Διαδρομή 38
Το Πέρασμα της Ποταμιάς 18

Αυτός ο κάμπος ήταν εύφορος κατά την αρχαιότητα, όπως και τώρα. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα λείψανα των αρχαίων κτισμάτων τα συναντάμε κατά μήκος της πλαγιάς, δυτικά, κάτω από το δρόμο που οδηγεί από το χωριό στον αμαξιτό. Ήταν υψηλότερα από τον κάμπο, που ίσως να κρατούσε και νερά. Από το χωριό ξεκινά το παμπάλαιο λιθόστρωτο και κατευθύνεται βόρεια, στους πρόποδες. Περνούσε από ένα γεφύρι και μετά ένα άλλο λιθόστρωτο, στρέφεται βαθειά στον κάμπο. Εκεί ακριβώς βρίσκεται το εκκλησάκι του Άγιου Ονήσιμου (θέση 2). Στο ανατολικό του άκρο σώζεται η μεγάλη αψίδα του παλιού ναού και θεμέλια νότια και δυτικά του. Αρράβδωτοι κίονες και δύο επιθήματα με σταυρό ανήκουν στο κτίσμα, ενώ ένα γύρω η κεραμική, σε μεγάλη απόσταση, δείχνει την αρχή του μεγάλου οικισμού.


Ο Άγιος Ονήσιμος (πάνω) με το θεμέλιο του παλιού ναού (αριστερά) και τα αρχιτεκτονικά του μέλη (δεξιά)

Πραγματικά, πιο κάτω, επάνω από τον δρόμο, η ομαλή πλαγιά με τα σέτια των αμπελιών φιλοξενεί την «Μητρόπολη» (θέση 3). Το όνομα αντιστοιχεί σε μια μεγάλη παλαιοχριστιανική, την οποία ανέσκαψε το 1946 ο αείμνηστος αρχαιολόγος Στρατής Παρασκευαΐδης. Βρήκε το πλακόστρωτο δάπεδο του ναού και πληθώρα από αρχιτεκτονικά μέλη.


Σέτια με μέλη στην Μητρόπολη (αριστερά), το κατώφλι του ναού (δεξιά)

Αυτά, κίονες, επιθήματα, θωράκια, πεσσοί, αμφικιονίσκοι παραθύρων και λαξευμένες λιθόπλινθοι, είναι παντού, έχουν χρησιμοποιηθεί στα σέτια και στους φράκτες. Επίσης βρέθηκαν τάφοι και μια μονολιθική λάρνακα. Γύρω της και προς τα βόρεια, η κεραμική και τα θεμέλια των κτισμάτων δείχνουν το μέγεθος του οικισμού των πρώτων Χριστιανικών χρόνων.


... και το εικονοστάσι του τώρα

Η «Μητρόπολη», σαν τοπωνύμιο, συνδέεται με δύο ακόμα τοποθεσίες σε κάμπους του νησιού, όπου υπάρχουν και εκεί ερείπια μεγάλων ναών (Πέδια Σκαλοχωρίου και Κάμπος Ευεργέτουλα). Ίσως να πρόκειται για χωροεπισκοπές, τις κεντρικές εκκλησίες των διοικητικών διαμερισμάτων.