Πολλά από τα έθιμα του γάμου έρχονται από το παρελθόν, αλλά συνεχίζονται μέχρι την εποχή μας.

Η προίκα: Οι μητέρες έφτιαχναν τα προικιά για τις κόρες τους (σεντόνια, πετσέτες, κεντητά) και μάζευαν όλα τα απαραίτητα για το νοικοκυριό τους. Η προίκα επίσης συμπεριλάμβανε χωράφια, κοπάδια ζώων και χρήματα. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, όπως και στη Λέσβο, ο πατέρας της νύφης ήταν υπεύθυνος να δώσει επιπλωμένο σπίτι στην κόρη και στον γαμπρό του!

Το νυφοστόλι: Ελεύθερες (ανύπαντρες) κοπέλες στόλιζαν το σπίτι της νύφης με όλα τα προικιά της (κεντητά, κουβέρτες, σεντόνια κ.λπ.). Εκεί παραβρίσκονταν όλοι οι συγγενείς και φίλοι, αλλά όχι ο γαμπρός, για να καμαρώσουν την καλοπροικισμένη και προκομμένη νύφη (πολλά από τα προικιά τα έφτιαχνε η ίδια η νύφη). Οι καλεσμένοι έραιναν το νυφικό κρεβάτι με λουλούδια, φλουριά κι άλλα χρήματα.

Το ντύσιμο της νύφης: Την ημέρα του γάμου, γινόταν το στόλισμα της νύφης, όπου γυναίκες βοηθούσαν τη νύφη να χτενιστεί και να ντυθεί καθώς τραγουδούσαν τα σχετικά τραγούδια, όπως αυτό που ακολουθεί από την περιοχή του Μανταμάδου:

-1-

Έλα Χριστέ και Παναγιά

και συ Θεέ μου Πλάστη

και τη δουλειά π’ αρχίσαμε

να μας τη βγάλεις ράστη.

Γέρνει ο ήλιος, φέρνει βόλτα

στης νυφούλας μας την πόρτα.

-2-

Σήμερα λάμπει ο ουρανός

σήμερα λάμπει η μέρα

σήμερα στεφανώνεται

αητός την περιστέρα.

Νύφη μ’ ανθός της λεμονιάς

ομορφότερη της γειτονιάς.

-3-

Τη νύφη μας την είχαμε

στη γλάστρα λουλουδάκι

και τώρα τη χαρίσαμε

σ’ ένα παλικαράκι.

Ω νυφούλα να γεράσεις

με το ταίρι σ’ να περάσεις.

-4-

Γαμπρός μας είναι ήλιος

κι η νύφη μας σελήνη

και τ’ όνομά της ξακουστό

πάνω στη Μυτιλήνη.

Ως το πρωί θα τραγουδώ

κουμπάρο, νύφη και γαμπρό.

-5-

Γαμπρός μας είναι άξιος

καράβια ν’ αρματώσει

του καραβιού την άγκυρα

να τη μαλαματώσει.

Ω γαμπρέ μου, ω γαμπρέ μου

κι ω σγουρέ βασιλικέ μου.

-6-

Χρυσή η λαμπάδα του γαμπρού

της νύφης ασημένια

και του κουμπάρου τα κεριά

χρυσά μαλαματένια.

Να ζήσετε, να ζήσετε

και να πολυχρονίσετε.

-7-

Πέντε γαρίφαλα χρυσά

σε ασημένιο τάσι

τ’ ανδρόγυνο που θα γενεί

να ζήσει, να γεράσει.

Ως το πρωί θα τραγουδώ

κουμπάρο, νύφη και γαμπρό.

-8-

Κουμπάρε που κουμπάριασες

με τ’ άσπρα σου τα χέρια

όμορφα που τα ταίριαξες

τα δυο τα περιστέρια.

Ως το πρωί θα τραγουδώ

κουμπάρο, νύφη και γαμπρό.

Την ίδια ώρα, βιολιά και λαούτα πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού για το ξύρισμα του γαμπρού και του κουμπάρου. Μετά από το ξύρισμα, τα βιολιά και τα λαούτα συνόδευαν τον γαμπρό και τους δικούς του στην εκκλησία και μετά πήγαιναν στο σπίτι της νύφης για να τη συνοδέψουν κι εκείνη με τους δικούς της στην εκκλησία.

Η τελετή του γάμου είχε ως εξής: Ο κουμπάρος και η κουμπάρα άλλαζαν πρώτα τα δαχτυλίδια τρεις φορές και μετά τα στέφανα, επίσης τρεις φορές. Οι καλεσμένοι παραστέκονταν γύρω από το ζευγάρι και στο χορό του Ησαΐα έραιναν τη νύφη και τον γαμπρό με κουφέτα και ρύζι (για να ριζώσουν) και συγχρόνως χτυπούσαν τον κουμπάρο στην πλάτη φωνάζοντας «Άξιος». Τα στέφανα του γάμου συμβολίζουν βασιλικές κορώνες, γιατί η νύφη κι ο γαμπρός θα είναι βασίλισσα και βασιλιάς στο σπιτικό τους.

Οι λαμπάδες

Οι δύο λαμπάδες, που πλαισιώνουν το ιερό τραπέζι με το Ευαγγέλιο, καίνε από την αρχή ως το τέλος του μυστηρίου. Συμβολίζουν τις πύρινες γλώσσες της Πεντηκοστής καθώς και την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος που δίνει Θεία Φώτιση στους νεόνυμφους.

Οι βέρες

Ο κύκλος είναι ένα σχήμα χωρίς αρχή, μέση και τέλος και συμβολίζει την αιωνιότητα. Οι βέρες δείχνουν την αδιάκοπη αλυσίδα των γενεών μέσα από την αιώνια ένωση του ζευγαριού και συμβολίζουν την αιώνια αγάπη, τη δύναμη της σχέσης και την ένωση του άνδρα με τη γυναίκα.

H ένωση των χεριών

Σε κάποιο σημείο της ακολουθίας ο ιερέας, προσευχόμενος για την ένωσή τους με ομοφροσύνη σε «σάρκα μία», ενώνει συμβολικά τα δεξιά χέρια του γαμπρού και της νύμφης. Τα χέρια παραμένουν ενωμένα σε όλη τη διάρκεια του μυστηρίου, δείχνοντας την αιωνιότητα της ένωσης αυτής.

Τα στέφανα

Τα στέφανα του γάμου υπενθυμίζουν τα στέφανα των μαρτύρων, τονίζοντας τη μαρτυρική διάσταση της χριστιανικής ζωής και τις θυσίες που χρειάζεται να γίνουν μέσα στον γάμο. Συμβολίζουν το αιώνιο δέσιμο του ζευγαριού στη ζωή, γι’ αυτό ο παπάς συμβολικά μετά το τέλος του μυστηρίου δένει τις κορδέλες των στεφάνων σφιχτά μαζί.

Ο χορός του Ησαΐα

Οι σύζυγοι κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην καινούρια αρχή της ζωής τους οδηγούμενοι από την Εκκλησία, που αντιπροσωπεύεται από τον ιερέα. Ο κύκλος συμβολίζει την τελειότητα και η κυκλική κίνηση την αιωνιότητα.

Το ρύζι με τα ροδοπέταλα

Συμβολίζουν το ρίζωμα του ζευγαριού, την καλοτυχία και τον ευτυχισμένο και ανθόσπαρτο βίο.

Το μυστήριο του γάμου δεν επιτρέπεται κατά τις εξής μέρες:

• 5-6 Ιανουαρίου (των Φώτων)
• Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας
• Κατά τη διάρκεια του Δεκαπενταύγουστου (1-15 Αυγούστου)
• Στις 29 Αυγούστου (Αποκεφάλιση του Ιωάννου του Προδρόμου)
• Στις 14 Σεπτεμβρίου (Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού)
• 13-25 Δεκεμβρίου
• Κατά τις Δεσποτικές Εορτές (όλες τις γιορτές του Χριστού)