Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Όταν απελευθερώθηκε η Λέσβος από τον τουρκικό ζυγό, στις οχτώ Νοέμβρη 1912, φιλοτέχνησε το έργο του «Η Μυτιλήνη Ελληνική». Στο συμβολικό αυτό έργο εικονίζει μια κοπέλα σε πλάγια θέση, τη Μυτιλήνη σαν αρχαία Ελληνίδα θεά, με μακριά νεανικά καστανά μαλλιά, που φτάνουν πίσω ως τη μέση, κόκκινο χιτώνα από τους ώμους ως κάτω στα πέλματα, με σαντάλια στα πόδια, με το αριστερό χέρι να υψώνει την ελληνική σημαία σε κοντάρι, με τον σταυρό στην κορυφή, και με το δεξί να βαστά μια δέσμη από στάχυα, δώρα της ειρήνης. Στα πόδια της το λιμάνι με πλεούμενα, στο βάθος το κάστρο, όπου κυματίζει η ελληνική σημαία, πίσω της η πόλη με τα σπίτια, το άγαλμα της Ελευθερίας, κι ανάμεσά τους ένα κτήριο με φουγάρο να βγάζει καπνούς.
Η ΔΕΗ δεν υπήρχε τότε (ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο 1951 με το νόμο 1468/1950, στα νησιά να λειτουργούν αυτόνομοι σταθμοί, για τοπική ανάγκη), ώστε να ρυπαίνει το περιβάλλον, όπως την κατάντησαν οι στενοκέφαλοι ξευτίλες που την υπηρετούν, και καταβασανίζουν το λαό. Ο Θεόφιλος προφήτης, έβαλε το ρυπογόνο κτήριο στο έργο του, ίσως κάποιο λιοτριβιό, που όμως αποδείχτηκε πως σήμερα καταταλαιπωρεί τους Μυτιληνιούς.
Το έργο «Η Μυτιλήνη Ελληνική» ανήκε στη συλλογή του αξέχαστου φίλου Χαριλή Μπίνου, δεν έχει χρονολογία, ούτε υπογραφή. Όπως διαβάζουμε στην «Ιστορία της Λέσβου», του Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Λέσβου, «Το πρωί της 8ης Νοεμβρίου (1912), εορτής των Ταξιαρχών, με την κραυγή “ήρθαν τα βαπόρια” βρίσκει τους Μυτιληνιούς κατεβασμένους στο λιμάνι και στο Κιόσκι ν’ ακούν το εμβατήριο “Μαύρη είναι η νύκτα στα βουνά” από την μπάντα του Αβέρωφ που είχε πλησιάσει προς το Καστράκι (όπου σήμερα είναι το Άγαλμα της Ελευθερίας). Τα παραληρήματα ενθουσιασμού του πλήθους ήταν απερίγραπτα. Όλοι χαιρέτιζαν την πολυπόθητη μέρα της λευτεριάς, που τόσες γενιές ονειρεύτηκαν και περίμεναν, χωρίς όμως να ευτυχήσουν να τη δουν. Κωδωνοκρουσίες και χιλιάδες χαιρετιστήριοι πυροβολισμοί ακούγονταν από τα διάφορα σημεία της πόλης.»
Ο πίνακας αυτός του Θεόφιλου πρωτοδημοσιεύτηκε σαν εξώφυλλο στο λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό «Πνευματική Καλλιέργεια», τον Φεβρουάριο 1987. Σκοπός του ήταν να παρουσιάσει στους αναγνώστες έργα της ελληνικής και παγκόσμιας γραμματολογίας και τέχνης, που έχουν σχέση με το ναυτικό και το θαλάσσιο στοιχείο γενικά, προβάλλοντας την πνευματική και καλλιτεχνική παραγωγή της ανθρωπότητας για αιώνες ιστορικού βίου. Το περιοδικό θύμιζε την παράδοση του Ναυτικού στην καλλιτεχνική και πνευματική δράση. Ανάμεσά τους οι: Παύλος Νιρβάνας, Παντελής Χορν, Περικλής Ρεδιάδης, Μιχαήλ Ακύλας, Στέφανος Μόρφης, Θέμος Ποταμιάνος, Μάριος Σάμψας.
Το Μάη 1992, από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (EOT), κυκλοφορεί το έργο σαν εξώφυλλο σε χρωματιστό διαφημιστικό φυλλάδιο για τη Λέσβο.
Το 2002, στα πλαίσια της χρονιάς Θεόφιλου, από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Λέσβου, με νομάρχη τότε τον Δημήτρη Βουνάτσο, κυκλοφορεί χρωματιστό λεύκωμα, σ’ ελληνικά κι αγγλικά, αφιερωμένο στο λαϊκό ζωγράφο, «Θεόφιλος, η Οδύσσεια του Έλληνα ταξιδιώτη της Ιστορίας διά μέσου της ζωγραφικής», με έργα του, χάρτες, λιθογραφίες, χαλκογραφίες, φωτογραφίες κι αναμνηστικές κάρτες και μ’ ένα ολόσωμο πορτραίτο, το Θεόφιλο Μεγαλέξαντρο από τον ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη.
Το όνομα Θεόφιλος, που σημαίνει θεάρεστος, αρεστός στο Θεό, το βρίσκουμε και στην Καινή Διαθήκη. Ο ευαγγελιστής Λουκάς απευθύνεται σ’ αυτόν, στον πρόλογο του ευαγγελίου του (σε μετάφραση, α΄ Ι-4): «Επειδή πολλοί επεχείρησαν, να συντάξουν διήγηση, για τα βεβαιωμένα σ’ εμάς πράγματα, με πληροφορίες καθώς μας παρέδωσαν οι γενόμενοι αυτόπτες και υπηρέτες του λόγου απ’ την αρχή, φάνηκε και σ’ εμένα (εύλογο) που ερεύνησα όλα απ’ την αρχή ακριβώς, να σου γράψω στη σειρά (γι’ αυτά), κράτιστε Θεόφιλε, για να γνωρίσεις τη βεβαιότητα των πραγμάτων, για τα οποία κατηχήθηκες.»
Ο τίτλος «κράτιστε Θεόφιλε», καθώς και τ’ όνομά του, δείχνουν ότι κατείχε μια ξεχωριστή κοινωνική θέση. Κράτιστος, πανίσχυρος, μεγαλοδύναμος, παντοδύναμος, ισχυρότατος, τετραπέρατος, τρομερός, ικανώτατος, άριστος, κλασσικός. Τίποτε άλλο δεν είναι γνωστό. Δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα, αν ήταν Ρωμαίος, Έλληνας ή Ιουδαίος.
Στις Πράξεις των Αποστόλων (α΄, Ι-4): «Τον μεν πρώτον λόγον έκανα, ω Θεόφιλε, για όλα όσα άρχισε ο Ιησούς να κάνει και να διδάσκει, ως τη μέρα που αναλήφθηκε, αφού με Πνεύμα Άγιο έδωσε εντολές στους αποστόλους, που διάλεξε· στους οποίους και φανέρωσε τον εαυτόν του ζωντανό, μετά το πάθος του με πολλά τεκμήρια (αποδείξεις) παρουσιαζόμενος σ’ αυτούς σαράντα μέρες και λέγοντας για τη βασιλεία του Θεού.»
0 Θεόφιλος είναι ανάμεσα στους 42 μάρτυρες, στο Αμόριο (6 Μάρτη) και στους 40, που μαρτύρησαν στη Σεβαστεία (9 Μάρτη τον τιμάμε). Επίσης, ήρωας βυζαντινού μύθου σε συναξάρι. Και βέβαια, στις αποκριάτικες μεταμφιέσεις, Μεγαλέξαντρος. Σ’ άλλα γραφτά μου θα τον παρουσιάσω.
Βασίλης Πλάτανος
* Με αφορμή τις εκδηλώσεις με τον τίτλο «Ημέρες Θεόφιλου» που διοργανώνουν από αύριο 19 έως και την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης ο δήμος Μυτιλήνης, η νομαρχία Λέσβου και ο Πολιτιστικός Όμιλος «Στέγη Θεοφίλου» για τα 75 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου.
Η ΔΕΗ δεν υπήρχε τότε (ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο 1951 με το νόμο 1468/1950, στα νησιά να λειτουργούν αυτόνομοι σταθμοί, για τοπική ανάγκη), ώστε να ρυπαίνει το περιβάλλον, όπως την κατάντησαν οι στενοκέφαλοι ξευτίλες που την υπηρετούν, και καταβασανίζουν το λαό. Ο Θεόφιλος προφήτης, έβαλε το ρυπογόνο κτήριο στο έργο του, ίσως κάποιο λιοτριβιό, που όμως αποδείχτηκε πως σήμερα καταταλαιπωρεί τους Μυτιληνιούς.
Το έργο «Η Μυτιλήνη Ελληνική» ανήκε στη συλλογή του αξέχαστου φίλου Χαριλή Μπίνου, δεν έχει χρονολογία, ούτε υπογραφή. Όπως διαβάζουμε στην «Ιστορία της Λέσβου», του Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Λέσβου, «Το πρωί της 8ης Νοεμβρίου (1912), εορτής των Ταξιαρχών, με την κραυγή “ήρθαν τα βαπόρια” βρίσκει τους Μυτιληνιούς κατεβασμένους στο λιμάνι και στο Κιόσκι ν’ ακούν το εμβατήριο “Μαύρη είναι η νύκτα στα βουνά” από την μπάντα του Αβέρωφ που είχε πλησιάσει προς το Καστράκι (όπου σήμερα είναι το Άγαλμα της Ελευθερίας). Τα παραληρήματα ενθουσιασμού του πλήθους ήταν απερίγραπτα. Όλοι χαιρέτιζαν την πολυπόθητη μέρα της λευτεριάς, που τόσες γενιές ονειρεύτηκαν και περίμεναν, χωρίς όμως να ευτυχήσουν να τη δουν. Κωδωνοκρουσίες και χιλιάδες χαιρετιστήριοι πυροβολισμοί ακούγονταν από τα διάφορα σημεία της πόλης.»
Ο πίνακας αυτός του Θεόφιλου πρωτοδημοσιεύτηκε σαν εξώφυλλο στο λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό «Πνευματική Καλλιέργεια», τον Φεβρουάριο 1987. Σκοπός του ήταν να παρουσιάσει στους αναγνώστες έργα της ελληνικής και παγκόσμιας γραμματολογίας και τέχνης, που έχουν σχέση με το ναυτικό και το θαλάσσιο στοιχείο γενικά, προβάλλοντας την πνευματική και καλλιτεχνική παραγωγή της ανθρωπότητας για αιώνες ιστορικού βίου. Το περιοδικό θύμιζε την παράδοση του Ναυτικού στην καλλιτεχνική και πνευματική δράση. Ανάμεσά τους οι: Παύλος Νιρβάνας, Παντελής Χορν, Περικλής Ρεδιάδης, Μιχαήλ Ακύλας, Στέφανος Μόρφης, Θέμος Ποταμιάνος, Μάριος Σάμψας.
Το Μάη 1992, από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (EOT), κυκλοφορεί το έργο σαν εξώφυλλο σε χρωματιστό διαφημιστικό φυλλάδιο για τη Λέσβο.
Το 2002, στα πλαίσια της χρονιάς Θεόφιλου, από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Λέσβου, με νομάρχη τότε τον Δημήτρη Βουνάτσο, κυκλοφορεί χρωματιστό λεύκωμα, σ’ ελληνικά κι αγγλικά, αφιερωμένο στο λαϊκό ζωγράφο, «Θεόφιλος, η Οδύσσεια του Έλληνα ταξιδιώτη της Ιστορίας διά μέσου της ζωγραφικής», με έργα του, χάρτες, λιθογραφίες, χαλκογραφίες, φωτογραφίες κι αναμνηστικές κάρτες και μ’ ένα ολόσωμο πορτραίτο, το Θεόφιλο Μεγαλέξαντρο από τον ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη.
Το όνομα Θεόφιλος, που σημαίνει θεάρεστος, αρεστός στο Θεό, το βρίσκουμε και στην Καινή Διαθήκη. Ο ευαγγελιστής Λουκάς απευθύνεται σ’ αυτόν, στον πρόλογο του ευαγγελίου του (σε μετάφραση, α΄ Ι-4): «Επειδή πολλοί επεχείρησαν, να συντάξουν διήγηση, για τα βεβαιωμένα σ’ εμάς πράγματα, με πληροφορίες καθώς μας παρέδωσαν οι γενόμενοι αυτόπτες και υπηρέτες του λόγου απ’ την αρχή, φάνηκε και σ’ εμένα (εύλογο) που ερεύνησα όλα απ’ την αρχή ακριβώς, να σου γράψω στη σειρά (γι’ αυτά), κράτιστε Θεόφιλε, για να γνωρίσεις τη βεβαιότητα των πραγμάτων, για τα οποία κατηχήθηκες.»
Ο τίτλος «κράτιστε Θεόφιλε», καθώς και τ’ όνομά του, δείχνουν ότι κατείχε μια ξεχωριστή κοινωνική θέση. Κράτιστος, πανίσχυρος, μεγαλοδύναμος, παντοδύναμος, ισχυρότατος, τετραπέρατος, τρομερός, ικανώτατος, άριστος, κλασσικός. Τίποτε άλλο δεν είναι γνωστό. Δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα, αν ήταν Ρωμαίος, Έλληνας ή Ιουδαίος.
Στις Πράξεις των Αποστόλων (α΄, Ι-4): «Τον μεν πρώτον λόγον έκανα, ω Θεόφιλε, για όλα όσα άρχισε ο Ιησούς να κάνει και να διδάσκει, ως τη μέρα που αναλήφθηκε, αφού με Πνεύμα Άγιο έδωσε εντολές στους αποστόλους, που διάλεξε· στους οποίους και φανέρωσε τον εαυτόν του ζωντανό, μετά το πάθος του με πολλά τεκμήρια (αποδείξεις) παρουσιαζόμενος σ’ αυτούς σαράντα μέρες και λέγοντας για τη βασιλεία του Θεού.»
0 Θεόφιλος είναι ανάμεσα στους 42 μάρτυρες, στο Αμόριο (6 Μάρτη) και στους 40, που μαρτύρησαν στη Σεβαστεία (9 Μάρτη τον τιμάμε). Επίσης, ήρωας βυζαντινού μύθου σε συναξάρι. Και βέβαια, στις αποκριάτικες μεταμφιέσεις, Μεγαλέξαντρος. Σ’ άλλα γραφτά μου θα τον παρουσιάσω.
Βασίλης Πλάτανος
* Με αφορμή τις εκδηλώσεις με τον τίτλο «Ημέρες Θεόφιλου» που διοργανώνουν από αύριο 19 έως και την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης ο δήμος Μυτιλήνης, η νομαρχία Λέσβου και ο Πολιτιστικός Όμιλος «Στέγη Θεοφίλου» για τα 75 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου.