«mukataa-i ciftlik-i manastir -i Vicoloz der-yed -i Papa Makrino”*

Το Μοναστήρι των Βουκόλων. Από το δυτικό άκρο της Ανεμώτιας, από το γήπεδο, ξεκινά μία από τις εξόδους του, η οποία έρχεται νότια και σε ένα σημείο ένα παρακλάδι προς τα δυτικά, συναντά άλλο δρόμο, που καταλήγει στην Ποταμιά. Υπάρχει ένα ρέμα και στην αγκύλη του δρόμου, στον λοφίσκο υπάρχει βράχος χαρακτηριστικός και λαξευμένοι ογκόλιθοι, πιθανόν μνημειακή ταφική θέση Dolmen, άγνωστης εποχής. (39^ο23.3833-26^ο10.9386) Από εδώ, δυτικά φαίνεται το μοναστηριακό συγκρότημα, στην απέναντι πλευρά, που φθάνει ο δρόμος. Εδώ, στην θέση Μοναστηράκι, υπήρχε το μικρό μοναστήρι, με τις δύο καλόγριες, την πλακόστρωτη, μονόκλιτη εκκλησιά των Εισοδίων της Θεοτόκου, με το ξυλόγλυπτο βημόθυρο, το ζωγραφισμένο τέμπλο και τον νάρθηκα, με τα κελιά συνέχεια, που στηρίζονταν σε ξύλινα υποστηρίγματα, το μεγάλο κυπαρίσσι στο μέσον της αυλής, τον φούρνο στην νότια πλευρά και την βρύση δίπλα στην αυλόπορτα. Τώρα βρίσκονται νέα κελιά, σ’όλη την νότια πλευρά και κτίστηκαν δύο παρεκκλήσια. Απ’έξω, δίπλα στον πανάρχαιο πλάτανο υπήρχε η πηγή του νερού. Ο Γιάννης Μουτζούρης **αναφέρει επιγραφή ανακαίνισης του 1758, στο υπέρθυρο της εκκλησίας. Αναφέρεται δε σε αρκετά έγγραφα του 18^ου αι. Σε ένα του 1758, ο ιεροδικαστής Μολύβου δίνει άδεια στους μοναχούς της Μονής Λειμώνος να επισκευάσουν τα κελιά του Μονυδρίου, που αποτελούσε μετόχι τους. Το 1792, σε φιρμάνι αναφέρεται (κατά τον Μουτζούρη) σαν Μονή του Διονυσίου! Και τέλος αναφέρεται το 1898, σαν «μονύδριον» που εξαρτάται από την Μονή Λειμώνος. Αν και ο Γιάννης Μουτζούρης θεωρεί ότι η Μονή Βουκόλων ήταν άλλη, μάλλον πρόκειται για αυτήν, που αναφέρεται το 1548 να ανήκει στην Ανεμώτια και ο Παπάς Μακρινός πληρώνει φόρο Μουκατα για το Τσιφλίκι τη 80 Α (39^ο23.4272-26^ο10.5151). Ένα ποσό αρκετά μεγάλο, που ταιριάζει σε σημαντικό μοναστήρι. Με τους αιώνες που περνούν, βρίσκεται σαν μετόχι στην δικαιοδοσία της Μονής Λειμώνος, με την οποία συνυπάρχει το 1548.

Από εδώ, ο δρόμος συνεχίζει νότια και μετά δυτικά, στα πεύκα του Αι Λιά, καταλήγοντας στο άλλο μοναστήρι, της Καλής Λαγκάδας, που περιγράψαμε.

*Κώστας Καμπουρίδης, σελ. 398

**Γιάννης Μουτζούρης. Ο Μοναχισμός της Λέσβου σελ. 141

μάλλον η Μονή Βουκόλων του 1548

με τα κελιά και το τεράστιο κυπαρίσσι

με το νερό στον Πλάτανο και τον αείμνηστο Δημητράκη

Εισόδια της Θεοτόκου

με το ξυλόγλυπτο βημόθυρο

το ζωγραφισμένο τέμπλο

τα υπόγεια των κελιών.