-Ένα από τα Μοναστήρια που πρέπει να αναφερθούν, με τα ερωτηματικά βέβαια είναι της αγίας Θεοφανούς. Αναφέρεται σε απόφαση Πατριαρχικής Συνόδου στις 6 Απρ. του 1331, ότι αυτή είχε καταληφθεί αυθαίρετα από την Μονή του Κυρ-Αθανασίου και έπρεπε να επιστραφεί στην Μητρόπολη Μηθύμνης. (Ι. Μουτζούρη Ο Μοναχισμός της Λέσβου. Μυτιλήνη 1989, σελ. 152). Η Θεοφανώ, ήταν σύζυγος του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ του Σοφού (886-912 μχ.) για 12 χρόνια και αναγνωρίστηκε για τις αγαθοεργίες της και τον ακέραιο της χαρακτήρα σαν Αγία. Το λείψανο της σώζεται στο Πατριαρχείο της Βασιλεύουσας. Βρίσκεται σε μια πεδιάδα, ανάμεσα σε ορεινούς ασβεστολιθικούς όγκους, ένας απόκρυφος τόπος, ανατολικά του δρόμου, προς τα Λάψαρνα, τον οποίο διαρρέει στην δυτική του άκρη, το ρέμα Ρεσκάγο. Στις δυτικές κάθετες πλευρές των βράχων φαίνεται ο Σπήλιος, το σημαντικό σπήλαιο, που ανάμεσα στα άλλα φιλοξενεί και το Μαντείο του Ορφέα. Εδώ, στην ανατολική πλευρά της πεδιάδας στις παρυφές των λόφων, υπάρχει η εκκλησία, η αφιερωμένη στην Αγία Θεοφανώ. Γύρω υπάρχουν ελιές και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Ένα παλιό λιθόστρωτο, διασχίζει τον κάμπο, με μια βρύση, μισοχωμένη στο χώμα (πηγή) και καταλήγει στο εξωκλήσι το οποίο είναι κτισμένο το 2001, μπροστά από το ερείπιο του παλιού ναού. Διατηρούνται οι πλάγιοι τοίχοι σε αρκετό ύψος από λίθους και τούβλα σε ταινίες, ενός βυζαντινού ναού. Εντοιχισμένοι στον ναΐσκο βρίσκονται κίονες και μέλη του παλιού ναού. Στο υπέρθυρο υπάρχει μέλος με κυμάτια και μέσα πακτωμένος κίονας. Στο λιθόχτιστο σπιτάκι, δίπλα και στο μαντρί από επάνω υπάρχουν αρκετά λαξευμένα δομικά μέλη του. Ακριβώς πάνω από αυτόν, στον βράχο, υπάρχει λαξευμένη λάρνακα (Α-Δ) ή πατητήρι σταφυλιών (1,90Χ0,74Χ0,50 μ.) με στόμιο και αύλακα εκροής στην κάτω ΝΔ γωνία. Άλλος ένας ενδιαφέρων λαξευτός χώρος, βρίσκεται σε φυσικό βράχο, 20 μέτρα βόρεια του ναού. Πρόκειται για πιθοειδή χώρο, διαμέτρου κάτω 2 μ. και στο στόμιο άνω, 1,45 μ. Είναι ανοικτός προς την δυτική πλευρά, με πλάτος εξόδου, 0,48 μ. Το καλούν Ασκηταριό και είναι άγνωστης χρήσης. Σ’όλο τον χώρο που αρχίζει από το χαμηλό, βραχώδες ύψωμα, βόρεια του ναού, μέχρι το ποτάμι δυτικά, στις ρίζες των βράχων, υπάρχει μεγάλη πυκνότητα μεσαιωνικής κεραμικής, από γραμμωτά, από άγραφα με ερυθρό ή μαύρο πηλό αγγεία, κομμάτια πιθαριών, τούβλα και κεραμίδια. Οικισμός, γύρω από το πιθανό Μοναστήρι. 

-Μια άλλη, νεότερη Αγία Θεοφανώ, βρίσκεται δυτικά των Λαψάρνων, επάνω στον αρχαίο δρόμο Άντισσας-Ερεσού. Εδώ υπάρχει ο ερειπιώνας του μικρού χωριού Τσουλουμούντρα και η κτηνοτροφική εγκατάσταση του Κυριακέλλη. Το 1960, στο ερείπιο μιας μικρής Παναγιάς, κτίστηκε νέο εκκλησάκι, το οποίο μάλλον αυθαίρετα αφιερώθηκε στην «βασίλισσα Αγιά Θεοφανώ» διεκδικώντας ανιστόρητα την θέση της Μονής. 

με το «βυζαντινό ερείπιο» 

γεμάτο μέλη 

μια λάρνακα 

και το μυστηριώδες «Ασκηταριό» 

η περιοχή της Τσουλουμούντρας 

με την το νέο εκκλησάκι 

που το αφιέρωσαν στην Αγία Θεοφανώ