Την περασμένη άνοιξη φιλοξενούσαμε στις σελίδες πολιτισμού της εφημερίδας τη μοναδική στη χώρα προσωπική σειρά από γραμματόσημα με χαρταετούς, που εξέδωσε ο συμπολίτης μας Γιώργος Γουγούλας. Αφορμή για την κίνηση αυτή είχαν σταθεί οι χαρταετοί που κατασκεύαζε ο πεθερός του, Γιώργος Μαλακός, ο οποίος για πολλά χρόνια «σάρωνε» τα βραβεία στο Διαγωνισμό Χαρταετού που διοργάνωναν από το 1953 περίπου και για αρκετά χρόνια, στο Γαϊδαρανήφορο, είτε η Περιηγητική Λέσχη Μυτιλήνης είτε ο καλλιτεχνικός όμιλος «Το Μπουρίνι». Λίγες μέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα, σήμερα, μαθαίνουμε περισσότερα για τον ευρηματικό αυτό Μυτιληνιό, που με τις κατασκευές του είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον όχι μόνο του τοπικού, αλλά και του αθηναϊκού Τύπου.

Γεννημένος το 1924 στη Μυτιλήνη από Μικρασιάτες γονείς και ξυλουργός στο επάγγελμα, ο Γιώργος Μαλακός (που απεβίωσε πρόωρα στην Αθήνα το 1984) ήταν σύμφωνα με το γαμπρό του ένας «τεχνίτης του ξύλου». Σε ειδικό αφιέρωμα που του είχε κάνει ο τελευταίος στο τεύχος Ιανουαρίου - Μαρτίου 2010 του περιοδικού «Φιλοτελική Λέσβος», περιγράφει το μοναδικό τρόπο επεξεργασίας του ξύλου που είχε αναπτύξει, διαμορφώνοντας κυρίως λεπτές ράβδους οξιάς σε όποιο σχήμα και μέγεθος ήθελε και κατασκευάζοντας παράλληλα δικά του καλούπια και εργαλεία. Ειδικότητά του ήταν τα τελάρα κεντήματος, που ήταν και αυτά που εμπορευόταν κυρίως, μια ευρεσιτεχνία που είχε κατοχυρώσει και διένειμε ο ίδιος σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, μέχρι και το 1984 που ο ίδιος έφυγε από τη ζωή.


Καθαρά Δευτέρα στο Γαϊδαρανήφορο, αρχές της δεκαετίας τού ‘80 (πάνω). Από το δημοσίευμα του περιοδικού «Εικόνες», το 1967. Ο Γιώργος Μαλακός με το «Ρομπότ» του (αριστερά). Ο Γιώργος Μαλακός με τη μητέρα του, το 1959 - 1960 (δεξιά)

Ένα λατρεμένο χόμπυ
Για τρεις με πέντε μήνες το χρόνο, όμως, ο Γιώργος Μαλακός άφηνε το κυρίως επάγγελμά του για να ασχοληθεί με το αγαπημένο του χόμπυ: τους χαρταετούς. Ήταν τότε η εποχή που ήταν στα φόρτε του ο Διαγωνισμός Χαρταετού, που γινόταν στο Γαϊδαρανήφορο από την Περιηγητική Λέσχη Μυτιλήνης ή τον όμιλο «Το Μπουρίνι». Μια διαδικασία στην οποία βοηθούσαν με κάθε τρόπο και οι θεατές, πριν ακολουθήσει το ούζο, οι λαγάνες και τα σαρακοστιανά που έφερναν από τα σπίτια τους.
«Κάθε χρόνο, αρκετά πριν τα Χριστούγεννα άρχιζε η προετοιμασία των νέων μοντέλων, που θα πετούσαν στον ουρανό της Μυτιλήνης, στο Γαϊδουρανήφορο. Στους χαρταετούς αυτούς αφιέρωνε ατέλειωτες ώρες, σχεδιάζοντάς τους, διαμορφώνοντας τα εργαλεία του και τελειοποιώντας τα έργα του και στη συνέχεια δοκιμάζοντάς τους», αναφέρει ο κ. Γουγούλας για τις κατασκευές του πεθερού του.
Οι χαρταετοί πετούσαν με ένα ζύγι, χωρίς να χρειάζονται ουρά, ενώ ήταν εμπνευσμένοι από επίκαιρα θέματα κάθε εποχής και φτιαγμένοι εκτός άλλων από ξύλο, σχοινί, κόλλες, χαρτί και φελιζόλ. Ήταν αυτοί που για πολλά χρόνια «σάρωναν» τα βραβεία του Διαγωνισμού.


Η Λέσβος με μορφή χαρταετού (1966) (αριστερά). Με το «Χαϊλέ Σελασιέ» (1967) (δεξιά)

«Κι όμως, είναι χαρταετοί»
Είναι χαρακτηριστικό ότι για το πέταγμα του χαρταετού στη Μυτιλήνη και τις εντυπωσιακές κατασκευές του Γιώργου Μαλακού είχε παρουσιαστεί σχετική εκπομπή στην κρατική τηλεόραση, ενώ οι τοπικές εφημερίδες και ο αθηναϊκός Τύπος είχαν σχεδόν κάθε χρόνο αντίστοιχα αφιερώματα, με πιο χαρακτηριστικό το ρεπορτάζ «Κι όμως, είναι χαρταετοί», του τεύχους 597 του περιοδικού «Εικόνες», που κυκλοφόρησε στις 31 Μαρτίου τού 1967.
Εκεί γίνεται λόγος για τις «πρωτοφανείς πιένες» που γνώρισε ο Γαϊδαρανήφορος, αλλά και για το «θριαμβευτή» Γιώργο Μαλακό, που για έβδομη φορά κέρδιζε το πρώτο βραβείο με τους χαρταετούς του «Χαϊλέ Σελασιέ», «Ρομπότ», «Σιαμαίες χήνες» και «Γρηγόρης και Σταμάτης». Ο ίδιος ο τεχνίτης δήλωνε στο περιοδικό: «Είναι εύκολο να πετύχεις μια τέλεια και πρωτότυπη κατασκευή, αλλά η δυσκολία παρουσιάζεται μετά, στο ζύγισμα, στην ανύψωση και στην ευστάθεια. Δε σας κρύβω ότι χρειάζονται γνώσεις αεροναυπηγικής.»
Ο ίδιος ο κ. Γουγούλας δεν πρόλαβε να γνωρίσει καλά τον πεθερό του. Είχε προλάβει, όμως, να δει «ζωντανά» κάποιους από τους χαρταετούς του, που δεν είχαν καταστραφεί από την… πτώση τους στους Διαγωνισμούς. Οι χαρταετοί αυτοί τώρα σώζονται μόνο σε φωτογραφίες, φυλαγμένες από τη σύζυγο του Γιώργου Μαλακού, Κωνσταντίνα, και στη σειρά των 10 γραμματοσήμων που εξέδωσε πριν από κάποιο καιρό ο γαμπρός της. Γραμματόσημα που κρατούν ζωντανή τη μνήμη τόσο του ίδιου του κατασκευαστή τους, όσο και του τότε Διαγωνισμού Χαρταετού της Μυτιλήνης.


Γραμματόσημα από διάφορες χώρες με θέμα το χαρταετό, από τα 350 που έχει βρει ο κ. Γουγούλας

Γραμματόσημα και Χαρταετοί
Τα γραμματόσημα με χαρταετούς ανά τον κόσμο είχε ως θέμα ο Γιώργος Γουγούλας και στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Φιλοτελική Λέσβος». Σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του, παρουσιάζονται οι όροι που χρησιμοποιούνται σε διάφορες χώρες για να παρουσιάσουν το τόσο διαδεδομένο αυτό έθιμο, καθώς και ένα μέρος από τις 350 περίπου φωτογραφίες που έχει βρει, με γραμματόσημα που έχουν ως θέμα τους το χαρταετό.
«Σήμερα, σχεδόν όλοι, μικροί και μεγάλοι, αγοράζουν έτοιμους, πλαστικούς χαρταετούς, συνήθως με αρκετά μειονεκτήματα, όπως ανεπιτυχή ζύγια, ακατάλληλη ουρά και χαμηλή αισθητική», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γουγούλας. Και καλεί όσους «μερακλήδες» επιθυμούν να φτιάξουν το δικό τους, μοναδικό χαρταετό, εάν οι παππούδες ή οι γονείς δε γνωρίζουν την κατασκευή για να βοηθήσουν, να εκμεταλλευτούν την πληθώρα πληροφοριών που υπάρχει στο διαδίκτυο και τα σχετικά βιβλία που έχουν γραφτεί.