Όταν το βλέπουμε από μακριά, σε διάφορους καιρούς, ο πυκνός λευκός καπνός του πυρηνεργοστασίου, πολλές φορές μπλεγμένος με φωτεινές λουρίδες που αφήνουν τα σύννεφα, αποτελεί μια ιδιαίτερη εικόνα στην ομορφιά του κόλπου των Ελαιώνων! Ντιπ, λοιπόν, Σκάλα στο βάθος του κόλπου, Deep, η πιθανότερη ετυμολογία του ονόματος! Το 1548, στα φορολογικά κιτάπια δεν αναφέρεται, όμως τα περισσότερα χωριά του Ναχιγιέ, φορολογούνται και για εμπόριο ψαριών (κάτι που συμβαίνει και στα Λουτρά, αλλά όχι στην Γέρα)! Επομένως κάποιο αλιευτικό καταφύγιο θα υπήρχε εκεί! Γιατί το Ντιπ, μέσα στον 19^ο αιώνα ήταν η Σκάλα, το επίνειο της Αγιάσου, του Ασώματου, του Κάτω Τρίτους, της Μυχούς, του Ίππειους, της Σκούντας, των Κεραμειών, της Πηγής και της Κώμης!!! Γι’ αυτό έχει περίπου 30 χριστιανικά καταστήματα!! (Αρχοντόπουλος, 1894). Αυτά τα μεγάλα και μικρά κτίρια που άλλα ανακαινίζονται και άλλα ερειπώνονται ήταν εμπορικά, πρακτορεία, καφενεία! Το 1850 ο Σταυράκης Αναγνώστης τον ονομάζει «Λιμένα όλων τούτων των μερών»! Το 1909, ο Τάξης μετρά 20 εμπορικά καταστήματα και καφενεία! Όμως εδώ βρίσκεται πάντα και το εργοστάσιο! Το 1894 είναι ατμοκίνητο ελαιοτριβείο που έχει και αλευρόμυλο! Το 1907 ανήκει εις «Μυτιληναίους» και συγκεκριμένα στον Π.Μ. Κουρτζή! Οι Κουρτζήδες, όπως αναφέραμε στην αρχή του αφιερώματος, προσπάθησαν να στήσουν την ίδια εποχή (τέλη του 19^ου αιώνα) ιχθυοζωγρείον (ιχθυοτροφείο), τα κτιστά τοιχάκια του οποίου υπάρχουν ακόμα στον υγρότοπο! Σε ανακαίνιση κτιρίου επάνω στο δρόμο, στο οικόπεδο δίπλα του βρέθηκε η μυλόπετρα του αλευρόμυλου του ελαιοτριβείου, μέσα δε στο κτίριο, μία μυλόπετρα σουσαμόμυλου, που δείχνει την πολλαπλή εμπορική σημασία του μικρού λιμανιού! Τροφοδοτούσε με προϊόντα που εκφορτώνονταν στη σκάλα του, όλα αυτά τα χωριά και συγχρόνως γινόταν η εξαγωγή των προϊόντων του κάμπου και των ορεινών χωριών, κύρια της κωμόπολης της Αγιάσου. Είχε τελωνείο και όπως βλέπουμε στον χάρτη του 1890 επικοινωνούσε με το τότε Ιππειος, ενώ η κύρια οδική αρτηρία περνούσε από τα Κεραμινά για Αγιάσο, αφού περάσει πρώτα επάνω από τα 4 τοξωτά γεφύρια στην περιοχή του μεγάλου γεφυριού του Ευεργέτουλα. Αυτά τα γεφύρια υπάρχουν ακόμα και περιγράφηκαν στην αρχή του αφιερώματος! Μένει λοιπόν να ιχνηλατήσουμε την εξέλιξη του επινείου μέχρι τις μέρες μας και την ύπαρξη του Αϊ Γιάννη!

ένα ιδιαίτερο τοπίο του κόλπου

με καφενεία και εμπορικά

Τεράστια κτίρια

που μαρτυρούν παλιές δόξες

σε υπέροχες κατασκευές!

Είχε αλευρόμυλο

αλλά και σουσαμόμυλο το λιμάνι!