Το άγχος συνιστά μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε μία δύσκολη ή επικίνδυνη κατάσταση. Βοηθάει το άτομο να είναι σε εγρήγορση, να επικεντρωθεί στο στόχο του, να οργανωθεί καλύτερα και να αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του. Δρα, κατά κάποιο τρόπο, ως ενεργοποιητής που επιτρέπει στο σώμα να ανταποκρίνεται σε κάθε είδους πρόκληση. Ωστόσο, όταν το άγχος ξεφεύγει από τον έλεγχο του ατόμου, μπορεί να γίνει μία αρκετά δυσάρεστη συγκινησιακή κατάσταση φόβου ή ανησυχίας, ακόμη και σε περίπτωση απουσίας κάποιας αναγνωρίσιμης απειλής. Διακρίνεται από μία μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων κυρίως σωματικών, όπως τρόμος, εφίδρωση, ταχυπαλμίες, μυϊκή διέγερση, δύσπνοια.
Υπάρχουν διάφορες καταστάσεις που χαρακτηρίζονται ως «στρεσογόνες», οι οποίες μπορεί να είναι από λίγο ως πολύ απειλητικές. Μία από αυτές τις καταστάσεις είναι και οι εξετάσεις. Το άγχος των εξετάσεων συνδέεται συνήθως με το φόβο που νιώθουμε μήπως απογοητεύσουμε τους γονείς μας ή ματαιώσουμε τις προσδοκίες μας που έχουμε από τον εαυτό μας. Το άγχος κινητοποιείται από τις αρνητικές σκέψεις που κάνουμε, μεγαλώνει μέσα από αυτές και τελικά, στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί να ξεφύγει εντελώς από τον έλεγχό μας και να μας κάνει να εγκαταλείψουμε την προσπάθειά μας. Επιπλέον, κάνοντας αρνητικές σκέψεις, άθελά μας προετοιμάζουμε την αποτυχία, αφού ασυνείδητα σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτύχουμε.
Τα συμπτώματα που έχει το άτομο που διακατέχεται από έντονο άγχος πριν τις εξετάσεις είναι η μείωση της επίδοσης, διάφορα ψυχοσωματικά, καθώς και διανοητικά. Στην πρώτη κατηγορία των συμπτωμάτων ανήκουν η δυσκολία συγκέντρωσης, το διανοητικό μπλοκάρισμα και η δυσκολία οργάνωσης πληροφοριών. Στη δεύτερη κατηγορία των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων κυριαρχούν οι πονοκέφαλοι, οι κοιλόπονοι, η ταχυκαρδία, το τρέμουλο, η ναυτία και η μυϊκή υπερένταση. Στην τρίτη κατηγορία είναι τα διανοητικά συμπτώματα, δηλαδή οι διάφορες αρνητικές σκέψεις, η μείωση αυτοπεποίθησης, η ευσυγκινησία, η ευερεθιστότητα, καθώς και ο άσχημος ύπνος.
Καθώς οι περισσότεροι θα χρειαστεί να περάσουν αρκετές φορές στη ζωή τους από εξετάσεις, είναι χρήσιμο και απαραίτητο να βρουν τρόπους να αντιμετωπίζουν το έντονο άγχος των εξετάσεων. Ένας τρόπος είναι να φαντάζεσαι τις εξετάσεις και τις πραγματικές συνθήκες έτσι ώστε να εξοικειώνεσαι τόσο με το χώρο όσο και με τις εξετάσεις. Επιπλέον, μπορείς να δοκιμάσεις διάφορες ασκήσεις χαλάρωσης ή να αντικαταστήσεις τις άσχημες σκέψεις και εικόνες που σε κυριεύουν με την έλευση του άγχους, με εικόνες που σε ηρεμούν και σε χαροποιούν.
Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτήν τη δοκιμασία του ατόμου και θα πρέπει να παρέχουν τόσο ψυχολογική όσο και συναισθηματική υποστήριξη στα παιδιά τους. Οι γονείς είναι αυτοί που κρατούν τα κλειδιά της αυτοπεποίθησης ή της ανασφάλειας των παιδιών τους. Ο έπαινος, η ενθάρρυνση, η αισιοδοξία, είναι πολλαπλάσιας σημασίας όταν προέρχονται από τις γονικές φιγούρες. Ο ρόλος του γονιού θα πρέπει να είναι μία συνεχής υποστηρικτική παρουσία, που να παρακολουθεί με τρόπο διακριτικό την πορεία προετοιμασίας του παιδιού, επαινώντας την προσπάθεια, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και δίνοντας στο παιδί να καταλάβει ότι θα συνεχίσει να το αγαπάει ακόμα και στην περίπτωση που δεν πετύχει αυτήν τη φορά το στόχο του.
 
* Η Βασιλική ΤΣΙΧΛΑ είναι ψυχολόγος.