Τραγική μπορεί να χαρακτηριστεί η υφιστάμενη κατάσταση στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου όπως αυτή προκύπτει από τα στοιχεία που αποτυπώνονται στον Οδικό Χάρτη της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρίες.

Αυτό που προκύπτει είναι ότι η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έρχεται πρώτη στον δείκτη φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των ατόμων με σοβαρή αναπηρία σε ποσοστό 71,6%. Ακόμη σημειώνεται ότι μόνο τα 2 στα 10 νοικοκυριά που έχουν άτομα με αναπηρίες μπορούν να καλύψουν οικονομικά τις εξειδικευμένες ανάγκες των μελών αυτών. Μειωμένο χαρακτηρίζεται και το ποσοστό συμμετοχής στην απασχόληση των Αμεα, ενώ μόλις το 5% μπορεί να ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε ότι έχει να κάνει με την προσβασιμότητα σημειώνονται οι όροι «σημαντικά εμπόδια στη διαβίωση». Τραγικό επίσης μπορεί να χαρακτηριστεί το γεγονός ότι το 35,6% των Αμεα τους τελευταίους 12 μήνες λόγω οικονομικής δυσκολίας, απόστασης ή σημαντικής αναμονής στις παρεχόμενες υπηρεσίες δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει ιατρικές εξετάσεις ή θεραπεία! Η άδικη μεταχείριση είναι ο προσδιορισμός που αναφέρεται στην κατηγορία των διακρίσεων που υφίσταντο τα Αμεα.

Υφιστάμενη κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου

Στην 5η ενότητα του Οδικού Χάρτη, αποτυπώνεται η κατάσταση που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου:

Βιοτικό επίπεδο: Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έρχεται πρώτη στον δείκτη φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των ατόμων με σοβαρή αναπηρία: στην ηλικία 18-64 το ποσοστό των φτωχών και αποκλεισμένων πολίτων ανέρχεται στο τρομακτικό ποσοστό του 71,6% (Ελλάδα: 54%).

Φροντίδα στο σπίτι: Μόνο τα 2 στα 10 νοικοκυριά της Περιφέρειας που έχουν μέλη με ανάγκες φροντίδας ή υποστήριξης (λόγω αναπηρίας/ηλικίας ή χρόνιας πάθησης), έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τις εξειδικευμένες ανάγκες αυτών των μελών (π.χ. εξειδικευμένες υπηρεσίες φροντίδας, αποκατάστασης, εκπαίδευσης ή αγοράς τεχνικών βοηθημάτων), ενώ στην πλειονότητα αυτών των νοικοκυριών, οι ανάγκες φροντίδας βαρύνουν πρωτίστως τα ίδια τα μέλη τους. Στο Βόρειο Αιγαίο καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό νοικοκυριών με μέλη που χρήζουν φροντίδας/υποστήριξης που αναφέρουν ως βασικό τρόπο κάλυψης των αναγκών τη χρήση ιδιωτικών υπηρεσιών φροντίδας κατ’ οίκον με κάλυψη της δαπάνης από τον προϋπολογισμό του νοικοκυριού (20,8%). Υψηλότερο του εθνικού μέσου είναι επίσης και το ποσοστό των νοικοκυριών με μέλη που χρήζουν φροντίδας που αναφέρουν (είτε ως βασικό, είτε ως δευτερεύων τρόπο κάλυψης των αναγκών φροντίδας) τη χρήση δημόσιων υπηρεσιών υποστήριξης όπως το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι».

Απασχόληση: Το ποσοστό συμμετοχής στην απασχόληση των ατόμων με σοβαρή αναπηρία ανέρχεται στο 31,8% (Ελλάδα: 24,3%). Παρότι αυτό το ποσοστό είναι το υψηλότερο μεταξύ των 13 Περιφερειών της χώρας, παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό σε σύγκριση με το ποσοστό απασχολούμενων στον πληθυσμό χωρίς αναπηρία.

Εκπαίδευση: Το ποσοστό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία που έχουν ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση (στην ηλικιακή ομάδα 25 με 64 ετών) υπολογίζεται στο 5%, που συνιστά και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά σε όλη την επικράτεια (Ελλάδα: 15,7%). Παράλληλα, περισσότεροι από 6 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία στο Βόρειο Αιγαίο, δεν έχουν ολοκληρώσει ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Προσβασιμότητα υποδομών: Σημαντικά εμπόδια στη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία στην Περιφέρεια θέτουν τα προβλήματα προσβασιμότητας στον αστικό, περιαστικό ιστό, στα τοπικά μέσα μεταφοράς, στις θαλάσσιες μεταφορές και στα δημόσια κτήρια.

Ψηφιακή Ανισότητα: Σύνδεση στο διαδίκτυο διαθέτει μόνο το 26,4% των κατοίκων με σοβαρή αναπηρία.

Υγεία: Το ποσοστό των κατοίκων του Βορείου Αιγαίου με σοβαρή αναπηρία που δεν ικανοποίησε ανάγκες σε ιατρική εξέταση ή θεραπεία τους τελευταίους 12 μήνες (λόγω οικονομικής δυσκολίας, μεγάλης λίστας αναμονής ή μεγάλης απόστασης /έλλειψη τρόπου μετακίνησης) είναι το 2ο υψηλότερο στην επικράτεια και ανέρχεται σε 35,6%.

Διακρίσεις: Οι διακρίσεις εις βάρος των ατόμων με αναπηρία φαίνεται ότι είναι διαδεδομένες στο Βόρειο Αιγαίο, ενώ η αίσθηση των πολιτών με σοβαρή αναπηρία ότι αντιμετώπισαν άδικη μεταχείριση, ότι δεν έχουν ίσες ευκαιρίες με άλλα άτομα του περιβάλλοντός τους ή ότι βιώνουν κάποιον αποκλεισμό λόγω των περιορισμών ή των δυσκολιών της υγείας τους, καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό στη χώρα (63,9%).

Πρόταση ΕΣΑμεΑ για ένα Σχέδιο Δράσης για τα άτομα με αναπηρία στο Βόρειο Αιγαίο

Τον Οδικό Χάρτη «Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου» απέστειλαν με έγγραφό τους στον Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, Κώστα Μουτζούρη η Ε.Σ.Α.μεΑ. και το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, επιθυμώντας να συνδράμουν την Πολιτεία στην ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στη χώρα και σε περιφερειακό επίπεδο.

Ο Οδικός αυτός Χάρτης περιέχει συστάσεις, οδηγίες και κατευθύνσεις για την ορθή ενσωμάτωση και εφαρμογή των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής και των απαιτήσεων της Σύμβασης, στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας, μέσω της παροχής τεχνογνωσίας και πληροφόρησης για την ανάπτυξη Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία κατά αντιστοιχία του Εθνικού Σχεδίου. Το παραδοτέο «Υλοποιώντας τη Σύμβαση των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου» υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης του Παρατηρητηρίου «Παροχή υποστήριξης στα επιμέρους σημεία αναφοράς για την ορθή εφαρμογή των απαιτήσεων της Σύμβασης και των Τελικών Παρατηρήσεων της Επιτροπής σε Κεντρικό και Περιφερειακό Επίπεδο (Π.Ε.9, Υποέργο 1 της Πράξης)», λαμβάνοντας υπόψη τον κρίσιμο ρόλο της τομεακής και περιφερειακής διάστασης των πολιτικών υλοποίησης της Σύμβασης.

Στην 6η ενότητα καταγράφεται η στρατηγική πρόταση της ΕΣΑμεΑ που έχει σαν στόχο να χρησιμεύσει ως αναλυτικός οδηγός για την εκπόνηση ενός Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου.

Το Σχέδιο Δράσης για την αναπηρία σε επίπεδο Περιφέρειας πρέπει να στοχεύει:

• στη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις,

• στην ισότιμη συμμετοχή τους στην τοπική κοινωνία και οικονομία,

• στην ανάδειξη της σημασίας της ενσωμάτωσης αυτών για την τοπική βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη,

• στην εξειδίκευση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας και της αρχής της προσβασιμότητας σε κάθε τομέα αρμοδιότητας της Περιφέρειας.

Μέσω της παραπάνω δράσης, ΕΣΑμεΑ και «Παρατηρητήριο» ευελπιστούν να συμβάλουν στο κρίσιμο έργο που καλείται να διαδραματίσει η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου σχετικά με την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην περιοχή και να εδραιωθεί μια σταθερή συνεργασία μαζί για την ορθή υλοποίηση των δεσμεύσεων της χώρας στα ζητήματα της αναπηρίας.