, τα σχολεία, είναι ένα φαινόμενο νεωτερικό που αναπτύχθηκε παράλληλα με τη συγκρότηση και εξέλιξη της αστικής-βιομηχανικής κοινωνίας. Η συγκρότηση των δομών της αστικής κοινωνίας και το πέρασμα από μορφές προαστικής οικονομίας σε πρότυπα βιομηχανικής ανάπτυξης, στη σπερματική της έστω μορφή, που εντάθηκε στη Λέσβο κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός σημαντικού σχολικού δικτύου, η ανάπτυξη του οποίου συμβάδισε με την αστικοποίηση της Λεσβιακής κοινωνίας και υπηρέτησε ως ένα μεγάλο βαθμό τις κύριες επιδιώξεις και στόχους της. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια σχέση αμφίδρομη και αλληλοτροφοδοτούμενη στην οποία μπορεί κανείς να ανιχνεύσει τόσο συμπτώσεις στους επιδιωκόμενους σκοπούς, όσο και αντιφάσεις, ρήξεις ή και συγκρούσεις».
Π.Σ.