ο «ιδιώνυμο»

Νόμος 4229/25/7/1929.«Περί των μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών»

Ιδιώνυμο στη Νομική Επιστήμη ονομάζεται το έγκλημα εκείνο, για το οποίο προβλέπονται ιδιαίτερες ποινές σε σχέση με τα εγκλήματα της γενικής κατηγορίας, όπου αυτό υπάγεται. Ο όρος απέκτησε πολιτική σημασία και σημαίνει κάθε κατασταλτικό μέτρο που ποινικοποιεί την υποστήριξη και διάδοση αντικαθεστωτικών ιδεών, αφότου ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Ελ.Βενιζέλου και επί υπουργίας Ζαβιτζιάνου ο Ν.4229/25/7/1929, που έγινε γνωστός ως «Ιδιώνυμο». Σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο, προβλεπόταν ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 6 μηνών για όποιον «επιδιώκει την εφαρμογήν ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την διά βιαίων μέσων ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος ή την απόσπασιν μέρους εκ του όλου της Επικρατείας ή ενεργεί υπέρ αυτών προσηλυτισμόν».

«Η ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, που ακολουθούσε τις ανάλογες τάσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη, με την εξάπλωση των ριζοσπαστικών- κομμουνιστικών ιδεολογιών, η μικρασιατική καταστροφή με την άφιξη εκατομμυρίου και πλέον προσφύγων, που δυνητικά, λόγω της άθλιας κατάστασής τους, θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρόσφορο έδαφος για την εξάπλωση των ιδεολογιών αυτών, καθώς και η γενικότερη κακή κατάσταση της χώρας αλλά και της οικονομίας, λόγω του πολέμου και της πολιτικής αστάθειας των χρόνων εκείνων, οδήγησαν στην ψήφιση του νόμου. Σημαντικό ρόλο έπαιξε,επίσης, η επίσημη τότε θέση του ΚΚΕ για "ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία", θέση που αναθεώρησε αργότερα. Σύμφωνα με τον ανωτέρω νόμο, η απεργία δεν αναγνωριζόταν ως μέσο προβολής πολιτικών αιτημάτων∙ η διαδήλωση χαρακτηρίστηκε ως διασάλευση της κοινωνικής γαλήνης και ο συνδικαλισμός μετατράπηκε σε "ιδιώνυμο" αδίκημα».

Ήταν το πρώτο νομοθετικό μέτρο κατά του Κ.Κ.Ε., με το οποίο εγκαινιάστηκε σειρά από έκτακτα μέτρα, που θα θεσπισθούν αργότερα από τις νεότερες κυβερνήσεις κατά της Αριστεράς.

Με την επίκληση του "ιδιωνύμου" διαλύθηκαν οι περισσότερες εργατικές οργανώσεις, προς τα τέλη του έτους 1930.

Οι Αλ. Παπαναστασίου και Γ. Καφαντάρης είχαν αντιδράσει έντονα κατά την ψήφιση του «ιδιωνύμου». Αξιοσημείωτη ήταν η απόρριψη από το Βενιζέλο της πρότασης του Παπαναστασίου να διώκονται με το «ιδιώνυμο» όχι μόνο οι κομμουνιστές αλλά και οι φασίστες. Πάντως, στις 7 Αυγούστου 1936, και αφού είχε γίνει το πραξικόπημα της 4ης Αυγούστου από τον Μεταξά, ο Γ. Καφαντάρης (ηγέτης των Προοδευτικών) και ο Αλ. Παπαναστασίου (ηγέτης του Αγροτικού-Εργατικού κόμματος) από κοινού με τους αρχηγούς των κομμάτων των Φιλελευθέρων (Θεμ. Σοφούλη) και του Λαϊκού (Χαρ. Βοζίκη) ζήτησαν από τον βασιλιά Γεώργιο να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, προκειμένου να «παταχθεί αποτελεσματικώς κάθε προπαγάνδα εγκαταστάσεως οποιουδήποτε καθεστώτος στηριζομένου εις την βίαν, ειδικότερον δε, όπως εξουδετερωθεί και διά συνταγματικών, εν ανάγκη, νομοθετικών μέτρων η κομμουνιστική δράσις».

(Η δικτατορική κυβέρνηση Ι. Μεταξά αντικατάστησε τον Ν.4229 με τον Α.Ν. 117/15 Σεπτεμβρίου 1936 "Περί μέτρων προς καταπολέμησιν του κομμουνισμού και των εκ τούτου συνεπειών" (ΦΕΚ 402/Τεύχος Πρώτον/18 Σεπτεμβρίου 1936), διατηρώντας το πνεύμα του αρχικού νόμου με εντατικοποίηση του ελέγχου των πολιτικών φρονημάτων, ειδικότερα στην στρατολόγηση, θεσπίζοντας γενικότερα τις περίφημες "Δηλώσεις Μετανοίας".

Το αντικομμουνιστικό οπλοστάσιο της μεταξικής δικτατορίας ενισχύθηκε με πολλές άλλες νομοθετικές πράξεις. Η σπουδαιότερη απ' αυτές ήταν ο Α.Ν. 1075/10 Φεβρουαρίου 1938 «Περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των πολιτών» (ΦΕΚ 45/Τεύχος Πρώτον/11 Φεβρουαρίου 1938), όπου θέσπισε αυστηρότερες διατάξεις και σκληρότερους όρους εγκλεισμού των αριστερών πολιτικών αντιπάλων της κεντρικής εξουσίας, σε αντικατάσταση των προηγούμενων νομοθετημάτων και του Α.Ν.117).

«Ο νόμος 4229/1929, με τον κάπως οργουελιανό τίτλο «Περί των μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών», το περιβόητο και ουδόλως εύφημο «Ιδιώνυμο», εισήγαγε μια από τις παγκοσμίως πιο ανελεύθερες και πιο διωκτικές νομοθετικές ρυθμίσεις κατά των υποστηρικτών της κομμουνιστικής ιδεολογίας: το άρθρο 1 προέβλεπε φυλάκιση και εξορία για τους επιδιώκοντες «εφαρμογήν ιδεών εχουσών ως έκδηλον σκοπόν την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος» …

Με άλλα λόγια, οι «αντικειμενικά επικίνδυνες» ιδέες εξομοιώνονταν με εγκληματικές πράξεις»*.

*Θανάση Διαμαντόπουλου ΧΩΡΙΣ ΣΤΕΜΜΑ.Η ΑΒΑΣΙΛΕΥΤΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ. Αθήνα 2023.

«Το νομοσχέδιον δεν επιδιώκει να διώξει τον κομμουνισμόν ως ιδέαν, αλλά την Γ΄Διεθνήν και τας μπολσεβικικάς αρχάς αυτής, αίτινες απέχουν πολύ του ιδεώδους κομμουνισμού. Το νομοσχέδιον επιδιώκει να διώξει τους οπαδούς της Γ΄Διεθνούς. Δεν δυνάμεθα να διώξωμεν τον κομμουνισμόν, διότι και ο Χριστός υπήρξεν κήρυξ της ιδέας αυτής. Ο Χριστός διεκήρυξε πρώτος τον κομμουνισμόν, αλλά από την υψηλήν ιδεολογίαν του κομμουνισμού, μέχρι των ανατρεπτικών ενεργειών των ανθρώπων της Μόσχας υπάρχει διαφορά»*.

*Από την ομιλία του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου στην Βουλή, κατά την κατάθεση του νομοσχεδίου την 3^η Απριλίου 1929.

(Συνεχίζεται)