Η Λ’ Άκουιλα της Ιταλίας, όπως και η Λέσβος, έχουν επανειλημμένα πληγεί από φονικούς και καταστρεπτικούς σεισμούς. Για μεν τη Λ’ Άκουιλα αυτό οφείλεται στο ότι έχει χτιστεί «σε λάθος τόπο», γιατί βρίσκεται η θέση της πάνω σε δύο διασταυρούμενα ρήγματα. Για τη Λέσβο αυτό οφείλεται στο ότι υπάρχει το «ρήγμα Καλλονής - Αγίας Παρασκευής», παρακλάδι του «ρήγματος της Ανατολίας» (ξεκινά από τα βάθη της Τουρκίας, διασχίζει τη Β. Τουρκία και διά του Ελλήσποντου εξέρχεται στο Αιγαίο). Το ρήγμα Καλλονής - Αγίας Παρασκευής έχει δώσει όλος τους καταστρεπτικούς-φονικούς σεισμούς στο νησί μας.
Λ’ Άκουιλα
1349: 10.000 νεκροί, ισοπεδωμένη πόλη
1703: 6.000 νεκροί, ισοπεδωμένη πόλη
1786, 1815 και 1978: πολλοί νεκροί, μεγάλες υλικές ζημιές
6/4/2009 (στις 3:32 π.μ.): 295 νεκροί, 1.500 τραυματίες, 40.000 άστεγοι (Μ=5,8 επιφανειακός).
Λέσβος
1383: (Μ=68;): πολλές χιλιάδες νεκροί
1755: (Μ=70;): νεκροί
1766: (Μ=77;): ;
1772: (Μ=6,5;): ;
1845: (Μ= 6,8;): 1 νεκρός
1862: (Μ=6,8;): -
1865: (Μ=6,7;): -
1867: (Μ=6,8;): 550 νεκροί, 816 τραυματίες
1869: (Μ=6;)
1889: (Μ=6,7;): 36 νεκροί
1912: (Μ=7,6): -
1919: (Μ=7): -
1944: (Μ=6,9): 3 νεκροί
1953: (Μ=7,4): -
1967: (Μ=6,6): -
1968: (Μ=7,1): -
1981: (Μ=7,2): -
Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, η Λέσβος έχει πληγεί από πάρα πολλούς σεισμούς, πολύ μεγάλου μεγέθους, αλλά το επίκεντρο πολλών από αυτούς ήταν μέσα στη θάλασσα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποκρύπτονται τα εγκάρσια σεισμικά κύματα, που δε διαδίδονται μέσα στο νερό, κι έτσι στο νησί μας φτάνουν μόνο τα διαμήκη σεισμικά κύματα, που διαδίδονται μέσα στο νερό, αλλά μεταφέρουν μικρό μόνο μέρος της σεισμικής ενέργειας. Έτσι δεν προκαλούνται θύματα ή καταστροφές, γιατί αν π.χ. ο σεισμός του 1912 ή του 1981 είχε το επίκεντρό του πάνω στο νησί, δε θα έμενε τίποτε όρθιο.
Ο σεισμός της Λ’ Άκουιλα έχει να διδάξει στη Λέσβο τα εξής: 1) Δεν ξέρω αν τα κτήρια της Λ’ Άκουιλα, που τα περισσότερα ήταν παλιά, είχα ελεγχθεί από πολιτικούς μηχανικούς. Έγινε ποτέ έλεγχος; Δεν είμαι σε θέση να το γνωρίζω, αλλά δεν ξέρω αν έχει γίνει το ίδιο και στη Λέσβο. Είναι αδήριτη ανάγκη να γίνει και εδώ έλεγχος, τόσο στα δημόσια όσο και στα ιδιωτικά κτήρια, και όχι οι αρμόδιοι να τα κρίνουν κατάλληλα, «γιατί έριξαν μια ματιά» και όλα είναι εντάξει. (Βλέπε σχετικό δημοσίευμά μου στην τοπική εφημερίδα «Ε», 6/5/2009, με τίτλο: «Το κυριότερο δίδαγμα της Ελλάδας από το σεισμό της 6ης Απριλίου 2009 στη Λ’ Άκουιλα της Ιταλίας».) Γιατί, ένα αξίωμα των σεισμολόγων είναι το εξής: «Δε σκοτώνει ο σεισμός, σκοτώνουν τα κτήρια».
2) Το κτήριο της νομαρχίας στη Λ’ Άκουιλα κατέρρευσε. Καταλαβαίνετε τι χάος προέκυψε, όσον αφορά το συντονισμό δράσεων έναντι των υλικών καταστροφών και των πληγέντων. Αν σε περίπτωση ισχυρού σεισμού καταρρεύσει και η δικιά μας νομαρχία, τότε ποιος θα μπορέσει να υλοποιήσει το σχέδιο έκτακτης ανάγκης «Ξενοκράτης»; Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει μία εφεδρική λυόμενη νομαρχία, με όλο τον εξοπλισμό, ώστε να μη σημειωθούν ελλείψεις στην αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού.
3) Το Νοσοκομείο της Λ’ Άκουιλα, αν και σχετικά καινούργιο, έπαθε σοβαρές ζημιές. Τι πρέπει να γίνει όμως με το δικό μας Βοστάνειο Νοσοκομείο, που είναι το μοναδικό αλλά και πολύ παλιό; Μήπως πρέπει και εδώ να προβλεφθεί η δημιουργία ενός εφεδρικού λυόμενου νοσοκομείου με αρκετό εξοπλισμό; Ή μήπως πρέπει να γίνουν ασκήσεις εγκατάλειψης του Νοσοκομείου μας και στήσιμό του στο ύπαιθρο;
4) Παρ’ όλο που το ιταλικό κράτος έχει καλή οργάνωση, δεν έλειψαν ωστόσο και τα σχετικά προβλήματα. Όμως, όλα έγιναν σχετικά γρήγορα. Γιατί υπήρχε προς τούτο ο απαιτούμενος χρόνος προετοιμασίας, επειδή οι προσεισμικές δονήσεις άρχισαν από το Δεκέμβριο του 2008 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι ειδικοί στην Ιταλία έλεγαν ότι η Λ’ Άκουιλα δεν κινδυνεύει να πληγεί από σεισμό. Όλοι όμως μιλούσαν για το μεγάλο σεισμό που έρχεται. Μήπως θα έπρεπε να γίνει μετακίνηση του πληθυσμού και προσωρινή εγκατάστασή του σε ξενοδοχεία ή σε καταλύματα γειτονικών πόλεων ή ακόμα και σε σκηνές; Ήταν κοινό μυστικό ότι έρχεται ο μεγάλος σεισμός. Η μόνη αντίδραση ήταν ότι την 1η Απριλίου 2009 έκλεισαν τα σχολεία, για προληπτικούς λόγους. Ο σεισμός έγινε πέντε ημέρες αργότερα.
5) Εκείνο όμως που κατά τη γνώμη μου έλειπε από τους κατοίκους ήταν η ενημέρωσή τους για το τι έπρεπε να κάνουν πριν, κατά και μετά απ’ ένα μεγάλο σεισμό. Αν είχε γίνει η κατάλληλη εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα σεισμών, ίσως τα πράγματα να ήταν πολύ καλύτερα. Και στη Λέσβο, αλλά και σ’ όλη την Ελλάδα, τι γίνεται για το θέμα αυτό; Ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), αρμόδιος για τέτοια θέματα, έχει βγάλει κάποια φυλλάδια, κάνει πότε-πότε καμμιά ημερίδα, επεμβαίνει όταν γίνει κανένας καταστρεπτικός σεισμός. Όμως, κ. ΟΑΣΠ, δεν αρκούν αυτά τα πράγματα, ούτε γίνονται έτσι. Και θα δώσω ένα παράδειγμα. Το 2008 είχαμε στο Πλωμάρι αρκετούς μικροσεισμούς (σμηνοσεισμοί). Ήρθατε και ενημερώσατε τους Πλωμαρίτες με διημερίδα. Πόσοι όμως Πλωμαρίτες άκουσαν τις ομιλίες σας; Πόσοι ενημερώθηκαν; Η ίδια διημερίδα επαναλήφτηκε στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης. Ξέρετε, αγαπητοί αναγνώστες, πόσοι ήταν οι ακροατές την πρώτη μέρα; Οι Αρχές και έξι - εφτά άτομα. Τη δεύτερη μέρα γέμισε το Δημοτικό Θέατρο με πολλούς μαθητές γυμνασίου - λυκείου. Όμως δε γίνονται έτσι τα πράγματα, κ. ΟΑΣΠ. Πρέπει να βγείτε στο γυαλί της τηλεόρασης για να κάνετε σωστή ενημέρωση του πληθυσμού. Πρέπει να κάνετε ασκήσεις ετοιμότητας του πληθυσμού. Γιατί, κ. ΟΑΣΠ, πόσο ενημερώθηκαν από τη διημερίδα σας οι κάτοικοι της Μήθυμνας, του Λεπέτυμνου και των άλλων χωριών; Πότε κάνατε στη Λέσβο, κ. ΟΑΣΠ, ασκήσεις ετοιμότητας; Ποτέ. Και αν νομίζετε ότι έκανα λάθος και έχω άδικο σ’ αυτά που λέω, διαβάστε στην τοπική εφημερίδα «Δημοκράτης», της 6ης Μαΐου 2009, τη συγκλονιστική συνέντευξη-ντοκουμέντο σε εμένα της φοιτήτριας του Πανεπιστημίου της Λ’ Άκουιλα της Ιταλίας για το σεισμό της 6ης Απριλίου 2009, όπως αυτή τον έζησε. Έχετε πολλά να διδαχθείτε. «ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΟΥ ΜΕΝΕΤΟΙ»

* Ο Γεώργιος Χουτζαίος είναι φυσικός-μαθηματικός, τ. πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών.