Γιάννης Παπάνης - Μίνα Καραγιαννάκου: Η σοφία του Αισώπου. Ο παραμυθένιος κόσμος του Αισώπου σε ποίηση, μουσική και τραγούδια (Πρόλογος Παναγιώτης Σκορδάς), Εικονογράφηση: Αντώνης Κυριαζής, Μουσικοτεχνική συνεισφορά: Νίκος Τσιριγώτης, Εκδόσεις Μένανδρος, Αθήνα 2024, σελ. 56 (περιλαμβάνει OR με μουσική, ερμηνεία και παρτιτούρες). 

« Το βιβλίο που κρατείς,/είν’ αλλιώτικο, θα δεις/έχει μέσα παραμύθια,/ που σου λένε πάντα …αλήθεια!// 

Είναι γραμμένο σε στιχάκια,/πού ΄χουν γίνει τραγουδάκια./Με ωραίες μουσικές/και εικόνες μαγικές.// 

Άνθρωποι, φυτά, ζωάκια,/του Αισώπου…φιλαράκια,/παρελαύνουν ένα - ένα/και μιλούν μόνο σε σένα.// 

Το QR, άμα θ’ ανοίξεις, μια ματιά μόνο, αν ρίξεις, χίλια μυστικά θα βρεις/κι ίσως τότε εκπλαγείς!» 

Μ’ αυτόν τον ιδιαίτερο, αλλά αντιπροσωπευτικό τρόπο παρουσιάζεται στο οπισθόφυλλο το πολύ όμορφο βιβλίο, για το οποίο συνεργάστηκαν τρεις Λέσβιοι δημιουργοί, ο Γιάννης Παπάνης που στιχούργησε τους μύθους του Αισώπου, ο Αντώνης Κυριαζής που υπέροχα τους εικονογράφησε και ο Νίκος Τσιριγώτης που μελοποίησε κάποιους από αυτούς. 

Ο Παναγιώτης Σκορδάς, φιλόλογος, εκπαιδευτικός, στον πρόλογό του γράφει:  

« Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία ο Αίσωπος ήταν αρχαίος λογοποιός ή μυθοποιός και μυθογράφος, Φρυγικής ή Θρακικής καταγωγής, στον οποίο αποδίδονται οι διδακτικοί περί ζώων αρχαίοι ελληνικοί μύθοι, οι γνωστοί με το όνομά του ως «Αισώπειοι μύθοι». 

Για τον βίο του δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα σχεδόν τίποτα, γιατί από τους αρχαίους χρόνους η ζωή του είχε συγχωνευτεί με τους μύθους. Σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες πρέπει να έζησε στην Αθήνα ως δούλος από το 620 π.Χ. έως το 560 π.Χ. περίπου. Αν και δεν ήταν ο πρώτος που έπλασε μύθους, ο Αίσωπος ονομάστηκε πατέρας του μύθου, γιατί χειρίστηκε με δεξιοτεχνία παλιά θέματα και γιατί έπλασε πνευματώδεις νέους μύθους. Οι πιο πολλοί μύθοι του έχουν για πρωταγωνιστές ζώα, κοινά ή εξωτικά. Άλλοι μύθοι έχουν για πρωταγωνιστές ανθρώπους ή θεούς και άλλοι αφηρημένες έννοιες, όπως τα αγαθά, το κακό ή τέλος μυθολογικά θέματα. Οι μύθοι αυτοί είναι σύντομοι με αφήγηση απλή και περιεχόμενο διδακτικό. Ιδιαίτεροι ανθρώπινοι χαρακτήρες αποδίδονται από ζώα και είναι σύμβολα αυτών των χαρακτήρων, όπως η αλεπού της πονηριάς, το λιοντάρι της μεγαλοπρέπειας, κ.ά. 

Η γλώσσα των μύθων είναι απλή και έτσι εξηγείται το ότι εύκολα διαδόθηκαν και διασώθηκαν. Από τον 5ο αιώνα π.Χ. κυκλοφορούσε στην Αθήνα απάνθισμα των μύθων, σε πεζό ή ποιητικό λόγο και αποτελούσε ευχάριστο και διδακτικό ανάγνωσμα για όλους και κυρίως για τα παιδιά και τους μαθητές. 

Η πρώτη συλλογή των αισώπειων μύθων προέρχονται από το δεύτερο ήμισυ του 4ου αιώνα π.Χ. και έγινε από τον Δημήτριο τον Φαληρέα (γύρω στο 300 π.Χ.) με τίτλο « Λόγων Αισωπείων συναγωγαί». Ο πολιτικός , φιλόσοφος και συγγραφέας αυτός επιχείρησε τη συλλογή των Αισωπείων μύθων ίσως για χρήση τους στις ρητορικές σχολές, επειδή οι ρήτορες θεωρούσαν τον μύθο όργανο πειθούς και έτσι τον χρησιμοποιούσαν. 

Ο Αίσωπος ήταν πολύ δημοφιλής τον Μεσαίωνα και αργότερα. Τον 14ο αιώνα μ.Χ. ο μοναχός Μάξιμος Πλανούδης έγραψε τον «Βίο του Αισώπου», όπου συγκέντρωσε τους μύθους και τους έδωσε τη μορφή με την οποία είναι και σήμερα γνωστοί. 

Ο Γιάννης Δημ. Παπάνης είναι γνωστό ότι έχει μία μακρόχρονη ενασχόληση και τριβή με τη γλώσσα και τον λαϊκό πολιτισμό. Οι φιλολογικές του σπουδές, η πολύχρονη θητεία του στην εκπαίδευση αλλά και η μακρά ερευνητική και συγγραφική του σοδειά τον έχουν εφοδιάσει με αφηγηματική δεξιοτεχνία και γλωσσική άνεση. Εκτός των πολλών άλλων το “ταλέντο” του αυτό έγινε ευδιάκριτο και σε μία σειρά από στιχουργήματα - τραγούδια, κάποια από τα οποία μελοποίησε επιτυχέστατα ο Μυτιληνιός συνθέτης Νίκος Τσιριγώτης. 

Ανήσυχος και δημιουργικός, μαζί με τη συνεργάτιδα του επίσης εκπαιδευτικό κ Μίνα Καραγιαννάκου , συνεχώς εκπλήσσουν φίλους και αναγνώστες με τα στιχουργήματα και τα γλωσσικά τους κείμενα. 

Έτσι και εδώ απλώνουν τα δίχτυα τους στους διαχρονικούς μύθους του Αισώπου και με ευρηματικότητα, σεβασμό και γνώση κάνουν τις αναγκαίες προσαρμογές και τους αποδίδουν - παραδίδουν ποιητικά με τις εξαιρετικές ομοιοκαταληξίες τους , φρέσκους, απολαυστικούς, ελκυστικούς.  

Ένα ευφρόσυνο και πάντα διδακτικό ανάγνωσμα για μικρούς και μεγάλους» 

Ως μικρό δείγμα αντιγράφουμε τον μύθο το «Έλατο και ο βάτος»: 

«Καμάρωνε το έλατο/για την κορμοστασιά του/τα όμορφα κουκουνάρια του/και τη μοσχοβολιά του./ 

Κι ένας βάτος πλάι του,/ μ’ αγκάθια φορτωμένος,/ήταν με μια βατομουριά/σφιχτά αγκαλιασμένος.// 

“Ξέρω ζηλέύεις βάτε μου!/Μα τι μπορώ να κάνω;/Μού ‘δωσε η φύση ομορφιά, κομμάτι παραπάνω!”// 

“Δε σε ζηλεύω μη μου σκας/εγώ ΄μαι στο…σιρόπι!/ Σκέφτομαι μόνο πως θα ‘ρθούν / μια μέρα ξυλοκόποι”// 

Κι όταν με τα πελέκια τους/θα ρίχνουν σένα κάτω/θα πεις: ας ήμουν άσχημο/ κι γω όπως τον βάτο!».