Οι πρακτικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης είναι αυτονόητες. Προβάλλουν και στο κοινωνικό σκηνικό, με σαφήνεια, σκληρότητα και εικόνες απαράδεκτης εξαθλίωσης και ζωώδους έκπτωσης. Άνθρωποι πεινασμένοι να ψαχουλεύουν σε σκουπιδοτενεκέδες και σκουπιδότοπους, στα κατάλοιπα των λαϊκών αγορών, ν’ αναζητούν την τροφή τους σαν χοίροι μέσα στη βρόμα και την απαξίωση. Ενδεείς, με κουρελιασμένα ρούχα, τρέμοντας από την απλησίαστη γι’ αυτούς προσέγγιση της τιμής του πετρελαίου. Άστεγοι, σκιές ενός απατηλού πολιτισμού, κοιμούνται σε χαρτόκουτες. Εγκληματικότητα που μαστίζει τους πολίτες, ανομία, ληστείες, απάνθρωπες επιθέσεις σε απροστάτευτους ηλικιωμένους, απροκάλυπτη δολοφονική μανία. Συγκρούσεις, βιαιοπραγίες, κονταροχτυπήματα ανάμεσα σε εξαχρειωμένους, γεμάτους επιθετικότητα και μίσος για το σύστημα νεαρούς και ένστολους διαχειριστές της τάξης, που έμαθαν να βλέπουν σαν εχθρούς τους ίδιο εξευτελισμένους με αυτούς νεαρούς της γενιάς των 600 ευρώ. Γενιά που σκοτώνει τα όνειρά της και τα μετουσιώνει σ’ ένα απόσταγμα κοινωνικού μίσους και καταστροφικότητας. Διέξοδος, τα ναρκωτικά και η αυτοκαταστροφικότητα.
Όμως, πέρα από τις επιπτώσεις της φτώχειας στην κοινωνικοοικονομική όψη των αξιών που καταπίπτουν στους μικρομεσαίους και φτωχούς ανθρώπους, σμήνη καρχαριών θησαυρίζουν απομυζώντας σα βαμπίρ το αίμα των ανίσχυρων παγιδευμένων πολιτών. Μια ζούγκλα αιμοβόρων θηρευτών· επιστροφή στη σιωπή των αμνών.
Η σκληρότερη ίσως επίπτωση της απανθρωποποιημένης εποχής είναι ο ψυχολογικός επαναπροσδιορισμός των ανθρώπων, η βιωματική τους ανάδραση, η ανακατάταξη της ψυχολογικής τους ζωής στη νέα τάξη πραγμάτων και της ισοπέδωσης μιας στρεβλής, εξαμβλωματικής παγκοσμιοποίησης. Η κατάθλιψη είναι η πιο βαρειά κλινική κατάσταση της μελαγχολίας. Η ψυχοκοινωνική αιτία της μελαγχολίας βρίσκεται στην απώλεια. Η απώλεια συντρόφων, χρήματος, ελπίδας, υλικών και πνευματικών αγαθών, ακόμα όμως και η προσμονή της επερχόμενης απώλειας, οδηγεί σ’ ένα βαθύ, μη «ελεγχόμενο» πένθος.
Το άτομο παρουσιάζει ποικίλες αντιδράσεις στην κατάθλιψη. Θλίβεται, αδρανοποιείται, χάνει τη φυσική του ορμή για ζωή. Μέσα του αυξάνουν τα αρνητικά συναισθήματα, η επιθετικότητα, η οργή, το παράπονο. Οι διαταραχές της συμπεριφοράς του είναι εμφανείς στην οικογενειακή, τη σεξουαλική του ζωή, στις σχέσεις του με τα παιδιά και στις διαπροσωπικές του σχέσεις με τους φίλους και γνωρίμους.
Μπορεί να γίνει υπερευαίσθητος, εκρηκτικός, να παρεξηγεί εύκολα και να αποκτήσει (ανάλογα με την πρωθύστερή του προσωπικότητα) ψυχική νόσο, να γίνει νευρωσικός, παρανοϊκός, αντικοινωνικός. Αισθάνεται ένα επώδυνο αίσθημα απόρριψης, ταπείνωσης, εξευτελισμού και γίνεται (ανάλογα και πάλι με την προσωπικότητά του) βίαιος ή παθητικός και αδιάφορος. Γκρεμίζονται μέσα του οι βασικές αξίες της ζωής και είναι δύσκολο να κρατήσει τη συμπόνια του, την αλληλεγγύη, την ανθρωπιά του.
Οι ευαισθησίες του, ηθικές κυρίως, λειαίνονται και μόνο τα έμφυτα, ζωικά του αντανακλαστικά λειτουργούν.
Η έλλειψη σταθερότητας στην ψυχική ζωή δημιουργεί έναν τυφώνα ανισορροπίας, που στροβιλίζει με αστάθμητη κατάληξη τη δική μας ομοιόσταση και την κοινωνική ζωή.
Τα όνειρα, οι φιλοδοξίες, προσδοκίες προσκρούουν σ’ ένα αδιαπέραστο τείχος απελπισίας και η ελπίδα χάνεται. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, αυτές δηλαδή που έζησαν ανάλογες κρίσεις ή ακόμη τη γερμανική κατοχή (γιατί σήμερα είμαστε και πάλι ως φαίνεται υπό κατοχή), η κρίση αναζωπυρώνει τα τραυματικά βιώματα στην ψυχή.
Ταυτόχρονα η ψυχολογική αναστάτωση επηρεάζει και τη σωματική μας υγεία, δημιουργώντας ψυχοσωματικές νόσους ή οργανικές καταστάσεις, που με την έκπτωση της υγείας και του κράτους προνοίας περιπλέκουν εισέτι την κατάσταση.
Όποιος αντέξει αυτή την κρίση θα βγει σίγουρα πιο δυνατός και οι μεταβολές που θα γίνουν στην πολιτική και κοινωνική ζωή, ίσως οδηγήσουν τον άνθρωπο στην ανεύρεση της χαμένης του ταυτότητας.