Η παλαιολιθική κατασκήνωση του Ούριακου της 11ης χιλιετίας π.Χ. στην ανατολική παραλία της Λήμνου, καταγράφεται ως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα στο Αιγαίο, καθώς μεταθέτει την παρουσία ανθρώπινων εγκαταστάσεων στη Λήμνο στο 10500 π.Χ., τουλάχιστον 6.000 χρόνια πριν από ό,τι πιστεύονταν μέχρι σήμερα.

Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ο τυχαίος εντοπισμός το 2006 μιας εντυπωσιακής, σε ποσότητα και πυκνότητα ευρημάτων, αρχαιολογικής θέσης στο νοτιοανατολικό τμήμα της Λήμνου, και πιο συγκεκριμένα στην παραλιακή περιοχή της Φυσίνης, θα ξανάγραφε την ιστορία της Λήμνου από την αρχή, μεταθέτοντας την πρώτη οργανωμένη ανθρώπινη παρουσία στο νησί 12.500 χρόνια πριν.

Επισκέπτες…
Οι έρευνες και οι ανασκαφές του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από το 2009 μέχρι και σήμερα, με διευθυντή τον καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας Νίκο Ευστρατίου και σε συνεργασία με ξένους ερευνητές, τεκμηριώνουν ότι τη Λήμνο επισκέπτονταν ομάδες κυνηγών και τροφοσυλλεκτών που μετακινούνταν είτε μέσω ξηράς, λόγω της χαμηλής στάθμης της θάλασσας, είτε μέσω θάλασσας, με κάποιο είδος πλεούμενου, από άλλα νησιά του Αιγαίου, αναζητώντας τροφή, πρώτες ύλες για την κατασκευή των λίθινων εργαλείων τους ή απλά για να συναντήσουν άλλες ομάδες που δραστηριοποιούνταν στο Αιγαίο.

«Οι τύποι των εργαλείων που εντοπίζονται, τεκμηριώνουν και κάτι πιο ενδιαφέρον: την παρουσία ομάδων με έντονη κινητικότητα και ίσως με μεγάλη εμβέλεια μετακινήσεων, αλλά και πολιτισμικών επαφών με άλλες ομάδες της ανατολικής Μεσογείου», τονίζει μεταξύ των άλλων ο κ. Ευστρατίου.

Την αρχαιολογική εικόνα της θέσης συνθέτουν χιλιάδες μικρολιθικά εργαλεία (όπως λέγονται λόγω του μεγέθους τους, που δεν ξεπερνά σε μήκος τα δύο με τρία εκατοστά) που βρέθηκαν κάτω από παχιά στρώματα άμμου κοντά στη σημερινή ακτή της περιοχής, αλλά και διατροφικά κατάλοιπα, όπως οστά ζώων, θαλασσινά στρείδια κ.ά.. Πρόκειται για ενδείξεις των καθημερινών πρακτικών των παλαιολιθικών ομάδων που διέμεναν περιστασιακά σε επιλεγμένα σημεία της περιοχής, όχι μακριά από την παραλία της εποχής εκείνης.

Σημασία
Η αρχαιολογική σημασία του Ούριακου της Λήμνου, όπως και άλλων θέσεων της ίδιας εποχής που συνεχώς εντοπίζονται στην περιοχή από την ερευνητική ομάδα του Αριστοτελείου, σύμφωνα με τον κ. Ευστρατίου «είναι η πρωιμότητά τους για την περιοχή του νησιωτικού Αιγαίου (11η χιλιετία π.Χ.), αλλά κυρίως το γεγονός ότι εκτινάσσουν χρονικά την παρουσία των πρώτων ανθρώπινων εγκαταστάσεων στη Λήμνο τουλάχιστον έξι χιλιάδες χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστευόταν μέχρι σήμερα».

Οι αρχαιολόγοι περιγράφουν και κάτι πολύ σημαντικό, έστω και ακόμα αποσπασματικά και που αφορά την εικόνα ενός νησιωτικού Αιγαίου που από το 10500 π.Χ. χαρακτηριζόταν από την παρουσία ομάδων που η εξοικείωσή τους με τη θάλασσα ως τρόπος ζωής και που αφορούσε στη μετακίνηση μέσω αυτής, το ψάρεμα, την αναζήτηση πρώτων υλών και τις ανταλλαγές, ήταν είτε ήδη μια πραγματικότητα είτε βρισκόταν υπό διαμόρφωση.

Οι συγκεκριμένες ανασκαφές εντάσσονται στο πλαίσιο της συστηματικής προσπάθειας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για την ανάδειξη της αρχαιολογικής σημασίας της Λήμνου. Η ανασκαφή του Ούριακου στην παραλία της Φυσίνης συνεχίζεται και αυτήν τη χρονιά, ενώ την προσπάθεια στηρίζει ο Δήμος Λήμνου, που σχεδιάζει να προχωρήσει στην ανάδειξη των συγκεκριμένων περιοχών, με την άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μυτιλήνης και με τη συμπαράσταση της προϊσταμένης της, Χριστιάνας Λούπου, και των αρχαιολόγων του Μουσείου της Μύρινας.

Η έρευνα χρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Ινστιτούτο Προϊστορίας του Αιγαίου.