Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Το «Ε» φιλοξενεί σήμερα την πρόεδρο του Συλλόγου Γυναικών Παμφίλων, Νατάσα Αβαγιαννού. Συνταξιούχος δικηγόρος και πρόεδρος του Συλλόγου τα τελευταία πέντε χρόνια, μας μιλάει για τη δουλειά που έχει γίνει μέχρι τώρα από τα μέλη του, για το ποια είναι η κινητήρια δύναμή τους να συνεχίσουν το έργο τους, αλλά και για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ειδικά το τελευταίο διάστημα. Αυτό που κατ’ αρχήν τονίζει είναι πως θα πρέπει να δοθεί περισσότερο βάρος από τις τοπικές αρχές στο βασικό επίτευγμα του Συλλόγου, το Λαογραφικό Μουσείο Παμφίλων.
Κυρία Αβαγιαννού, πότε ιδρύθηκε ο Σύλλογος Γυναικών Παμφίλων και με ποιους σκοπούς;
«Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1991. Σκοπός του ήταν, κατ’ αρχήν, η διατήρηση οποιουδήποτε ρουχισμού και παλιών αντικειμένων που είχαν οι οικογένειες του χωριού στα σπίτια τους. Αυτό το υλικό θέλησαν να στεγάσουν και να αναδείξουν οι κάτοικοι, έτσι όπως ήταν και όπως χρησιμοποιούνταν τον παλιό καιρό. Για το λόγο αυτό, ζήτησαν από τον παπά της εκκλησίας και πήραν ένα παλιό αρχοντικό, πρώην κελί της εκκλησίας της Αγίας Βαρβάρας, και το διαμόρφωσαν σε ένα σπίτι, με όλα τα αντικείμενα που υπήρχαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Ήταν επισκέψιμο, ήδη από την αρχή, ως “παραδοσιακό σπίτι”.»
Το σημερινό Λαογραφικό Μουσείο Παμφίλων;
«Ναι. Επειδή το σπίτι αυτό δεν μπόρεσε να διατηρηθεί, λόγω μεγέθους και ελλείψεως χρημάτων, και υπήρχε κίνδυνος να καταστραφεί το υλικό, με τη διάθεση και τη δουλειά των γυναικών όλο το υλικό μεταφέρθηκε με την απαιτούμενη συντήρηση σε άλλο νεοκλασσικό διώροφο κτήριο, που ήταν κοινοτικό και παραχωρήθηκε από το Δήμο Μυτιλήνης επί δημαρχίας Γιακαλή. Έγινε εμπλουτισμός, καταγραφή και ανάδειξη του κάθε εκθέματος χρονολογικά και έτσι ο χώρος αυτός αποτελεί σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο και νόμιμα λειτουργεί ως τέτοιο, με την τροποποίηση του καταστατικού του Συλλόγου πριν δύο χρόνια.»
Κίνητρα και δυσκολίες
Πόσα μέλη αριθμεί αυτήν τη στιγμή ο Σύλλογος; Είναι όλες γυναίκες του χωριού; Πώς συμβάλλει η καθεμιά;
«Μετά την τροποποίηση του καταστατικού, το συμβούλιό μας έγινε από επταμελές, εννεαμελές, λόγω του ότι αυξήθηκαν τα μέλη του Συλλόγου, τα οποία είναι σήμερα γύρω στα 250. Είναι όλες δραστήριες γυναίκες, που καθημερινά δουλεύουν για τους σκοπούς του Συλλόγου, αλλά και πέραν αυτού, για τη συντροφική και δημιουργική δουλειά, που τις ευχαριστεί. Οι ηλικίες τους κυμαίνονται από 40 μέχρι και 80 ετών, οι περισσότερες δεν εργάζονται, αλλά υπάρχουν και αρκετές εργαζόμενες. Το Σύλλογο τον στηρίζουν τελικά, όμως, όλοι οι κάτοικοι, άντρες και γυναίκες.»
Εσείς, από πότε είστε πρόεδρος στο Σύλλογο; Τι σας έχει δείξει η εμπειρία σας;
«Είμαι πρόεδρος τα τελευταία πέντε χρόνια. Αναλαμβάνοντας ένα Σύλλογο, τελικά ανακαλύπτεις πόση ευχαρίστηση μπορεί να σου δώσει η δραστηριότητα ενός τέτοιου φορέα. Βλέπεις τη δύναμη και την αγάπη, ειδικά των γυναικών, που στηρίζουν καθημερινά την οικογένειά τους σε όλες τις δουλειές κι έχουν και άπειρο χρόνο και διάθεση να προσφέρουν για το καλό του τόπου τους.»
Τι είναι αυτό που, πιστεύετε, αποτελεί για όλες σας κινητήρια δύναμη;
«Είναι σημαντικό το πόσο ενδιαφέρουσα και ποιοτική είναι η ζωή των μικρών κοινωνιών και το πόσο ευχάριστο είναι να υπάρχει γύρω σου ένας κόσμος που σου είναι γνωστός, φιλικός, που ξέρεις τα καλά και τα κακά του. Βλέπεις ότι οι κάτοικοι πασχίζουν να υπάρχει δημιουργικό και ποιοτικό κλίμα στον τόπο τους και μέσα σ’ αυτή την οικονομική κρίση, πόσο εύκολο είναι τελικά το να χαίρεσαι και να διασκεδάζεις με τη συντροφιά συγχωριανών σου και με το πλεονέκτημα να είσαι κοντά ή μέσα στη φύση.»
Υπάρχουν δυσκολίες σ’ αυτή σας την προσπάθεια;
«Αρκετές. Δυστυχώς έχουν κοπεί οι επιχορηγήσεις, λόγω της οικονομικής στενότητας. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα για τους συλλόγους και ειδικά για αυτούς που έχουν να συντηρήσουν αξιόλογο παραδοσιακό υλικό και προσπαθούν με μεγάλη δυσκολία και εκδηλώσεις συνεχείς να εξασφαλίσουν τουλάχιστον τα απαραίτητα για τη διατήρησή του. Ο Σύλλογος έχει ζητήσει, για να μπορέσει να γίνει περισσότερο επισκέψιμο το Μουσείο, να φιλοξενήσει σε χώρο που μπορεί να διαθέσει ό,τι αφορά στη συλλογή του Τίτου Ξηρέλλη, του μεγάλου αυτού Παμφλιώτη μαέστρου (προσωπικά αντικείμενα και ό,τι υπάρχει από το έργο του), η οποία απ’ ό,τι ξέρουμε δεν εκτίθεται πουθενά. Πέρα από αυτό, θα θέλαμε να έχει περισσότερους επισκέπτες το Μουσείο μας. Διαθέτει πλέον τη δική του ιστοσελίδα και η πρόταση του Συλλόγου προς το Δήμο Λέσβου είναι να συμπεριληφθεί στην ιστοσελίδα του και μια σύνδεση προς την ιστοσελίδα του Λαογραφικού Μουσείου Παμφίλων, όπως και των υπόλοιπων αντίστοιχων χώρων του νησιού, ώστε ο επισκέπτης να δει, πέρα από το πού θα φάει και πού θα μείνει, τι δουλειά υπάρχει σε όλη τη Λέσβο πάνω στη λαογραφία και την παράδοση.»
Δραστηριότητες και σχέδια
Ποιες θεωρείτε τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις που έχετε κάνει μέχρι τώρα;
«Η πιο σημαντική δουλειά ήταν αυτή που έγινε σε συνεργασία με τα σχολεία, και ειδικά με το Λύκειο του χωριού, σε σχέση με το Λαογραφικό Μουσείο και την παράδοση. Έγιναν πολλές βιντεοσκοπήσεις όλου του παραδοσιακού υλικού και του τρόπου που κάθε αντικείμενο χρησιμοποιείτο στα παλιά χρόνια, με αναπαραστάσεις από γυναίκες και άντρες του χωριού που δείχνουν πώς γινόταν η ύφανση και η βαφή των υφασμάτων, το κέντημα, οι αγροτικές εργασίες, το νυφοστόλι στην κρεβατοκάμαρα του σπιτιού, που είναι διαρρυθμισμένη ακριβώς όπως παλιά ήταν τις παραμονές του γάμου. Στο ίδιο πλαίσιο έχει βγει και ένα έντυπο-εργασία των μαθητών, όπου και με εικόνες και ειδικό γλωσσάρι παρουσιάζεται η λαογραφική παράδοση της περιοχής. Πέρα από αυτό, σημαντικές είναι και οι εκδηλώσεις που κάνουμε κάθε χρόνο για την Ημέρα της Γυναίκας, όπου γίνονται ομιλίες σχετικά με το λόγο του εορτασμού και για το ότι αυτή η μέρα πρέπει να συνεχίσει να γιορτάζεται.»
Τι άλλες δραστηριότητες αναπτύσσει ο Σύλλογος;
«Λειτουργεί, χειμώνα - καλοκαίρι, χορευτικό τμήμα παραδοσιακών χορών, που καλείται σε κάθε σχεδόν εκδήλωση που γίνεται στο νησί, αλλά και εκτός νησιού. Υπάρχει επίσης και η μικτή χορωδία, με μαέστρο τη Λία Κεφαλά, αποτελούμενη περίπου από 30 - 35 άτομα, η οποία είναι πολύ αξιόλογη και θεωρείται μια από τις πολύ καλές χορωδίες του νησιού. Στο Λαογραφικό Μουσείο και στο παράρτημα που έχουμε δημιουργήσει, φιλοξενούνται επίσης καθηγητές μουσικής, όπως ο Γιάννης Καλαϊτζής και η Αννίτα Ματζουράνη, που παραδίδουν μαθήματα μουσικών οργάνων στα παιδιά του χωριού και της γύρω περιοχής.»
Τι υπάρχει στα άμεσα σχέδιά σας;
«Εκείνο που επιθυμεί ο Σύλλογος, επειδή ήδη έχει συγκεντρώσει βιβλία, ποιήματα, χειρόγραφα Παμφλιωτών, λογίων, δασκάλων, είναι το να δημιουργήσει μια αξιόλογη βιβλιοθήκη όπου θα τοποθετηθούν όλα αυτά - εκ των οποίων πολλά είναι χειρόγραφα -, να γίνει ταξινόμηση και προβολή τους. Δυστυχώς, το σχέδιο που υπήρχε να λειτουργήσει η βιβλιοθήκη στο Λύκειο Παμφίλων, δεν προχώρησε ακόμη. Μια άλλη δραστηριότητα που θέλουμε να οργανώσουμε, είναι μια εκδήλωση στην οποία θα παρουσιαστεί το έργο και η ζωή των συγκεκριμένων ανθρώπων, αλλά και καλλιτεχνών του τόπου, που τρέφουν ιδιαίτερη αγάπη για το χωριό τους. Και να θυμίσουμε ότι, στα πλαίσια του Λεσβιακού Καλοκαιριού, ο Σύλλογος στις 7 Αυγούστου θα πραγματοποιήσει στη Σκάλα Παμφίλων την ετήσια Γιορτή Κρασιού και Τοπικών Προϊόντων. Καλούμε όλο τον κόσμο να συμμετάσχει, για να χαρεί το πλούσιο πρόγραμμα της βραδιάς.»
Κυρία Αβαγιαννού, πότε ιδρύθηκε ο Σύλλογος Γυναικών Παμφίλων και με ποιους σκοπούς;
«Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1991. Σκοπός του ήταν, κατ’ αρχήν, η διατήρηση οποιουδήποτε ρουχισμού και παλιών αντικειμένων που είχαν οι οικογένειες του χωριού στα σπίτια τους. Αυτό το υλικό θέλησαν να στεγάσουν και να αναδείξουν οι κάτοικοι, έτσι όπως ήταν και όπως χρησιμοποιούνταν τον παλιό καιρό. Για το λόγο αυτό, ζήτησαν από τον παπά της εκκλησίας και πήραν ένα παλιό αρχοντικό, πρώην κελί της εκκλησίας της Αγίας Βαρβάρας, και το διαμόρφωσαν σε ένα σπίτι, με όλα τα αντικείμενα που υπήρχαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Ήταν επισκέψιμο, ήδη από την αρχή, ως “παραδοσιακό σπίτι”.»
Το σημερινό Λαογραφικό Μουσείο Παμφίλων;
«Ναι. Επειδή το σπίτι αυτό δεν μπόρεσε να διατηρηθεί, λόγω μεγέθους και ελλείψεως χρημάτων, και υπήρχε κίνδυνος να καταστραφεί το υλικό, με τη διάθεση και τη δουλειά των γυναικών όλο το υλικό μεταφέρθηκε με την απαιτούμενη συντήρηση σε άλλο νεοκλασσικό διώροφο κτήριο, που ήταν κοινοτικό και παραχωρήθηκε από το Δήμο Μυτιλήνης επί δημαρχίας Γιακαλή. Έγινε εμπλουτισμός, καταγραφή και ανάδειξη του κάθε εκθέματος χρονολογικά και έτσι ο χώρος αυτός αποτελεί σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο και νόμιμα λειτουργεί ως τέτοιο, με την τροποποίηση του καταστατικού του Συλλόγου πριν δύο χρόνια.»
Κίνητρα και δυσκολίες
Πόσα μέλη αριθμεί αυτήν τη στιγμή ο Σύλλογος; Είναι όλες γυναίκες του χωριού; Πώς συμβάλλει η καθεμιά;
«Μετά την τροποποίηση του καταστατικού, το συμβούλιό μας έγινε από επταμελές, εννεαμελές, λόγω του ότι αυξήθηκαν τα μέλη του Συλλόγου, τα οποία είναι σήμερα γύρω στα 250. Είναι όλες δραστήριες γυναίκες, που καθημερινά δουλεύουν για τους σκοπούς του Συλλόγου, αλλά και πέραν αυτού, για τη συντροφική και δημιουργική δουλειά, που τις ευχαριστεί. Οι ηλικίες τους κυμαίνονται από 40 μέχρι και 80 ετών, οι περισσότερες δεν εργάζονται, αλλά υπάρχουν και αρκετές εργαζόμενες. Το Σύλλογο τον στηρίζουν τελικά, όμως, όλοι οι κάτοικοι, άντρες και γυναίκες.»
Εσείς, από πότε είστε πρόεδρος στο Σύλλογο; Τι σας έχει δείξει η εμπειρία σας;
«Είμαι πρόεδρος τα τελευταία πέντε χρόνια. Αναλαμβάνοντας ένα Σύλλογο, τελικά ανακαλύπτεις πόση ευχαρίστηση μπορεί να σου δώσει η δραστηριότητα ενός τέτοιου φορέα. Βλέπεις τη δύναμη και την αγάπη, ειδικά των γυναικών, που στηρίζουν καθημερινά την οικογένειά τους σε όλες τις δουλειές κι έχουν και άπειρο χρόνο και διάθεση να προσφέρουν για το καλό του τόπου τους.»
Τι είναι αυτό που, πιστεύετε, αποτελεί για όλες σας κινητήρια δύναμη;
«Είναι σημαντικό το πόσο ενδιαφέρουσα και ποιοτική είναι η ζωή των μικρών κοινωνιών και το πόσο ευχάριστο είναι να υπάρχει γύρω σου ένας κόσμος που σου είναι γνωστός, φιλικός, που ξέρεις τα καλά και τα κακά του. Βλέπεις ότι οι κάτοικοι πασχίζουν να υπάρχει δημιουργικό και ποιοτικό κλίμα στον τόπο τους και μέσα σ’ αυτή την οικονομική κρίση, πόσο εύκολο είναι τελικά το να χαίρεσαι και να διασκεδάζεις με τη συντροφιά συγχωριανών σου και με το πλεονέκτημα να είσαι κοντά ή μέσα στη φύση.»
Υπάρχουν δυσκολίες σ’ αυτή σας την προσπάθεια;
«Αρκετές. Δυστυχώς έχουν κοπεί οι επιχορηγήσεις, λόγω της οικονομικής στενότητας. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα για τους συλλόγους και ειδικά για αυτούς που έχουν να συντηρήσουν αξιόλογο παραδοσιακό υλικό και προσπαθούν με μεγάλη δυσκολία και εκδηλώσεις συνεχείς να εξασφαλίσουν τουλάχιστον τα απαραίτητα για τη διατήρησή του. Ο Σύλλογος έχει ζητήσει, για να μπορέσει να γίνει περισσότερο επισκέψιμο το Μουσείο, να φιλοξενήσει σε χώρο που μπορεί να διαθέσει ό,τι αφορά στη συλλογή του Τίτου Ξηρέλλη, του μεγάλου αυτού Παμφλιώτη μαέστρου (προσωπικά αντικείμενα και ό,τι υπάρχει από το έργο του), η οποία απ’ ό,τι ξέρουμε δεν εκτίθεται πουθενά. Πέρα από αυτό, θα θέλαμε να έχει περισσότερους επισκέπτες το Μουσείο μας. Διαθέτει πλέον τη δική του ιστοσελίδα και η πρόταση του Συλλόγου προς το Δήμο Λέσβου είναι να συμπεριληφθεί στην ιστοσελίδα του και μια σύνδεση προς την ιστοσελίδα του Λαογραφικού Μουσείου Παμφίλων, όπως και των υπόλοιπων αντίστοιχων χώρων του νησιού, ώστε ο επισκέπτης να δει, πέρα από το πού θα φάει και πού θα μείνει, τι δουλειά υπάρχει σε όλη τη Λέσβο πάνω στη λαογραφία και την παράδοση.»
Δραστηριότητες και σχέδια
Ποιες θεωρείτε τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις που έχετε κάνει μέχρι τώρα;
«Η πιο σημαντική δουλειά ήταν αυτή που έγινε σε συνεργασία με τα σχολεία, και ειδικά με το Λύκειο του χωριού, σε σχέση με το Λαογραφικό Μουσείο και την παράδοση. Έγιναν πολλές βιντεοσκοπήσεις όλου του παραδοσιακού υλικού και του τρόπου που κάθε αντικείμενο χρησιμοποιείτο στα παλιά χρόνια, με αναπαραστάσεις από γυναίκες και άντρες του χωριού που δείχνουν πώς γινόταν η ύφανση και η βαφή των υφασμάτων, το κέντημα, οι αγροτικές εργασίες, το νυφοστόλι στην κρεβατοκάμαρα του σπιτιού, που είναι διαρρυθμισμένη ακριβώς όπως παλιά ήταν τις παραμονές του γάμου. Στο ίδιο πλαίσιο έχει βγει και ένα έντυπο-εργασία των μαθητών, όπου και με εικόνες και ειδικό γλωσσάρι παρουσιάζεται η λαογραφική παράδοση της περιοχής. Πέρα από αυτό, σημαντικές είναι και οι εκδηλώσεις που κάνουμε κάθε χρόνο για την Ημέρα της Γυναίκας, όπου γίνονται ομιλίες σχετικά με το λόγο του εορτασμού και για το ότι αυτή η μέρα πρέπει να συνεχίσει να γιορτάζεται.»
Τι άλλες δραστηριότητες αναπτύσσει ο Σύλλογος;
«Λειτουργεί, χειμώνα - καλοκαίρι, χορευτικό τμήμα παραδοσιακών χορών, που καλείται σε κάθε σχεδόν εκδήλωση που γίνεται στο νησί, αλλά και εκτός νησιού. Υπάρχει επίσης και η μικτή χορωδία, με μαέστρο τη Λία Κεφαλά, αποτελούμενη περίπου από 30 - 35 άτομα, η οποία είναι πολύ αξιόλογη και θεωρείται μια από τις πολύ καλές χορωδίες του νησιού. Στο Λαογραφικό Μουσείο και στο παράρτημα που έχουμε δημιουργήσει, φιλοξενούνται επίσης καθηγητές μουσικής, όπως ο Γιάννης Καλαϊτζής και η Αννίτα Ματζουράνη, που παραδίδουν μαθήματα μουσικών οργάνων στα παιδιά του χωριού και της γύρω περιοχής.»
Τι υπάρχει στα άμεσα σχέδιά σας;
«Εκείνο που επιθυμεί ο Σύλλογος, επειδή ήδη έχει συγκεντρώσει βιβλία, ποιήματα, χειρόγραφα Παμφλιωτών, λογίων, δασκάλων, είναι το να δημιουργήσει μια αξιόλογη βιβλιοθήκη όπου θα τοποθετηθούν όλα αυτά - εκ των οποίων πολλά είναι χειρόγραφα -, να γίνει ταξινόμηση και προβολή τους. Δυστυχώς, το σχέδιο που υπήρχε να λειτουργήσει η βιβλιοθήκη στο Λύκειο Παμφίλων, δεν προχώρησε ακόμη. Μια άλλη δραστηριότητα που θέλουμε να οργανώσουμε, είναι μια εκδήλωση στην οποία θα παρουσιαστεί το έργο και η ζωή των συγκεκριμένων ανθρώπων, αλλά και καλλιτεχνών του τόπου, που τρέφουν ιδιαίτερη αγάπη για το χωριό τους. Και να θυμίσουμε ότι, στα πλαίσια του Λεσβιακού Καλοκαιριού, ο Σύλλογος στις 7 Αυγούστου θα πραγματοποιήσει στη Σκάλα Παμφίλων την ετήσια Γιορτή Κρασιού και Τοπικών Προϊόντων. Καλούμε όλο τον κόσμο να συμμετάσχει, για να χαρεί το πλούσιο πρόγραμμα της βραδιάς.»