Η επανάληψη είναι συχνά κουραστική, είναι όμως και «μητέρα της μάθησης» κατά το σχετικό κλισέ. Ας το πούμε άλλη μια φορά επομένως: η κρίση μας είναι πρωτίστως πολιτισμική, δεν επιδέχεται «μνημονίων» και θέλει δουλειά πολύ για να υπάρξει «έξοδος» -καθαρή ή βρώμικη- από αυτήν. Μάθαμε, χρόνια πολλά τώρα, ως άνθρωποι και πολίτες να αποδεχόμαστε εναλλακτικές πραγματικότητες και αδιαφορούμε για το ύπουλο σύμπτωμά τους, τις σχετικοποιημένες κλίμακες ηθικής. Με άλλα λόγια, προσλαμβάνουμε και αξιολογούμε το δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο μέσα από ένα νοητικό πολτό, άδειο από θεμελιώδεις αξίες, αυστηρές διατυπώσεις, ακριβείς αριθμούς, στιβαρές έννοιες και ιστορικές εξελίξεις. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, ως Πολίτες έχουμε πάρει οικειοθελώς τον δρόμο της παραχώρησης της ελευθερίας μας στους πλανόδιους περιπαίχτες του αυταρχικού ανορθολογισμού.

Σήμερα, ζούμε το τελικό στάδιο μιας πολυετούς μεταπολιτευτικής πορείας προσβολής της νόησης στη Χώρα της Φιλοσοφίας και της εξ αυτής Δημοκρατίας, όπως τζαναμπέτικα και με μικρο-μεγαλισμό θέλουμε να πιστεύουμε! Σπάνιες, συχνά μοναχικές φωνές καλούν σε αυτογνωσία, αναστοχασμό και αυτό-βελτίωση. Τρίχες! Καταλήγουν εύκολη βορά στο στρατευμένο αληταριό του ανώνυμου διαδικτύου και την τρέλα των τηλε-παραθύρων. Ίσως, η τελευταία σκέψη της κας Γλύκατζη-Αρβελέρ να θέτει σε ορθή βάση το πολιτισμικό μας πρόβλημα: «Ο Θεός της Ελλάδας δεν βαρέθηκε την Ελλάδα. Τους Έλληνες, ίσως…».

Κάποτε, η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ -εταίρος της Γλύκατζη-Αρβελέρ στη Γαλλική Ακαδημία- έγραψε ότι η «παγκόσμια Ιστορία αρχίζει από τότε που το ελληνικό πνεύμα ξύπνησε». Λέει η Αρβελέρ: «Πώς να μη νιώθεις υπέροχα να λες ότι είσαι απόγονος αυτών που έφεραν τη σοφία και τον πολιτισμό στον κόσμο;». Πράγματι, αλλά ας κάνουμε κι εμείς κάτι για να μη μας βαρεθεί κι ο Θεός ακόμα, καίτοι τον έχουμε αναγορεύσει στη νεώτερη μυθολογία μας σε «συμπατριώτη», περίπου. Καθότι είναι επείγον να καταλάβουμε ότι η κρίση ηθικής και ακεραιότητας λόγου και πράξης στην κοινωνία και τις ηγεσίες της οδηγεί νομοτελειακά στη δύση της δημοκρατίας μας. Ο κ. Βουλευτής που από οπαδικού άμβωνος σιγοντάριζε «να καεί, να καεί, η «π…ανα» η Βουλή» εκρίθη εντέλει κοινοβουλευτικά, ολίγον ένοχος επειδή, λέει, δεν το φώναζε δυνατά!

Ο νοητικός πολτός επιτρέπει τα πάντα. Δείτε τα κεντρικά «αφηγήματα» κι αφήστε τα εύκολα ζητήματα -Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης, παράλληλο πρόγραμμα, ολιστικό πρόγραμμα- στην άκρη. Ο κ. Τσίπρας, στο τελευταίο σποτάκι -αυτό με το λάπτοπ- διακηρύσσει την «επιστροφή στην κανονικότητα» ως επιτυχία. Το πρόβλημα δεν είναι εάν ισχύει αυτό ή όχι. Το πρόβλημα είναι η χονδροειδής αντίφαση που περικλείει το μήνυμα αυτό: καθόσον θεωρητικά η Αριστερά επιδιώκει την θραύση αυτής της κανονικότητας προς κάποιο άλλο μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Το αφήγημα της κανονικότητας δηλώνει ένα πράγμα: τον οπορτουνισμό της «Αριστεράς» του Τσίπρα. Το ίδιο ισχύει και για τον άλλο πυλώνα της ρητορικής του: η «ακρο-Δεξιά» ΝΔ… Οι άνθρωποι που λυσσωδώς αγκιστρώνονται στην κυβέρνηση με τις ψήφους ενός Κατσίκη, π.χ., κρώζουν περί του υποτιθέμενου μελλοντικού κινδύνου όταν τον εμπεδώνουν καθημερινά.

Καμία «έξοδος από την κρίση» δε θα επισυμβεί τον Αύγουστο. Γιατί η κρίση είναι βαθειά κι είναι αλλού: στα μυαλά πρωτίστως κι όχι στις τσέπες.