Η φρυκτωρία ή τηλεπικοινωνία με πυρσούς περιγράφει τη μετάδοση με φωτιές τη νύχτα, ίσως και με καπνούς τη μέρα, προσυμφωνημένων μηνυμάτων από μακριά. Είναι μάλλον τέχνη προϊστορική με γραπτές ομολογίες από τον Αισχύλο και τον Ηρόδοτο. Από αυτήν έλκει την ονομασία της η ομώνυμη έκθεση στην Ελβετία, η οποία οργανώθηκε ειδικά για να φιλοξενήσει έργα του Μυτιληνιού καλλιτέχνη Βασίλη Ζωγράφου. Άλλωστε ο Β. Ζωγράφος δεν αφήνει ποτέ «στην τύχη» τα έργα του, προβληματίζεται και στη συνέχεια προβληματίζει...

Ο Βασίλης Ζωγράφος γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1965. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1987 - 1992). Στο χρονικό διάστημα 1993 - 1995, ως υπότροφος του ολλανδικού κράτους και του Ιδρύματος «Λίλιαν Βουδούρη», παρακολούθησε και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό τμήμα της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Groningen της Ολλανδίας. Το 2002 ολοκλήρωσε το διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., με Κατεύθυνση Β «Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Έργων Τέχνης και Μηχανισμών». Από το 2002 έως το 2007 δίδασκε Σχέδιο και Ζωγραφική ως επισκέπτης καθηγητής στην École Régionale de Beaux Arts de St. Etienne. Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Έργα του, στο www.vasiliszografos.com/. Έχει συμμετάσχει σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και αξίζει κανείς να παρακολουθεί τη δουλειά του, η οποία συγχρονίζεται με τους καιρούς...

Η «φρυκτωρία»

Οι σταθμοί αναμετάδοσης -συνήθως κορυφές βουνών ή λόφων- δημιουργούσαν ένα δίκτυο στο οποίο οι φρυκτωροί αποτελούσαν τους πειθήνιους αναμεταδότες των μηνυμάτων, τα οποία ήταν υποχρεωμένοι με ακρίβεια να προωθήσουν, ανεξάρτητα από τη δική τους βούληση. Η έννοια της φρυκτωρίας γίνεται αφορμή για να οργανωθεί το σκεπτικό της ομώνυμης έκθεσης του Βασίλη Ζωγράφου στη Γενεύη, που εγκαινιάστηκε το Μάιο στις 17 του μηνός.

«Η εποχή μας είναι αναμφίβολα εικονοκρατική. Χαρακτηριστικά λέμε το είδαμε στις ειδήσεις και όχι το ακούσαμε. Χάρη στα μέσα ενημέρωσης η είδηση διεισδύει πλέον παντού. Αλήθεια είναι αυτό που δεν μπορείς να ξεχάσεις, που δεν υπόκειται στη λήθη, και το αντίθετό της μπορεί να μην είναι ό,τι θα ονομάζαμε ψευδές, αλλά μια άλλη εκδοχή της αλήθειας ως έκφανσής της», λέει στο «Ε» ο Βασίλης Ζωγράφος.

Η τέχνη και ο πολιτισμός αποτελούν το πλέον ευρύ πεδίο των αναφορών της αλήθειας, όπως αυτή προσδιορίστηκε παραπάνω, και ο εκάστοτε καλλιτέχνης γίνεται κατά κάποιον τρόπο μέσω των έργων του ένας δημιουργικός φρυκτωρός, δηλαδή ένας συνεπής με την εποχή του διαβιβαστής μηνυμάτων, εξηγεί.

Από την έκθεση «Φρυκτωρία» στην Ελβετία 

Ποια «αλήθεια»;

Η έννοια της μετάδοσης της αντικειμενικής ή υποκειμενικής «αλήθειας» στην ηλεκτρονική εποχή μέσω και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προσθέτει, έχει πάρει στην κυριολεξία ιλιγγιώδη ταχύτητα με αποτέλεσμα κάτι που συμβαίνει εκεί - μακριά να μεταδίδεται «ταυτόχρονα» εδώ και τώρα, παντού στο κόσμο. «Από αυτή την άποψη τα μηνύματα στο σύγχρονο δημιουργό μεταφέρονται από παντού και τον αναγκάζουν να γίνει ένας πολλαπλός μεσάζων σε όλο αυτό που προσλαμβάνει. Και κάθε φορά η εκάστοτε σύνθεση του έργου του εξαρτάται από τις ειδικές αφορμές ή τις καλλιτεχνικές του προθέσεις», αναφέρει.

Τι σημαίνει και πώς ερμηνεύεται

Η λέξη φρυκτωρία, παρόλο που η διαχρονική της αξία παραμένει σε σχέση με την άμεση πληροφόρηση και τη μετάδοση συγκεκριμένου γεγονότος, δίνει πάρα πολύ μεγάλη δυνατότητα σήμερα στην «ποιητική» αυτού που μεταβιβάζεται. Από αυτή την άποψη δίνει χώρο στον τρόπο πρόσληψης, άρα και ερμηνείας, κάτι το οποίο συμβαίνει και με τον τρόπο πρόσληψης και ερμηνείας των έργων τέχνης.

Στην έκθεση αυτή η χρήση της έννοιας επιτρέπει να δημιουργηθούν ομοιογενή σύνολα έργων τα οποία να λειτουργούν σε άμεση σχέση με τον θεατή, χωρίς να χάνουν και την μεταξύ τους σύνδεση, ενώ διατηρούν την αυτοτέλειά τους. Ταυτόχρονα, δρώντας και ως επιμελητής της έκθεσης, ο Βασίλης Ζωγράφος δημιούργησε ένα μικρό διάλογο με έργα τριών καλλιτεχνών, της Vivianne Van Singer από την Ελβετία, της Valerie Belin από τη Γαλλία και του Fernando de la Roque από τη Βραζιλία.