Με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Βορείου Αιγαίου, στις 30 Απριλίου 2024, αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία η διακοπή του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για την Αξιοποίηση του οικοπέδου του ΣΑΡΛΙΤΖΑ με δημιουργία Κέντρου Θερμαλισμού και Πολιτιστικού Συγκροτήματος στην Θερμή Λέσβου, καθώς οδηγεί, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος ο περιφερειάρχης, σε οικονομικά αδιέξοδα... και η συνέχιση της διαδικασίας προκαταρκτικής εκδήλωσης ενδιαφέροντος με γραπτή επικοινωνία με τους δύο συμμετέχοντες, προκειμένου να καταθέσουν συγκροτημένη γραπτή αναφορά.

Θυμίζουμε ότι η συνολική δαπάνη του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού όπως αυτή αποτυπώνεται στην σχετική απόφαση ανέρχεται στις 850.000 ευρώ και σε αυτά περιλαμβάνεται το κόστος της συνολικής αμοιβής των μελετών και η μελέτη των τελικών σχεδίων με τα οποία ο εργολήπτης θα φροντίσει για την υλοποίησή του έργου.

Μέχρι τούδε σε ότι αφορά τον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό έχουν αναρτηθεί στο ΔΙΑΥΓΕΙΑ 21 Οριστικοποιήσεις Πληρωμής - Χρηματικά Εντάλματα, για τα βραβεία, που αντιστοιχούν στο ποσό των 118.855,62 ευρώ, που αποτελούν χρήματα που εκ του αποτελέσματος προφανώς πήγαν στράφι...

Πολιτιστικό συγκρότημα

Στο νομικό καθεστώς, που διέπει τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και γενικά τους διαγωνισμούς μελετών με απονομή βραβείων, που μνημονευόταν στην σχετική προκήρυξη αναφέρεται ότι οι συγκεκριμένοι διαγωνισμοί αφορούν αξιόλογα τεχνικά έργα και αυτά βάσει νόμου περιλαμβάνουν : 1) πολιτιστικά κτίρια και πολιτιστικές εγκαταστάσεις 2)κτίρια εκπαίδευσης, 3) κτίρια διοίκησης του δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα, 4) κτίρια αρμοδιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης 5) κτίρια του Υπουργείου Υγείας 6)κτίρια Κοινωνικής πρόνοιας 7) Ιερούς ναούς και γενικά θρησκευτικούς χώρους λατρείας 8) κτίρια με χώρους συνάθροισης μεγάλου αριθμού ατόμων (δημοτικές αγορές, συνεδριακά κέντρα κλπ) 9) επιβατικοί σταθμοί λιμένων, αεροδρομίων, σιδηροδρόμων και υπεραστικών λεωφορείων, κτίρια στάθμευσης αυτοκινήτων, 10) συγκροτήματα που υλοποιούνται με την εφαρμογή οργανωμένης δόμησης ή κοινωνικών στεγαστικών προγραμμάτων 11) κτίρια αθλητικών εγκαταστάσεων. Εν προκειμένω περιλαμβάνονται κτίρια δημοσίου συμφέροντος και δεν περιλαμβάνονται κτίρια που αφορούν σε εμπορική χρήση, που αυτή είναι που ενδιαφέρει τους επενδυτές.

Σε αυτό το σημείο να επισημάνουμε ότι ο Θεοδ. Κούσκος -ένας εκ των δύο ενδιαφερόμενων ομάδων επενδυτών - σε πρόσφατη συνέντευξή του στο «Ε» τόνισε ότι η πρότασή του είχε υποβληθεί το 2020 και στόχος ήταν και παραμένει να αναδειχθεί το παλιό κτίριο του ΣΑΡΛΙΤΖΑ ΠΑΛΛΑΣ. Επισημαίνεται ότι η απόφαση διεξαγωγής αρχιτεκτονικού διαγωνισμού πάρθηκε στις 07/04/2022 από την Περιφερειακή Επιτροπή.

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός προσχεδίων που διεξήγαγε η ΠΒΑ με σκοπό την επιλογή αναδόχου για την εκπόνηση Αρχιτεκτονικής Μελέτης είχε τίτλο «Αξιοποίηση οικοπέδου Σάρλιτζα με δημιουργία Κέντρου Θερμαλισμού και Πολιτιστικού Συγκροτήματος». Στο διαγωνισμό σημειώνεται : «(..)Στην ανάπλαση και επανάχρηση του διατηρητέου κτιριακού συγκρότηματος του παλαιού ξενοδοχείου ‘Σάρλιτζα Παλλάς’, κατά τρόπον ο οποίος, αφ’ ενός, να μη θίγει την ιστορική δομική ποιότητα και τη μορφή των κτισμάτων του συγκροτήματος και να αναφέρεται, αφ’ ετέρου, σε λειτουργίες πολιτισμικού ενδιαφέροντος. Λειτουργίες δηλαδή σύμφωνες προς το ειδικότερο ιστορικό ενδιαφέρον των κτισμάτων αυτών, όπως και το γενικότερο ιστορικό ενδιαφέρον της παλαιότατης χρήσης του χώρου και των ευρημάτων τα οποία έχουν αποκαλύψει οι αρχαιολογικές ανασκαφές στο διατιθέμενο οικόπεδο. Επιπλέον, η εντυπωσιακή παρουσία του κεντρικού κτιρίου του εγκαταλειμένου σήμερα ξενοδοχειακού συγκροτήματος, μπορεί να θεωρηθεί ευνοϊκή, ώστε να στεγαστούν σε αυτό πολιτιστικές λειτουργίες και δραστηριότητες με εύρος αναφοράς στη Λέσβο συνολικά και στη σημαντικότατη παρουσία της, για τον ελληνικό αλλά και τον διεθνή χώρο».

Η διακοπή του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού

Στην πρόσφατη απόφαση του περιφερειακού οργάνου αναφέρεται ότι και στις δύο υποβληθείσες προσφορές, προτείνεται για το κεντρικό κτίριο η λειτουργία ενός ξενοδοχείου υψηλών προδιαγραφών μικρής δυναμικότητας.

Μάλιστα στην τοποθέτησή του ο Περιφερειάρχης Κώστας Μουτζούρης ανέφερε ότι με βάση τα δεδομένα τα οποία υπάρχουν αυτή τη στιγμή η Περιφέρεια καλείται να διακόψει τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό διότι δεν είναι υλοποιήσιμος καθότι έχουν μεταβληθεί τα πραγματικά δεδομένα που είχαν ληφθεί υπόψη στην προκήρυξη του διαγωνισμού και οδηγεί σε οικονομικά αδιέξοδα και εν συνεχεία όσον αφορά στους δύο επενδυτές που εκδήλωσαν ενδιαφέρον εγκαίρως στην Πρόσκληση Προκαταρκτικής Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος.

Ο Εκτελεστικός Γραμματέας της ΠΒΑ, Άρης Ελευθερίου , σε επικοινωνία του με το «Ε» για το συγκεκριμένο ζήτημα τόνισε «Στόχος είναι να βρούμε τον αξιόπιστο επενδυτή που θα αναλάβει το έργο με δεσμευτικούς όρους που θα υπάρχει η εγγύηση ότι θα το ολοκληρώσει με δικές του δυνάμεις εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος - αυτό της 5ετίας περίπου- θα υπάρξουν οι αναγκαίες εγγυήσεις προς την Περιφέρεια και προς τον ΕΦΚΑ και προς το Δημόσιο. Αυτός είναι ο στόχος να αξιοποιηθεί επιτέλους ο χώρος αυτός».

Παράλληλα ο κ. Ελευθερίου ανάφερε ότι η πρόταση των αρχιτεκτόνων, που έλαβαν μέρος στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ήταν μη βιώσιμη και γι’αυτό απορρίφθηκε και από το Περιφερειακό Συμβούλιο και από τον ΕΦΚΑ ο οποίος είναι ο ιδιοκτήτης του ακινήτου του Σάρλιτζα. Ο λόγος αυτός ήταν η αιτία της διακοπής του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που προέβλεπε ότι η Αναθέτουσα Αρχή αναλαμβάνει την υποχρέωση, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, να αναθέσει στην ομάδα μελέτης που θα πάρει το 1ο Βραβείο, εφόσον αποφασίσει να εκτελέσει μέρος ή το σύνολο του έργου, την εκπόνηση της πλήρους αρχιτεκτονικής μελέτης.

«Στις 15 Ιουνίου 2024 , πρόσθεσε ο κ. Ελευθερίου, έφεραν τις προσφορές τους 2 εταιρείες, ένας όμιλος Ούγγρων με εκπρόσωπο τον κ. Κούσκο και μία Ολλανδική εταιρεία με εκπρόσωπο τον κ. Μαθιέλλη. Κατέθεσαν τους φακέλους, τους εξετάζει η Τεχνική Υπηρεσία και η αρμόδια Επιτροπή της ΠΒΑ και αυτή τη στιγμή ετοιμάζουμε με αυτά τα οποία κατέθεσαν οι επενδυτές και αυτά τα οποία φαίνεται ότι λείπουν την ερχόμενη Δευτέρα, να κάνουμε πλέον την οριστική προκήρυξη - δεσμευτική 15-20 ημερών - να καταθέσουν δεσμευτικές προτάσεις & προϋπολογισμό. Αυτό το τελικό θα το έχουμε μέχρι το τέλος Αυγούστου που εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί. Από κει και πέρα θα γίνει η ανάθεση σε αυτόν που θα επιλέξει η Περιφέρεια και προχωράμε κανονικά» και σε άλλο σημείο τόνισε: «Αυτό που θα γίνει τώρα είναι να ανατεθεί με διεθνή διαγωνισμό μετά από πρόσκληση που θα κοινοποιηθεί εντός των ημερών να γίνει αυτό που έχουμε συζητήσει στο Περιφερειακό Συμβούλιο και ο ΕΦΚΑ, δηλαδή να ανασκευαστούν τα παλιά κτίρια, το κεντρικό κτίριο να ξαναγίνει ξενοδοχείο, θα προστεθούν και άλλες κλίνες - διότι αυτό παλαιότερα διέθετε 33 κλίνες και δεν θα είναι βιώσιμο, διότι η δαπάνη που προβλέπεται να γίνει είναι της τάξεως των 15-18 εκ. ευρώ. Δεν θα δώσει ένας επενδυτής 18 εκ. για να κάνει ένα ξενοδοχείο 33 κλινών , προβλέπεται η κατασκευή και άλλων κλινών που μπορούν να κατασκευαστούν μέχρι του αριθμού των 150 κλινών. (…)Θα αξιοποιηθεί ολόκληρος ο χώρος, με τα ιαματικά λουτρά, υπάρχουν επίσης και άλλα κτίρια που είχαν άλλους προορισμούς και αυτά θα επισκευαστούν. (..)Ζητάμε τώρα συνολική πρόταση για την ανάθεση και την κατασκευή η οποία προβλέπεται από τις 2 προσφορές. Σε πέντε χρόνια θα είναι έτοιμη η κατασκευή προς λειτουργία»!!!.

Η προγραμματική με το ΤΣΑΥ

Το 2016 επί Χριστιάνας Καλογήρου ολοκληρώθηκε μετά από πολλά χρόνια η διαδικασία σύναψης της προγραμματικής σύμβασης με σκοπό τη διάσωση, ανάδειξη, αξιοποίηση και εκμετάλλευση τόσο των θερμοπηγών όσο και των βοηθητικών κτιρίων του Σάρλιτζα (Κιουτσούκ SARLIZA) από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Συμφωνήθηκε και προβλεπόταν στην προγραμματική σύμβαση παραχώρησης στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, η παραχώρηση να είναι διάρκειας 25 ετών με υποχρέωση να ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες εργασίες το αργότερο εντός δεκαετίας.

Γεγονός είναι ότι ήδη έχουν περάσει 8 χρόνια από την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης, χωρίς ωστόσο να έχει γίνει ακόμη τίποτα, ενώ η προοπτική ολοκλήρωσης και λειτουργίας σε 5 χρόνια, όπως προσδοκά η Περιφέρεια σύμφωνα με τις παραπάνω δηλώσεις του κ. Ελευθερίου, δηλαδή το 2029, ξεπερνά κατά πολύ τον χρονικό ορίζοντα της δεκαετίας που ανέφερε η προγραμματική σύμβαση.

Οι «φωνές»

Για την καλύτερη αξιοποίηση του Σαρλιτζα ο Αρχιτέκτονας του ΕΜΠ και μέλος του Ελληνικού και Διεθνούς ICOMOS (Διεθνές συμβούλιο ιστορικών μνημείωνIIWC), Παράσχος Καραβατάκης είχε συντάξει μία σειρά άρθρων από το 2017, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο «Ε». Μάλιστα για τον συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό σημείωνε «Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να υπάρξει μελέτη βιωσιμότητας η οποία να καταδεικνύει τη βιωσιμότητα του. Ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός δεν λύνει το πρόβλημα της λειτουργίας του, και τούτο διότι προηγουμένως θα πρέπει να υπάρξουν ενέργειες που θα δίνουν λύση στη σωστή κατεύθυνση αποκατάστασης και λειτουργίας του, θα πρέπει να δημιουργηθεί φάκελος σκοπιμότητας του έργου, από τον οποίο θα φαίνεται η αναγκαιότητα επέκτασης, όπως και η βιωσιμότητα της επένδυσης, προκειμένου να τύχει έγκρισης επιδότησης από το Υπ. Ανάπτυξης. Θα πρέπει να γίνει αξιοποίηση του περιβάλλοντα αρχαιολογικού χώρου μέσα από ένα ενιαίο masterplan, θα πρέπει να υπάρξουν «τεύχη δημοπράτησης» με προδιαγραφές και απαιτήσεις του φορέα-επενδυτή» και τόνιζε ακολούθως «Τα ανωτέρω είναι κύρια θέματα για την επίτευξη του στόχου, δηλαδή της αποκατάστασης του και της λειτουργίας του, που μόνο η σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού φορέα-Σ.Δ.Ι.Τ.-μπορεί να το πετύχει. Επομένως πρώτα θα πρέπει να βρεθεί ο επενδυτής-χρήστης-που θα προκύψει μετά από ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφερομένων με κατατεθειμένες προτάσεις, συνεπικυρωμένες και με ανάλογη οικονομοτεχνική μελέτη. Ώστε το όλο εγχείρημα να αντιμετωπισθεί στο σύνολο του -όπως, ανάδειξη αρχαιοτήτων, αποκατάσταση διάσωση των κτιριακών εγκαταστάσεων μετά των θερμοπηγών του Σάρλιτζα -οι Οθωμανικοί λουτήρες, από έμπειρο επενδυτή , σε συνεργασία με τις τεχνικές υπηρεσίες της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, το ΤΣΑΥ και του Υπουργείου Πολιτισμού, διότι οι απαιτούμενες μελέτες και η μελέτη σκοπιμότητας, απαιτούν γνώση και εμπειρία σε ανάλογα έργα». Οι παραπάνω εύστοχες παρατηρήσεις του Λεσβιακής καταγωγής αρχιτέκτονα Παρ. Καραβατάκη , από το βήμα του «Ε», δυστυχώς δεν βρήκαν «ευήκωα ώτα» από τους αρμόδιους και κυρίως από την περιφερειακή αρχή που «αυτοσχεδίασε» μ,ε έναν αχρείαστο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, που εκ των υστέρων και η ίδια παραδέχτηκε ότι είναι ασύμφορος για το εγχείρημα αξιοποίησης του Σάρλιτζα. Δυστυχώς!