Η σημερινή εσωστρέφεια της πολιτικής των οργανισμών λιμένων δεν έδινε προοπτικές ανάπτυξης στην τοπική κοινωνία. Πολλοί λιμένες της χώρας, εκτός από τη διατήρηση της εθνικής συνοχής εξυπηρετούν και την κυριότερη οικονομική δραστηριότητα στην τοπική κοινωνία.

To κάθε λιμάνι είναι ένας οργανισμός με τη δική του σχετική αυτονομία αλλά και την ταυτόχρονη σύνδεση με την πόλη, αναπτύσσοντας έντονους δεσμούς εξάρτησης και στενές λειτουργικές σχέσεις. Έτσι, θα πρέπει ευθύς εξαρχής να προκαθορίσουμε τι είναι το σύμπλεγμα Λιμάνι - Πόλη, είτε αυτή αφορά τερματικό επιβατών (home - port), είτε εξειδικευμένο λιμενικό σταθμό κρουαζιέρα, λιμένος - ακτοπλοΐας (όπως είναι το λιμάνι της Μυτιλήνης), σκαφών αναψυχής κλπ.

Αν κάνουμε μία σχετική ομαδοποίηση των Λιμένων θα δούμε ότι κάθε λιμάνι έχει ένα δικό του διαφορετικό χαρακτήρα με αποτέλεσμα την αλληλένδετη εξάρτησή του με την Πόλη και την τοπική κοινωνία.

Κατηγορίες Λιμένων

Με σωστές δράσεις το λιμάνι μπορεί να καταστεί θετικός συντελεστής ανάπτυξης της Πόλης που το περιβάλλει προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.

Έτσι εξετάζονται παρακάτω οι 3 κατηγορίες Λιμένων:

α) Λιμένας Κρουαζιέρας που περιλαμβάνει:

Home Port Τερματικό, ο οικονομικά σημαντικότερος. Ενδιάμεσος (transit) και Υβριδικός ( λειτουργεί και με τους δύο τύπους).

β) City - Port με δομές:

Ταυτόχρονες Λιμενικές και Αστικές δραστηριότητες. Δομές Ναυτιλιακών και Λιμενικών δραστηριοτήτων και Τουριστικών και Μεταφορικών δραστηριοτήτων.

γ) Τερματικός Εμπορευματοκιβωτίων

Κλάδοι ανάπτυξης:

Πρώτες Ύλες. Χύδην. Λιπάσματα και Ναυπηγο-επισκευαστική ζώνη κλπ.

Τι πρέπει να κάνουν τα ελληνικά λιμάνια;

Τα ελληνικά λιμάνια πρέπει να αναπτύξουν επαρκείς υποδομές για να μπορούν να φιλοξενούν κρουαζιερόπλοια, αναλόγως των δυνατοτήτων τους. Για την ανάπτυξη αυτών των υποδομών αλλά και για τη διαχείρισή τους και την προσφορά των απαραίτητων υπηρεσιών στις εταιρείες κρουαζιέρας και στους επιβάτες, χρειάζονται αφενός πηγές χρηματοδότησης για τις απαραίτητες επενδύσεις και αφετέρου εμπειρία διαχείρισης.

Σε ευρύτερο επίπεδο κρίνονται απαραίτητες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις για να έρθουν ευκολότερα ιδιωτικές επενδύσεις στα λιμάνια, για τον εκσυγχρονισμό τους. Παράλληλα τα κύρια ελληνικά λιμάνια της χώρας θα πρέπει να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν και άλλες σύγχρονες προκλήσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαμορφώσει στρατηγική σύμφωνα με την οποία όλοι οι λιμένες που ανήκουν στο κύριο δίκτυο των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών θα πρέπει να διαθέτουν εγκαταστάσεις για ανεφοδιασμό πλοίων που κινούνται με υγροποιημένο αέριο (LNG).

Ο Ρόλος των Μελετών

Τα λιμάνια επανασχεδιάζονται σήμερα από Πολεοδόμους Αρχιτέκτονες, Λιμενολόγους, Οικονομολόγους, Συγκοινωνιολόγους, Περιβαλλοντολόγους, με βάση τις σύγχρονες απαιτήσεις τους αντιμετωπίζοντας το παρόν και σχεδιάζοντας το μέλλον. Μπορούμε πλέον τώρα και πρέπει να μελετήσουμε τη σχέση Λιμένα - Πόλης με την ανάπτυξη των θαλάσσιων δραστηριοτήτων.

Με αυτό το υπόβαθρο πρέπει προγραμματισμένα και με σχέδιο να εργαστούμε για να αναπτυχθεί όπου αυτό είναι δυνατόν το «Λιμάνι ως επιχείρηση» όπως Βόλος, Λαύριο, Πάτρα κ.α που έστω και καθυστερημένα θα έχουν στόχο τον επαναπροσδιορισμό της χαμένης περιόδου προς όφελος και των πολιτών της περιοχής.

Ο επανασχεδιασμός του Λιμένα επηρεάζεται από τη λειτουργία του σε σχέση με την Πόλη. Η αποκατάσταση του εγκαταλελειμμένου Λιμενικού κενού πραγματοποιείται με τη χρήση συμβατών δραστηριοτήτων που προσφέρουν περισσότερες θέσεις εργασίας και αύξηση των εισοδημάτων, όπως χρήσεις Αναψυχής, Πολιτισμού, Τουρισμού. Σε μερικές περιπτώσεις η Πόλη επεκτείνεται πάνω στο θαλάσσιο μέτωπο. Πολλές από τις κατασκευές της βιομηχανικής περιόδου κατεδαφίζονται, επιτρέποντας την οπτική επαφή της Πόλης με το νερό.

Μερικά κτίρια ανακαινίζονται ως σημαντικά μνημεία της Πόλης και φιλοξενούν καινούργιες χρήσεις από αυτές για τις οποίες χτίστηκαν. Τα κτίρια αυτά φιλοξενούν χρήσεις άμεσες και προσπαθούν να προβάλλουν ένα εξυγιασμένο περιβάλλον για την Πόλη.

Η νέα ταυτότητα του λιμανιού, ευνοεί την εγκατάσταση εταιρειών, τραπεζών, επιχειρήσεων και γραφείων. Η παγκοσμιοποίηση μετατρέπει τα λιμάνια σε οικονομικά κέντρα. Ουσιαστικά, αυτός είναι ο βαθύτερος στόχος των Αναπλάσεων, πέρα από την τοπική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική αναβάθμιση. Η προσέλκυση επενδύσεων και επιχειρηματικών κλάδων δίνει στο λιμάνι ένα νέο οικονομικό ρόλο.

Ο Ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Οι αναπλάσεις αυτές είναι προφανές ότι απαιτούν μεγάλα κονδύλια. Αυτό προϋποθέτει συχνά την αναγκαιότητα για σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) με στόχο:

Πρώτον, να υπάρχει ένα όραμα για το λιμάνι και την ευρύτερη παραλία. Να καλλιεργηθεί η αρμονική συνύπαρξη της λιμενικής και της αστικής ακτής που θα εξασφαλίζει τη βιώσιμη λιμενική αξιοποίηση της πρώτης και την οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση της δεύτερης.

Δεύτερον, χρειάζεται καλός λιμενικός σχεδιασμός, με τη συνεργασία όλων των δημόσιων φορέων και της τοπικής κοινωνίας, που θα λαμβάνει υπόψη του τόσο το συνολικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί το λιμάνι, όσο και τις μη ναυτιλιακές λειτουργίες και δράσεις στο λιμάνι (Εκθεσιακός χώρος, Αναψυχή, κλπ).

Τρίτον, η διοίκηση του λιμανιού να λαμβάνει υπόψη της τη δυναμική της πόλης μέσα στην οποία λειτουργεί, ώστε να κατανοεί θετικά τις αγωνίες και της απόψεις της τοπικής κοινωνίας.

Συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, σήμερα το λιμάνι χρειάζεται την υποστήριξη της Πόλης όσο ποτέ άλλοτε. Αν η Πόλη θέλει να επωφεληθεί από το λιμάνι πρέπει να είναι θετικό αυτό το αίτημα.