Από το 1999 έχουν ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura o Κόλπος της Καλλονής και της Γέρας, ο Υγρότοπος Ντίπι - Λάρσος, το βουνό Όλυμπος, καθώς και η περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους. Ποιος όμως εδώ και 20 χρόνια μεριμνούσε ώστε να προστατεύονται αυτές οι περιοχές. Μάλλον κανείς, εξού και πολλές καταγγελίες που είχαν πραγματοποιήσει οικολογικές οργανώσεις για εμφανείς παραβάσεις στη Λέσβο- που δεν είδαν το φως της δημοσιότητας. Όπως και για υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας έγιναν αναφορές. Γι’ αυτό και ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Σωκράτης Φάμελλος χαρακτήρισε τομή στη διοίκηση, στην προστασία και στη διαχείριση της φύσης το νομοσχέδιο για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, που ολοκληρώθηκε η ψήφισή του στις 8 Φεβρουαρίου  στη Βουλή, ενώ το σχετικό ΦΕΚ εκδόθηκε στις 20 Φεβρουαρίου. Μάλιστα σημείωσε ότι πρόκειται για ένα νόμο ο οποίος «δίνει υπεραξία στην ελληνική πολιτική και ανεβάζει βαθμίδες τη χώρα στην ευρωπαϊκή πολιτική».

Με το τελευταίο ΦΕΚ λοιπόν ιδρύονται 28 φορείς, εκ των οποίων το Νομικό Πρόσωπο Ι.Δ. με την επωνυμία «Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Βορείου Αιγαίου». «Έδρα του φορέα ορίζεται προσωρινά η Μυτιλήνη του Νομού Λέσβου». Σημειώνει το ΦΕΚ 4519/2018. Σκοπός των φορέων είναι η εφαρμογή, η παρακολούθηση, η αξιολόγηση και η επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης, κατ’ εφαρμογή των Οδηγιών 2009/147/ΕΚ και 92/43/ΕΟΚ για τα Άγρια Πτηνά και τους Οικότοπους αντίστοιχα, για την αειφορική διαχείριση και προστασία του φυσικού κεφαλαίου του δικτύου Natura 2000.

«Με μαύρες σημαίες»

Ο δικηγόρος Άρης Ελευθερίου ως δήμαρχος Καλλονής στα τέλη της δεκαετίας του 1990, προώθησε το σχέδιο περιβαλλοντικής μελέτης και την ένταξη των περιοχών της Λέσβου στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura. «Δαπανήθηκαν πολλά χρήματα όχι τόσο για τη μελέτη, αλλά για το κτήριο της μελέτης στη Σκάλα Καλλονής και υπήρχαν αντιδράσεις» λέει στην εφημερίδα μας. Θυμάται ότι το 1998 είχε γίνει ημερίδα στο Δημοτικό θέατρο Καλλονής με τον πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Αντρέα Τρούμπη, αλλά και τον αναπληρωτή Καθηγητή, Γιάννη Σπιλάνη για τη σημασία των περιοχών, και κυριότερα την προστασία τους, ενώ παραβρέθηκαν και αμερικανοί καθηγητές. «Έγινε χαμός έξω από το θέατρο. Με μαύρες σημαίες και τρακτέρ, αρκετοί κάτοικοι των Παρακοίλων, όπου υπάρχουν υδροβιότοποι αντιδρούσαν. Μαζί τους και ιδιώτες που είχαν παραθαλάσσιες εκτάσεις,» προσθέτει.

Αναφορά στη Κομισιόν

«Στο Βόρειο Αιγαίο παλεύαμε πολλά χρόνια για να γίνει φορέας διαχείρισης και αποτελεί ένα βήμα μπροστά η ίδρυση Ν.Π.Ι.Δ. με την επωνυμία «Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Βορείου Αιγαίου»» εξηγεί στο «Ε» ο συντονιστής των Οικολόγων Πράσινων Βορείου Αιγαίου, Μιχάλης Μπάκας. Ειδικότερα αναφέρει ότι το προεδρικό διάταγμα προέκυψε σε μεγάλο βαθμό και μετά την πίεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη λήψη ουσιαστικών μέτρων για την προστασία των περιοχών του Δικτύου Natura 2000.

Τόσο καιρό δεν είχε γίνει γνωστό, αλλά ο κ. Μπάκας μάς εκμυστηρεύτηκε ότι από τη Λέσβο είχε κατατεθεί αναφορά το 2011 στην Κομισιόν από τις ομάδες «Friends of Green Lesvos» και «Ναυτίλος εν δράσει» με τη συνεργασία του WWF και της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας για την αδυναμία της ελληνικής Πολιτείας να προστατεύσει τις περιοχές Νατούρα στη Λέσβο, με δεκάδες καταγγελίες που είχαν καταθέσει για 10 χρόνια (2001-2011). Τελικά η Κομισιόν μετά την ανταλλαγή πληροφοριών απάντησε ότι το ζήτημα της Λέσβου θα συμπεριληφθεί στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα συνολικά για τις περιοχές Νατούρα, ασκώντας πίεση για την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας.

Απειλήθηκαν για την ευαισθησία τους

Σε αυτή την υπόθεση δούλεψαν πολλοί, λέει ο κ. Μπάκας σκεφτόμενος αναδρομικά την ιστορία- «Νατούρα» αλλά υπογράμμισε τη συνεισφορά της Καρολίνας Κριστ και του John Bowers «που έκαναν απίστευτη προσπάθεια όλα αυτά τα χρόνια, αντιμετωπίζοντας απειλές ακόμα και κατά της ζωής τους».

Το επόμενο βήμα, κατά τη γνώμη του είναι να προχωρήσει η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη που έχει ήδη προκηρυχθεί, αλλά και να βρεθεί προσωπικό και χρηματοδότηση για το Φορέα Διαχείρισης. Στο Βόρειο Αιγαίο οι «Οικολόγοι Πράσινοι» έχουν προτείνει τη χρήση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου που «μπορεί να αναλάβει σε πρώτη φάση με την εμπειρία και την αποτελεσματικότητα που έχει δείξει, αυτό το ρόλο.»

Το δίκτυο Natura

Το 1999 (Ν. 2742/99 και στη συνέχεια Ν.3044/02) δημιουργείται το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των φυσικών περιοχών Ευρωπαϊκής Σημασίας με το δίκτυο «Natura 2000» βάσει της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (92/43/ΕΟΚ). Ο Κόλπος της Καλλονής και της Γέρας, ο Υγρότοπος Ντίπι - Λάρσος, το βουνό Όλυμπος, καθώς και η περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους περιλαμβάνονται μεταξύ των περιοχών που αποτελούν τον Εθνικό Κατάλογο των περιοχών του δικτύου.

Στις περιοχές αυτές προωθείται η διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Πιο συγκεκριμένα το δίκτυο αποτελείται από τις περιοχές όπου συναντώνται οι τύποι οικοτόπων που εμφαίνονται στα παραρτήματα της σχετικής οδηγίας και πρέπει να διασφαλίζεται η διατήρηση ή ενδεχομένως, η αποκατάσταση σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας, καθώς και των ειδών προτεραιότητας της χλωρίδας και της πανίδας.

Στο νησί της Λέσβου υπάρχουν τρεις προστατευόμενες περιοχές Natura 2000. Η πρώτη περιοχή είναι ο Κόλπος της Καλλονής, ο οποίος περιλαμβάνει όλο τον θαλάσσιο χώρο του Κόλπου, καθώς και μεγάλο αριθμό χερσαίων υγροτόπων (αλυκές Καλλονής και Πολιχνίτου, χείμαρροι Τσικνιάς, Βούβαρης, Μυλοπόταμος, Εννιά Καμάρες, Ποταμιά, λιμνοθάλασσα των Μέσσων, κ.ά.).

Η δεύτερη περιοχή είναι ο Κόλπος της Γέρας, κατά μήκων των ακτών του οποίου υπάρχουν μικρά αλμυρά έλη ή αλίπεδα (Ντίπι - Λάρσος, Ευρειακή, Χαραμίδα).

Η τρίτη περιοχή είναι η Δυτική χερσόνησος του νησιού που περιλαμβάνει και το Απολιθωμένο δάσος στο Σίγρι. Εδώ συναντώνται τα σπάνια για τον Ευρωπαϊκό χώρο πουλιά, όπως: ο Τουρκοτσοπανάκος Sitta krueperi, το Σμυρνοτσίχλονο Emberiza cineracea, ο Μουστακοτσιροβάκος Sylvia rueppelli κ.ά. Από τη μελέτη πολλών δειγμάτων φαίνεται ότι οι περισσότεροι κορμοί ανήκουν σε κωνοφόρα της οικογένειας Taxodiaceae και κατά πάσα πιθανότητα στο γένος Sequoia.

Τα απολιθωμένα δέντρα δεν περιορίζονται όμως μόνο στη Β.Δ. πλευρά του νησιού. Υπάρχουν σε όλο το δυτικό τμήμα του και στη νότια επίσης πλευρά. Απολιθωμένα δένδρα υπάρχουν  επίσης στη Ρουγκάδα Πολιχνίτου και στην περιοχή του Ακρασίου, στη νότια πλευρά του Ολύμπου.