Ποια είναι η νέα πραγματικότητα που ενδέχεται να φέρει η ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement); Θα ελέγχονται στα αεροδρόμια τα laptops για να διαπιστωθεί αν έχουν παράνομες ταινίες και τραγούδια; Οι πάροχοι ίντερνετ θα υποχρεωθούν να κατασκοπεύουν τις τηλεπικοινωνίες μας; Τη στιγμή που κατεβάζουμε παράνομα μία ταινία στον υπολογιστή, θα διακόπτεται αυτόματα η σύνδεση στο διαδίκτυο ή οι άνδρες δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος θα κλοτσούν την πόρτα του σπιτιού μας; Αυτά είναι σενάρια προερχόμενα από τα ζητήματα που βρίσκονται στο επίκεντρο της διαμάχης για τη Διεθνή Εμπορική Συμφωνία για την Καταπολέμηση της Παραποίησης/Απομίμησης.

H ACTA αποτελεί μία κρίσιμη όψη της νέας παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας του διαδικτύου και δικαιολογημένα προκαλεί εκτεταμένες αντιδράσεις από τους ακτιβιστές και την κοινότητα του ίντερνετ. Περίπου στο ίδιο πλαίσιο αντιπαράθεσης που είχε προηγηθεί για τις SOPA και PIPA, oι δύο αντιμαχόμενες πλευρές συγκρούονται με βάση δύο ζητήματα: την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και την καταπολέμηση της πειρατείας από τη μία πλευρά και από την άλλη, την προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών και την ελεύθερη και αδιάκοπη πρόσβαση στο διαδίκτυο, κεντρικές έννοιες, πλέον, των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Αν και απαλειφθήκαν από την τελική μορφή τής ACTA τα «σκληρά» μέτρα, όπως ανέφερε στο Twitter η Ευρωπαία επίτροπος για τη Ψηφιακή Ατζέντα, Νίλι Κρόες, οι γενικόλογοι όροι και η ασάφεια του κειμένου αφήνουν περιθώρια για την παρακολούθηση των δεδομένων που διακινούν οι χρήστες από τους παρόχους πρόσβασης, αλλά και τον «εφιάλτη» του εξοστρακισμού από το διαδίκτυο με αυτόματες κυρώσεις, βασισμένες σε προγράμματα, «αστυφύλακες και δικαστές». Χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση του ευρωβουλευτή τού ΣΥΡΙΖΑ, Νίκου Χουντή, ο οποίος ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι «η ACTA έχει γεννήσει σοβαρά ερωτήματα και ανησυχίες όσον αφορά το σεβασμό των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην Ε.Ε., την προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, την ελευθερία του διαδικτύου και τη διασφάλιση πρόσβασης όλων των πολιτών σε φάρμακα».

Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που εγείρονται από τη Συνθήκη, είναι η μυστικότητα με την οποία διεξάγονταν, μέχρι πρόσφατα, οι διαπραγματεύσεις. Όπως υποστηρίζει ο Αστέρης Μασούρας, μηχανικός λογισμικού, φωτορεπόρτερ, ακτιβιστής για τα ψηφιακά δικαιώματα και μία από τις πιο αναγνωρίσιμες προσωπικότητες της ελληνικής κοινότητας του Twitter, «για ποιο λόγο ένα τέτοιο θέμα να συζητείται κάτω υπό μυστικές συνθήκες, από το ξεκίνημά του μέχρι και τώρα; Μάλιστα στην Ε.Ε. η συζήτηση έγινε στο πλαίσιο της Αλιείας. Είναι ένα μείζον θέμα με πολλούς συμμετέχοντες και πολλούς ενδιαφερομένους και οι μέχρι τώρα διαδικασίες είναι αντιδημοκρατικές.». Σε παρόμοια συλλογιστική είχε κινηθεί και η αντίδραση του Σταύρου Λαμπρινίδη, το Μάρτιο του 2010, όντας αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε για το θέμα, μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Το Κοινοβούλιο πιστεύει ακράδαντα πως τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει να προστατεύονται. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνεται παραδίνοντας σε ιδιωτικές εταιρείες το ολοκληρωτικό δικαίωμα να παρακολουθούν αδιακρίτως τις δραστηριότητες κάθε πολίτη στο διαδίκτυο - ένα δικαίωμα που αρνούμαστε να δώσουμε ακόμα και στις αστυνομίες σε περιπτώσεις καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι αυτή καθεαυτή ένα θεμελιώδες δικαίωμα. Πρέπει να αντιμετωπίζεται και να προστατεύεται ως τέτοιο.»

Στο ίδιο μήκος κύματος, και η στάση του Γάλλου σοσιαλιστή ευρωβουλευτή Καντέρ Αρίφ, ο οποίος είχε αναλάβει να παρακολουθεί τα πρακτικά της Συνθήκης. Παραιτήθηκε από αυτήν τη θέση, στις 26 Ιανουαρίου τού 2012, διαμαρτυρόμενος ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να περιορίσει το δημόσιο διάλογο για το θέμα. «Δε θα λάβω μέρος σε αυτή την παρωδία», δήλωσε ενώ στο προσωπικό του site ανέφερε: «Καταγγέλλω ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας που οδήγησε στην υπογραφή αυτής της συμφωνίας: δε συμμετείχε καμμία κοινωνική οργάνωση, υπήρξε απουσία διαφάνειας από το ξεκίνημα των διαπραγματεύσεων, ενώ διαδοχικές αναβολές χωρίς καμμία εξήγηση οδήγησαν στην υπογραφή του κειμένου, αγνοώντας τις επισημάνσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.»
Παράλληλα, πολλοί είναι εκείνοι που αναρωτιούνται γιατί να χρειάζεται η δημιουργία ενός νέου σώματος περιφρούρησης πνευματικών δικαιωμάτων, με εμπορικό χαρακτήρα αλλά και νομικές εξουσίες, την ώρα που υπάρχουν θεσμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Όπως ανέφερε στο Kathimerini.gr ο Τζόε Καραγκάνης, απόγονος Ελλήνων μεταναστών και αντιπρόεδρος του φόρουμ «American Assembly» του Πανεπιστημίου Κολούμπια, «υπάρχουν άλλοι δρόμοι για να συζητηθούν τα τόσο σημαντικά και γενικότερης υφής ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας και προστασίας τους. Κατά την άποψή μου η συζήτηση για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων πρέπει να επιστρέψει εκεί όπου αποφεύχθηκε να γίνει, δηλαδή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Όλα τα κράτη εκπροσωπούνται σε αυτόν, έχει τις απαραίτητες αρμοδιότητες, οπότε θεωρώ ότι αυτός είναι ο κατάλληλος δρόμος.». Το Φεβρουάριο του 2011 το site «Wikileaks» είχε δώσει στη δημοσιότητα ντοκουμέντα, σύμφωνα με τα οποία οι ΗΠΑ ήταν αυτές που πίεζαν προς μία κατεύθυνση διαφορετική από αυτήν τού ΠΟΕ αλλά και οργανισμών όπως η G8 και ο ΟΟΣΑ.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Εμπορίου, τα δεδομένα για την ACTA είναι διαφορετικά. Όπως αναφέρεται στο σχετικό δικτυακό τόπο:
- H ACTA εξασφαλίζει ότι, όπου και αν βρίσκεται κανείς, μπορεί να εξακολουθήσει να μοιράζεται μη πειρατικό υλικό και πληροφορίες στο διαδίκτυο
- Δεν περιορίζει την ελευθερία στο διαδίκτυο.
- Οι υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα δε θα ελέγχονται και δε θα παρακολουθούνται - η ACTA δεν είναι ο «Μεγάλος Αδελφός».
Η επίτροπος για την Ψηφιακή Ατζέντα, Νίλι Κρόες, σε ανοικτή συζήτηση που είχε με το κοινό μέσω Twitter στο hashtag #askNeelie τη Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2012, τόνισε ότι πολλές από τις επίμαχες διατάξεις που υπήρχαν στην ACTΑ έχουν αφαιρεθεί, ενώ τόνισε ότι επί της ουσίας δεν αλλάζει κάτι στις ήδη υπάρχουσες νομοθεσίες καταπολέμησης της πειρατείας και της καταπάτησης πνευματικών δικαιωμάτων στα κράτη-μέλη. Αρκετοί είναι αυτοί που εύλογα αναρωτιούνται, τότε τι έχει να προσθέσει και γιατί η ψήφισή της, με τόσο σάλο να τη συνοδεύει; Πολύ περισσότερο, όπως αναφέρει ο Τζόε Καραγκάνης, «το ζήτημα με την ACTA είναι ότι οι όροι που εμπεριέχονται σε αυτήν είναι γενικόλογοι κι αυτοί που θα κληθούν να τις ερμηνεύσουν είναι οι ίδιοι που τους δημιούργησαν».
Από την άλλη, ποιος μπορεί να επιβάλλει σε ένα συγγραφέα να μη λαμβάνει το χρηματικό του μερίδιο από την αναπαραγωγή του έργου του, έναν εκδοτικό οίκο, έναν τραγουδιστή να βρίσκονται εκτός της αλυσίδας διακίνησης των προϊόντων τους; Εν προκειμένω, οι ιστότοποι διαμοιρασμού παράνομων αντιγράφων, οι οποίοι κινούνται στο όριο της «διαδικτυακής» συνάθροισης και της ανταλλαγής ψηφιακών αγαθών, άτομο προς άτομο. Κατά την άποψή τους, είναι το ίδιο με το να ανταλλάσεις τραγούδια με κάποιο φίλο. Αναμφίβολα, η τεχνολογία P2P (άτομο προς άτομο) και ο τρόπος λειτουργίας της στον Ιστό έχει γεννήσει ερωτήματα που δεν έχουν λάβει πειστικές απαντήσεις. Σύμφωνα με την έκθεση «Media piracy in the emerging economies» που εκδόθηκε από το μη κυβερνητικό

Ερευνητικό Συμβούλιο Κοινωνικών Επιστημών των ΗΠΑ, την οποία επιμελήθηκε και συνέγραψε ο Τζόε Καραγκάνης, ο όρος πειρατεία δεν έχει καθοριστεί με σαφή τρόπο. Όπως αναφέρεται «η πειρατεία, παρουσιάζεται ως μία ενιαία απειλή κατά της βιομηχανίας των πνευματικών δικαιωμάτων. Πρακτικά, όμως, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο πώς η μουσική, οι ταινίες και το λογισμικό καταναλώνονται αλλά και στον τρόπο με τον οποίο σχηματίζονται οι αγορές από τις πολύ διαφορετικές επιχειρηματικές στρατηγικές και τις προσδοκίες του κοινού.». Προσεγγίζοντας την εν λόγω βιομηχανία των ΗΠΑ, καταγράφει ότι «αν θεωρηθεί η ποσότητα των νέων προϊόντων ως παράγοντας υγείας, η πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας ήταν αναμφίβολα μία χρυσή εποχή για τις ΗΠΑ». Παράλληλα, εστιάζει και σε μία πολύ σημαντική πτυχή του ζητήματος, στην ψηφιακή μετάβαση, η οποία «αλλάζει το επιχειρηματικό μοντέλο για τη μουσική, τον κινηματογράφο και τις εταιρείες λογισμικού και ταυτόχρονα επιβραδύνει αγορές, όπως αυτές των CDs και των DVDs».
Μπορεί η κοινότητα του διαδικτύου να είναι αυτή που νιώθει να θίγονται τα δικαιώματά της και να δρομολογεί εκτεταμένες αντιδράσεις, όμως το πεδίο εφαρμογής τής ACTA είναι πολύ ευρύτερο. Συμπεριλαμβάνει το ζήτημα των γενόσημων φαρμάκων με αρκετούς να κάνουν λόγο για τον κίνδυνο εξαφάνισής τους από την παγκόσμια αγορά. Πολύ περισσότερο, γεννώνται ζητήματα ακόμη και για προϊόντα, όπως η σαμπάνια ή η ελληνική φέτα, που ταυτίζονται με γεωγραφικές τοποθεσίες. Το μέλλον τής ACTA στην Ε.Ε. δε φαίνεται, αυτήν τη στιγμή, και τόσο «ρόδινο». Ο πρωθυπουργός της Τσεχίας ανακοίνωσε τη Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου ότι η κυβέρνησή του αναστέλλει τη διαδικασία επικύρωσής της. Τις προηγούμενες ημέρες, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τη διαδικασία επικύρωσης, έπειτα από εκτεταμένες διαμαρτυρίες και επιθέσεις σε κυβερνητικές ιστοσελίδες. H ACTA δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ προτού τεθεί σε ψηφοφορία τον Ιούνιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επίσης, θα πρέπει να περάσει από τις αρμόδιες επιτροπές για τις Κοινωνικές Ελευθερίες, τη Δικαιοσύνη και κατόπιν να φθάσει στην Ολομέλεια και να εγκριθεί από τα κράτη-μέλη.

Πηγή: kathimerini.gr (άρθρο του Τάσου Οικονόμου - e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. - twitter: @oiktas)