Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Τάκης Χατζηαναγνώστου
Αναμνήσεις από μια μακρά θητεία στα ελληνικά γράμματα
Εκδόσεις Αιολίδα
2010, 252 σελ.
Το λογοτεχνικό είδος που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια θεαματική άνθιση - και αυτό όχι μόνο στη Ελλάδα ή στη Ρουμανία, αλλά γενικά, θα έλεγα στο επίπεδο της παγκόσμιας λογοτεχνίας - είναι τα απομνημονεύματα. Γράφουν πυρετωδώς σελίδες βιογραφικού περιεχομένου πολιτικοί, καλλιτέχνες, αθλητές, τραγουδιστές και βέβαια, όχι στην τελευταία σειρά, οι ίδιοι οι συγγραφείς. Μερικές φορές, τέτοια βιβλία, όπου η ειλικρίνεια του αφηγητή ξεπερνάει τα όρια, προκαλούν σκάνδαλο. Στη Ρουμανία, ένας ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας άφησε ένα τέτοιο χειρόγραφο με τον όρο να εκδοθεί πέντε χρόνια μετά το θάνατό του. Περιττό να περιγράψουμε σε ποιο βαθμό έχει ταράξει τα νερά της ρουμανικής λογοτεχνικής ζωής. Σχόλια όλων των ειδών γεμίζουν από μήνες τις σελίδες του φιλολογικού τύπου. Πολλά από τα αντίστοιχα βιβλία μπαίνουν γρήγορα σε κώνο σκιάς και μένουν μόνον ως καμάρι του συγγραφέα μπροστά στην οικογένεια και το στενό του κύκλο.
Και όμως, όπως κάθε λογοτεχνικό είδος, έχει και αυτό τις επιτυχίες του, που δεν είναι λίγες. Ένα βιβλίο όπου ένας γνωστός συγγραφέας τολμάει να ανοίξει τις πόρτες του συγγραφικού του εργαστηρίου, έλκει αμέσως την προσοχή πολλών κατηγοριών αναγνωστών και αυτό για διαφορετικούς λόγους. Ο αναγνώστης που ήδη γνωρίζει μερικά από τα λογοτεχνικά βιβλία του συγγραφέα, θα το διαβάσει με περιέργεια για να μάθει περισσότερα μυστικά για τη ζωή και το έργο του αγαπημένου του συγγραφέα. Οι λογοτεχνικοί κριτικοί και ιδιαίτερα οι ιστορικοί της λογοτεχνίας, όμως, θα το διαβάσουν σαν ντοκουμέντο, σαν πηγή για τις έρευνές τους πάνω στο συγγραφέα, την εποχή του, τη γενιά που εκπροσωπεί.
Ένα τέτοιο βιβλίο προσφέρει στις δύο κατηγορίες αναγνωστών του ο Τάκης Χατζηαναγνώστου, με την πιο πρόσφατή του έκδοση που κυκλοφόρησε μέσα στην άνοιξη του 2010 από τις Εκδόσεις Αιολίδα. Είναι ένα βιβλίο κομψό, όχι μόνο σαν εμφάνιση - και εδώ αξίζει να εκφράσουμε συγχαρητήρια στον εκδότη για την προσεχτικά επιμελημένη όψη της έκδοσης -, αλλά ιδιαίτερα και σαν ύφος, και σαν τρόπος γραφής. Ο Τάκης Χατζηαναγνώστου κοιτάζει πίσω χωρίς οργή, αλλά με μια ψυχραιμία και μια ημεράδα που εντυπωσιάζουν.
Το βιβλίο - με τίτλο εξίσου απαισιόδοξο αλλά και ενθαρρυντικό μαζί, που προκαλεί περιέργεια - κλείνει στις σελίδες του 73 χρόνια ζωής. Μια; ζωής γεμάτης αγάπη για τον τόπο του τη Λέσβο, με τις ομορφιές της αλλά και με την ιστορία της, μιας ζωής αφιερωμένης στη λογοτεχνία και γενικότερα στον πολιτισμό της χώρας. 73 χρόνια - τόσα μετράει η θητεία του Τάκη Χατζηαναγνώστου στα Ελληνικά Γράμματα. Διηγηματογράφος, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, αλλά και συγγραφέας πολλών τηλεοπτικών σεναρίων, είτε πρωτότυπων είτε σε διασκευές μερικών απ’ τα αριστουργήματα της ελληνικής πεζογραφίας, ιδρυτής του πνευματικού συλλόγου Λεσβιακή Παροικία και διευθυντής για πολλά χρόνια του ομώνυμου περιοδικού, ο πολυβραβευμένος συγγραφέας αναφέρεται με τρυφερότητα στη μακρά πορεία του στον κόσμο της λογοτεχνίας. Ο δρόμος δεν ήταν πάντα σπαρμένος με λουλούδια. Ωστόσο, εκείνος κατάφερε να δημιουργήσει σιγά-σιγά ένα στέρεο οικοδόμημα, που κλείνει μέσα του πάνω από 40 βιβλία, με κλειδί της επιτυχίας του την αγάπη για τα γράμματα και για την ελληνική γλώσσα, που την καλλιεργεί με υποδειγματική προσοχή, φροντίζοντας ανεπίληπτα το ύφος του και την αρμονία της φράσης του, φορτίζοντας με την αξία που πρέπει ως και την πιο ασήμαντη λέξη. Ιδιαίτερα σημειώνουμε την αγάπη για την οικογένειά του και το μικρόκοσμό της, αλλά και την αγάπη για τους συγγραφείς συναδέλφους του. Αυτό είναι το μάθημα που προκύπτει από το έργο για τον απλό αναγνώστη: αν υπάρχει αγάπη, δεν υπάρχει περίπτωση να μην πετύχεις αυτό που επιθυμείς και αγαπάς.
Όσο για τους ιστορικούς της λογοτεχνίας, το βιβλίο είναι αληθινό χρυσωρυχείο. Ξεκινώντας από τη Λέσβο - τη Μακαρία -, κοιτίδα της Αιολικής Σχολής, της οποίας αποδείχτηκε άξιος συνεχιστής, ο Τάκης Χατζηαναγνώστου είχε την αξιοζήλευτη τύχη να γνωρίσει από κοντά μερικά ονόματα που έγιναν μύθος στην ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας, όπως ο Στράτης Μυριβήλης, ο Ηλίας Βενέζης, ο Γ. Βαλέτας, ο Ασημάκης Πανσέληνος και πλήθος άλλοι. Δε λείπουν ούτε οι σελίδες που ξαναζωντανεύουν τη λογοτεχνική ζωή της ελληνικής πρωτεύουσας, στις οποίες θα συναντήσουμε το Σπύρο Πλασκοβίτη ή τον Τάσο Αθανασιάδη, τον Αλέξη Κοτζιά, τον Κώστα Στεργιόπουλο, καθώς και καλλιτέχνες άλλων συγγενών χώρων, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Μάνος Κατράκης, ο Δημήτρης Χορν, η Κάτια Δανδουλάκη και άλλοι.
Ο συγγραφέας κλείνει το έργο του παρακαλώντας τον αναγνώστη να δει το βιβλίο «μόνο σαν ένα έντιμο αφήγημα του τέλους ενός βίου προσφοράς και αγνών προθέσεων».
Ως απλός αναγνώστης του θα τον παρακαλέσω, με τη σειρά μου, να με συγχωρεί, αλλά δε θα συμφωνήσω μαζί του αυτήν τη φορά με τον τίτλο του και την προτροπή του. Το παρελθόν που περιγράφει με τόση τρυφερότητα, δεν μπορεί να είναι ένα «τέλος». Έχει σίγουρα μέλλον. Γιατί είναι ένα μάθημα ζωής, μάθημα άμεμπτης συμπεριφοράς προς τον πνευματικό κόσμο, μάθημα ανθρώπου προς το συνάνθρωπό του.
Βουκουρέστι, 22 Απριλίου 2010
Ελένα Λάζαρ
Αναμνήσεις από μια μακρά θητεία στα ελληνικά γράμματα
Εκδόσεις Αιολίδα
2010, 252 σελ.
Το λογοτεχνικό είδος που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια θεαματική άνθιση - και αυτό όχι μόνο στη Ελλάδα ή στη Ρουμανία, αλλά γενικά, θα έλεγα στο επίπεδο της παγκόσμιας λογοτεχνίας - είναι τα απομνημονεύματα. Γράφουν πυρετωδώς σελίδες βιογραφικού περιεχομένου πολιτικοί, καλλιτέχνες, αθλητές, τραγουδιστές και βέβαια, όχι στην τελευταία σειρά, οι ίδιοι οι συγγραφείς. Μερικές φορές, τέτοια βιβλία, όπου η ειλικρίνεια του αφηγητή ξεπερνάει τα όρια, προκαλούν σκάνδαλο. Στη Ρουμανία, ένας ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας άφησε ένα τέτοιο χειρόγραφο με τον όρο να εκδοθεί πέντε χρόνια μετά το θάνατό του. Περιττό να περιγράψουμε σε ποιο βαθμό έχει ταράξει τα νερά της ρουμανικής λογοτεχνικής ζωής. Σχόλια όλων των ειδών γεμίζουν από μήνες τις σελίδες του φιλολογικού τύπου. Πολλά από τα αντίστοιχα βιβλία μπαίνουν γρήγορα σε κώνο σκιάς και μένουν μόνον ως καμάρι του συγγραφέα μπροστά στην οικογένεια και το στενό του κύκλο.
Και όμως, όπως κάθε λογοτεχνικό είδος, έχει και αυτό τις επιτυχίες του, που δεν είναι λίγες. Ένα βιβλίο όπου ένας γνωστός συγγραφέας τολμάει να ανοίξει τις πόρτες του συγγραφικού του εργαστηρίου, έλκει αμέσως την προσοχή πολλών κατηγοριών αναγνωστών και αυτό για διαφορετικούς λόγους. Ο αναγνώστης που ήδη γνωρίζει μερικά από τα λογοτεχνικά βιβλία του συγγραφέα, θα το διαβάσει με περιέργεια για να μάθει περισσότερα μυστικά για τη ζωή και το έργο του αγαπημένου του συγγραφέα. Οι λογοτεχνικοί κριτικοί και ιδιαίτερα οι ιστορικοί της λογοτεχνίας, όμως, θα το διαβάσουν σαν ντοκουμέντο, σαν πηγή για τις έρευνές τους πάνω στο συγγραφέα, την εποχή του, τη γενιά που εκπροσωπεί.
Ένα τέτοιο βιβλίο προσφέρει στις δύο κατηγορίες αναγνωστών του ο Τάκης Χατζηαναγνώστου, με την πιο πρόσφατή του έκδοση που κυκλοφόρησε μέσα στην άνοιξη του 2010 από τις Εκδόσεις Αιολίδα. Είναι ένα βιβλίο κομψό, όχι μόνο σαν εμφάνιση - και εδώ αξίζει να εκφράσουμε συγχαρητήρια στον εκδότη για την προσεχτικά επιμελημένη όψη της έκδοσης -, αλλά ιδιαίτερα και σαν ύφος, και σαν τρόπος γραφής. Ο Τάκης Χατζηαναγνώστου κοιτάζει πίσω χωρίς οργή, αλλά με μια ψυχραιμία και μια ημεράδα που εντυπωσιάζουν.
Το βιβλίο - με τίτλο εξίσου απαισιόδοξο αλλά και ενθαρρυντικό μαζί, που προκαλεί περιέργεια - κλείνει στις σελίδες του 73 χρόνια ζωής. Μια; ζωής γεμάτης αγάπη για τον τόπο του τη Λέσβο, με τις ομορφιές της αλλά και με την ιστορία της, μιας ζωής αφιερωμένης στη λογοτεχνία και γενικότερα στον πολιτισμό της χώρας. 73 χρόνια - τόσα μετράει η θητεία του Τάκη Χατζηαναγνώστου στα Ελληνικά Γράμματα. Διηγηματογράφος, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, αλλά και συγγραφέας πολλών τηλεοπτικών σεναρίων, είτε πρωτότυπων είτε σε διασκευές μερικών απ’ τα αριστουργήματα της ελληνικής πεζογραφίας, ιδρυτής του πνευματικού συλλόγου Λεσβιακή Παροικία και διευθυντής για πολλά χρόνια του ομώνυμου περιοδικού, ο πολυβραβευμένος συγγραφέας αναφέρεται με τρυφερότητα στη μακρά πορεία του στον κόσμο της λογοτεχνίας. Ο δρόμος δεν ήταν πάντα σπαρμένος με λουλούδια. Ωστόσο, εκείνος κατάφερε να δημιουργήσει σιγά-σιγά ένα στέρεο οικοδόμημα, που κλείνει μέσα του πάνω από 40 βιβλία, με κλειδί της επιτυχίας του την αγάπη για τα γράμματα και για την ελληνική γλώσσα, που την καλλιεργεί με υποδειγματική προσοχή, φροντίζοντας ανεπίληπτα το ύφος του και την αρμονία της φράσης του, φορτίζοντας με την αξία που πρέπει ως και την πιο ασήμαντη λέξη. Ιδιαίτερα σημειώνουμε την αγάπη για την οικογένειά του και το μικρόκοσμό της, αλλά και την αγάπη για τους συγγραφείς συναδέλφους του. Αυτό είναι το μάθημα που προκύπτει από το έργο για τον απλό αναγνώστη: αν υπάρχει αγάπη, δεν υπάρχει περίπτωση να μην πετύχεις αυτό που επιθυμείς και αγαπάς.
Όσο για τους ιστορικούς της λογοτεχνίας, το βιβλίο είναι αληθινό χρυσωρυχείο. Ξεκινώντας από τη Λέσβο - τη Μακαρία -, κοιτίδα της Αιολικής Σχολής, της οποίας αποδείχτηκε άξιος συνεχιστής, ο Τάκης Χατζηαναγνώστου είχε την αξιοζήλευτη τύχη να γνωρίσει από κοντά μερικά ονόματα που έγιναν μύθος στην ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας, όπως ο Στράτης Μυριβήλης, ο Ηλίας Βενέζης, ο Γ. Βαλέτας, ο Ασημάκης Πανσέληνος και πλήθος άλλοι. Δε λείπουν ούτε οι σελίδες που ξαναζωντανεύουν τη λογοτεχνική ζωή της ελληνικής πρωτεύουσας, στις οποίες θα συναντήσουμε το Σπύρο Πλασκοβίτη ή τον Τάσο Αθανασιάδη, τον Αλέξη Κοτζιά, τον Κώστα Στεργιόπουλο, καθώς και καλλιτέχνες άλλων συγγενών χώρων, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Μάνος Κατράκης, ο Δημήτρης Χορν, η Κάτια Δανδουλάκη και άλλοι.
Ο συγγραφέας κλείνει το έργο του παρακαλώντας τον αναγνώστη να δει το βιβλίο «μόνο σαν ένα έντιμο αφήγημα του τέλους ενός βίου προσφοράς και αγνών προθέσεων».
Ως απλός αναγνώστης του θα τον παρακαλέσω, με τη σειρά μου, να με συγχωρεί, αλλά δε θα συμφωνήσω μαζί του αυτήν τη φορά με τον τίτλο του και την προτροπή του. Το παρελθόν που περιγράφει με τόση τρυφερότητα, δεν μπορεί να είναι ένα «τέλος». Έχει σίγουρα μέλλον. Γιατί είναι ένα μάθημα ζωής, μάθημα άμεμπτης συμπεριφοράς προς τον πνευματικό κόσμο, μάθημα ανθρώπου προς το συνάνθρωπό του.
Βουκουρέστι, 22 Απριλίου 2010
Ελένα Λάζαρ