Διαβάζοντας για τον προϋπολογισμό του 2010, που κατέθεσε στη Βουλή η κυβέρνηση, είδα πως οι δαπάνες που προβλέπονται συνολικά για την Παιδεία φτάνουν το 3,6% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (του γνωστού με το αρκτικόλεξο ΑΕΠ). Αυτό κατατάσσει τη χώρα μας στην 26η θέση των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ευτυχώς που υπάρχει η Ρουμανία (27η) και δεν είμαστε οι έσχατοι.
Για να μην ανατρέξω στα ρομαντικά εκείνα χρόνια της δεκαετίας του ’60, όταν η νεολαία διαδήλωνε με το αίτημα του 15% για την Παιδεία, αναφέρω πως η Φινλανδία, η Σουηδία και η Δανία διαθέτουν υπερδιπλάσιο (8%), από εμάς ποσοστό του προϋπολογισμού τους στην Παιδεία. Αλλά για να μην πάμε τόσο μακριά, η γειτονική μας Κύπρος διαθέτει το 7% του προϋπολογισμού της.
Και τις δυο φορές που πήγα στην Κύπρο δύο πράγματα με εντυπωσιάσανε: πως οι εκπαιδευτικοί είναι οι «πρίγκιπες» των μισθωτών και πως υπάρχει εθνικό κτηματολόγιο, με σαφή καθορισμό ζωνών χρήσεως γης, που τηρείται με αυστηρότητα. Αποτέλεσμα: στη μεγαλόνησο είναι άγνωστα τα φροντιστήρια και η αυθαίρετη δόμηση.
Η ύπαρξη κτηματολογίου και ο καθορισμός ζωνών χρήσεως της γης, εμποδίζει την αυθαίρετη δόμηση με τρόπο απλό και σχεδόν αυτόματο και όχι με την ύπαρξη ειδικού σώματος ελεγκτών, που και δαπανηρό είναι και ευάλωτο στη διαφθορά. Αν για παράδειγμα χτίσει κάποιος χωρίς πολεοδομική άδεια το εξοχικό του σε δικό του κομμάτι δάσους, έρχεται η Εφορία και του λέει: μετέτρεψες τη δασική γη, που η αντικειμενική της αξία είναι (λέω τώρα) 1 λίρα το στρέμμα, σε οικιστική γη, που αντικειμενική της αξία είναι 100 λίρες το στρέμμα - κατέβαινε τη διαφορά. Και η διαφορά είναι τόσο μεγάλη, που κανείς δεν το διακινδυνεύει.
Από την άλλη μεριά, οι γερές υποδομές της εκπαίδευσης σε κτήρια και εξοπλισμό, οι ολιγομελείς σχολικές τάξεις και οι γερά αμειβόμενοι εκπαιδευτικοί κάνουν περιττή την ύπαρξη φροντιστηρίων (που φαίνεται πως είναι θεσμός καθαρά ελλαδικός - δε λέω ελληνικός, γιατί και οι Κύπριοι είναι Έλληνες). Έτσι η εκπαίδευση στην Κύπρο βρίσκεται σε πολλές σκάλες πιο ψηλά από ό,τι στην Ελλάδα και η Κύπρος ευημερεί, παρά τη δύσκολη πολιτική κατάσταση της, με το 1/3 του εδάφους της να το κατέχουν οι Τούρκοι εισβολείς, με όλα όσα η κατοχή αυτή συνεπάγεται.
Η εκπαίδευση είναι μακροπρόθεσμη επένδυση, αλλά είναι η πιο σωστή και αυτή που αργά ή γρήγορα δίνει τα πιο καλά αποτελέσματα. Ένας μορφωμένος πληθυσμός μπορεί να κάνει θαύματα. Η Φινλανδία είναι μια χώρα τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων, που εκτός από τα άφθονα δάση και την ξυλεία τους δεν έχει άλλους πλουτοπαραγωγικούς πόρους. Έχει όμως μορφωμένο πληθυσμό και έρχεται πρώτη στην Πληροφορική, που σημαίνει πως εκτός από ξυλεία πουλάει γνώσεις, το πιο ακριβό προϊόν δηλαδή. Η Ολλανδία έχει έκταση σχεδόν το ¼ της Ελλάδας και από τα 19 εκατομμύρια των κατοίκων της αγρότες είναι μόνο τα δύο. Είναι όμως αγρότες μορφωμένοι (πολλοί με πανεπιστημιακή μόρφωση) και γι’ αυτό με την παραγωγή τους τρέφουν όχι μόνο τα υπόλοιπα 17 εκατομμύρια των Ολλανδών, αλλά κάνουν εξαγωγές γεωργικών προϊόντων σε όλον τον κόσμο, εξασφαλίζοντας μεγάλα κέρδη για τον εαυτό τους και για τη χώρα τους.
Με τον κίνδυνο να χαρακτηριστώ αφελής και ανεδαφικά αισιόδοξος, ομολογώ πως περίμενα από τη νέα κυβέρνηση να κατανοήσει τη μεγάλη σημασία της εκπαίδευσης και να αυξήσει το ποσοστό των δαπανών γι’ αυτή, όχι με το μίζερο 0,6% που έκανε, αλλά με ένα γενναίο 100%. Αλλά πού…