«Έχουμε πολύ διαφορετική αντίληψη για την τοπική αυτοδιοίκηση από την κυβέρνηση» ανέφερε μεταξύ άλλων στην ομιλία του ο βουλευτής Επικρατείας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής Παναγιώτης Δουδωνής κατά την ένσταση αντισυνταγματικότητας στο ν/σ του υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Ειδικότερα στην ομιλία του ανέφερε: 

 «Υποβάλαμε ένσταση αντισυνταγματικότητας κατά του άρθρου 13 του παρόντος νομοσχεδίου, με το οποίο δύναται να ανατεθεί από τον Υπουργό στον Γενικό Γραμματέα οποιοδήποτε μέτρο, όπως λέει, κάθε πρόβλεψη που αφορά τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Όπως καταλαβαίνετε, πρόκειται για μια εξαιρετικά γενική διάταξη και ως εκ τούτου, πρέπει να αναφερθούμε πρώτα στην διάταξη του Συντάγματος.

Το άρθρο 102, λοιπόν, του Συντάγματος λέει τα εξής: «Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων.». Άρα, για τις τοπικές υποθέσεις αρμόδια κατά τεκμήριο είναι τα όργανα των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό είναι το πρώτο σημείο.

Δεύτερο σημείο. Έχουμε την αρχή της εγγύτητας, η οποία αποτελεί αρχή τόσο του ενωσιακού όσο και του εθνικού δικαίου. Και για του λόγου το αληθές, αποτυπώνεται στο ελληνικό δίκαιο στο άρθρο 16 του ν. 4042/2012 που αποτελεί μεταφορά της Οδηγίας 2008/98 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκεί, λοιπόν, λέγεται σαφώς ότι για τα απόβλητα, αλλά και γενικότερα για την περιβαλλοντική πολιτική κινείται η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη με βάση την αρχή της εγγύτητας, κάτι που σημαίνει όσο το δυνατόν πιο κοντά στον πολίτη. Ταυτοχρόνως δε, ο εν λόγω νόμος, στην πραγματικότητα δηλαδή η οδηγία, λέει κατά το δυνατόν πλησιέστερα προς τον τόπο παραγωγής των αποβλήτων.

Αντίθετα εδώ έχουμε μια εξαιρετικά ανοιχτή διάταξη που μεταφέρει όλες τις αρμοδιότητες για κάθε ζήτημα για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων στον Γενικό Γραμματέα. Ταυτοχρόνως, έχουμε τις διατάξεις των άρθρων 3 έως 6, οι οποίες οδηγούν σε συνενώσεις των ΦΟΔΣΑ και οι συνενώσεις αυτές σε πολλές περιπτώσεις, όταν αφορούν και σε νησιωτικές περιοχές, οδηγούν και σε άτοπα. Τι πάει να πάει, δηλαδή, συνένωση Λέσβου-Χίου; Θα μεταφέρονται τα απόβλητα με το πλοίο από τη Χίο στη Λέσβο; Ποια είναι η λογική πίσω από αυτή τη ρύθμιση;

Ωστόσο, τη λογική θα σας την πω εγώ. Πρόκειται για μια υπερσυγκεντρωτική λογική, όπου όλα πηγαίνουν στην κεντρική κυβέρνηση. Είναι μια λογική κατά την οποία δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στην αυτοδιοίκηση. Μάλιστα, δεν υπάρχει εμπιστοσύνη –προσέξτε, κύριε Πρόεδρε!- σε ένα συλλογικό αιρετό όργανο και αφαιρείται η αρμοδιότητα αυτή από την κεντρική κυβέρνηση και πηγαίνει σε ένα διορισμένο όργανο, όπως είναι ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου. Αυτό αντιβαίνει ευθέως στη διάταξη του άρθρου 102, αλλά είναι και αντίθετο προς το ενωσιακό δίκαιο και την αρχή της εγγύτητας.

Υπήρχε μια διάταξη, η ισχύουσα διάταξη, που προέβλεπε τέτοιες δυνατότητες κατ’ εξαίρεση. Όλο το επιπλέον, δηλαδή όλη αυτή η ανοιχτή δυνατότητα του να συγκεντρώνεται η εξουσία στον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου, υπερβαίνει την αρχή της αναλογικότητας. Καθιστά την εξαίρεση κανόνα και ταυτοχρόνως δεν προβλέπει ούτε αυστηρές προϋποθέσεις για τη μεταφορά της αρμοδιότητας ούτε χρονικούς περιορισμούς. Προσέξτε, αυτό που λέω είναι σημαντικό ενόψει της αρχής της αναλογικότητας. Όταν έχεις μια δυνητική μεταφορά αρμοδιότητας από την τοπική αυτοδιοίκηση στην κεντρική διοίκηση και δη σε ένα διορισμένο όργανο, πρέπει να προβλέπεις αυστηρές προϋποθέσεις και χρονικούς περιορισμούς. Τίποτα από αυτά τα δύο δεν συμβαίνει εδώ.

Όμως, εδώ έχουμε ένα κλασικό παράδειγμα υπερσυγκέντρωσης αρμοδιοτήτων, ένα παράδειγμα που αντιβαίνει τόσο στο ενωσιακό κεκτημένο όσο και στο συνταγματικό μας δίκαιο και τη συνταγματική μας παράδοση, αν θέλετε. Είναι μια λογική, κύριε Πρόεδρε, «αποφασίζομεν και διατάσσομεν». Είναι μια λογική υπερσυγκεντρωτικού, επαναλαμβάνω, κράτους. Μάλιστα, νομίζω ότι εδώ φαίνεται και η διαφορά της αντίληψής μας. Εμείς ως ΠΑΣΟΚ έχουμε άλλη αντίληψη για την τοπική αυτοδιοίκηση. Θέλουμε την τοπική αυτοδιοίκηση να είναι δίπλα στον πολίτη και οι αρμοδιότητές της να σέβονται την αρχή της εγγύτητας, τις ενωσιακές και συνταγματικές αρχές, γιατί η αποτύπωση αυτής της γενικής αρχής είναι στην πραγματικότητα και η διάταξη του άρθρου 102. Διότι οι αρχές υπάρχουν πριν κατοχυρωθούν σε ένα νομοθέτημα. Υπάρχουν και γίνονται κομμάτι του ενωσιακού κεκτημένου με την οδηγία. Έχουμε, λοιπόν, υπερσυγκέντρωση στην κεντρική διοίκηση και αφαίρεση αρμοδιοτήτων από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Αυτή η κίνηση, λοιπόν, δεν μπορεί παρά να μας βρίσκει αντίθετους, γιατί είναι αντίθετη τόσο προς το ίδιο το Σύνταγμα όσο και προς τις γενικές αρχές του Συνταγματικού μας Δικαίου, αλλά και προς τις γενικές αρχές του ενωσιακού μας δικαίου και προς τις ενωσιακές διατάξεις της Οδηγίας 2008/98 που σας ανέφερα.

Εμείς, επειδή είμαστε η αντιπολίτευση του συγκεκριμένου, δεν λέμε γενικότητες. Έχουμε καταθέσει μια υπεραναλυτική ένσταση αντισυνταγματικότητας και αντίθεσης προς το ενωσιακό δίκαιο και καλώ τη Βουλή να λάβει γνώση και να τη μελετήσει, αλλά ιδίως καλώ την Κυβέρνηση να τη λάβει πολύ σοβαρά υπόψιν.

Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, θεωρούμε τη διάταξη του άρθρου 13 αντισυνταγματική και γι’ αυτό καταθέσαμε ένσταση αντισυνταγματικότητας».