Το τελειότερο των γεωμετρικών σχημάτων είναι κατά τους αρχαίους ο κύκλος.

Ο Πλάτωνας στον Τίμαιο λέει ότι το «σωφρονέστερο» από τα επτά είδη των κινήσεων είναι η ομαλή περιστροφή περί τον άξονα, η οποία βέβαια διαγράφει κύκλο.

Όλα στη φύση διαγράφουν κύκλους. Το σύμπαν ολόκληρο είναι λόγω κίνησης και λόγω διαστολής κυκλικό (σφαιρικό). Αυτός ο κύκλος διέπει χωροχρονικά και τη ζωή μας την ίδια. Γεννιόμαστε, γεννάμε και πεθαίνουμε.

Ο Λουκιανός στους «Έρωτες» λέει, με το στόμα του Χαρικλή, ότι η ιερή αρχή όλων των πραγμάτων σκέφτηκε το θάνατο του ενός πλάσματος να είναι η γέννηση του άλλου («την ετέρου φθοράν άλλου γένεσιν εμηχανήσατο») και μ’ αυτό τον τρόπο να διαιωνίζεται η ζωή.

Όλος αυτός ο πρόλογος δεν έγινε τυχαία. Προχθές με την πανελλαδική απεργία είχα την «χρυσή» τύχη, αντί αιμοσταγών ειδήσεων και κυβερνητικών ακροβατισμών, να δω ντοκιμαντέρ για μια φτωχή πλην όμως σοφή εποχή, που πέρασε ως φαίνεται ανεπιστρεπτί.

Ξεναγήθηκα στα παλιά και ένδοξα βυρσοδεψεία της Σάμου. Στην ερώτηση «πού βρίσκονταν οι πρώτες ύλες» η απάντηση κάποιου απογόνου ταμπάκη ήταν «από Γαλλία, Τουρκία αλλά και από τους πολέμους!» Πράγματι τα κουφάρια των ζώων κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο έφταναν στη Σάμο και γινόταν στα ταμπάκικα πολύτιμα δέρματα.

Ύστερα πήγαμε στις γιαγιάδες με τους αργαλειούς.

Τα παλιά και ξεσκισμένα μεσοφόρια, τα πουκάμισα και οι πελώριες μαύρες βράκες των ανδρών της εποχής κόβονταν σε λουρίδια και στον αργαλειό μεταμορφώνονταν σε πανάκριβα και πανέμορφα υφαντά (προσόψια, κουβέρτες, στρωσίδια) εκπληκτικής αντοχής και αισθητικής.

Τίποτα δεν πήγαινε χαμένο. Όλα έπαιζαν το μεγάλο, το σοφό και κυκλικό παιχνίδι της ζωής και του θανάτου.

Οι άφθονες λυγαριές της Σάμου, που ήταν και το ιερό φυτό της Ήρας, δεν ξεραίνονταν ούτε περίμεναν καρτερικά την επόμενη πυρκαγιά, αλλά γινόταν στα επιδέξια χέρια των καλαθάδων όμορφα πλεκτά δοχεία παντός τύπου (κοφίνια, καλάθια, σελέδες, κελετίρια, πανέρια για τον άρτο της εκκλησίας, φρουτιέρες...) τεράστιας χρησιμότητας. Αυτά με τη σειρά τους μετά από χρόνια περίμεναν την αυτονόητη βιολογική θανή τους και την ευεργετική τους επάνοδο στα ζωοποιά στοιχεία της φύσης.

Η φύση μάς κράταγε το χέρι και πηγαίναμε. Τα καλοκαιρινά τσαρδάκια ήταν από πλατανόκλαδα. Δροσιά και αγέρας, και τον επόμενο χειμώνα είχαν γίνει ήδη λίπασμα.

Τι κάνουμε σήμερα;

Υπερηφανευόμαστε εμείς οι θνητοί ότι εφηύραμε «αθάνατα» υλικά και δεν έχουμε πλέον ανάγκη τη φύση. Ένα από αυτά είναι το πλαστικό, το μόνο υλικό που δεν θα χρησιμοποιούσε πρωτογενώς ο Πλάστης.

Ανακαλύψαμε τον πανούργο πολυμερισμό κάποιων υλικών (π.χ. πολυαιθυλένιο) χωρίς να εξασφαλίσουμε το βιολογικό τους κύκλο. Χρησιμοποιούμε σήμερα πολλά τέτοια υλικά, που χαρακτηρίζονται σαν ασύμμετρη απειλή για την ισορροπία της φύσης.

Μόλις πρόσφατα αντιλήφθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το μέγεθος του προβλήματος και ετοιμάζεται να εξαπολύσει δρακόντεια μέτρα.

Το να μετουσιώνεις χρηστικά και προπαντός αισθητικά μια φυσική ύλη είναι προσομοίωση θεϊκής δημιουργίας. Κάπως έτσι τα χρόνια που πέρασαν έδρασε και πολιτογραφήθηκε ο homo faber, ο «τεχνικός δημιουργός», αλλά χωρίς να το καταλάβουμε φτάσαμε δυστυχώς στον «άνθρωπο καταστροφέα» (homo delens), κι αυτό θα το πληρώσουμε όλοι, καλοί και κακοί. Ίσως η ζωή μάς επιφυλάσσει τεράστιους, πρωτόγνωρους (και σίγουρα οδυνηρούς) βιολογικούς κύκλους.