Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Έλληνες συνθέτες & παραδοσιακή μουσική από το Μουσικό Σχολείο Βόλου
Κάπου εδώ συνδέεται στον προβληματισμό και η απροσδόκητη παρουσία του Μουσικού Σχολείου Βόλου (http://parodos.net.gr/ms/ms-volou-net-2010.htm) στην τηλεοπτική εκπομπή της ΝΕΤ «Στην υγειά μας». Η εκπομπή δεν αφορά στη λόγια δυτική μουσική, κατά συνέπεια μέσα στο πρόγραμμα υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να παρακολουθήσαμε και έργο «εμπειροτεχνών». Μπορούμε/πρέπει να το διακρίνουμε; Και κάτι ακόμα: μπορούμε μέσω ενός μόνο σχολείου και ενός τμήματός του να πάρουμε μια ιδέα για το τι μπορεί να πετύχει ένα μουσικό σχολείο μέσα στις υπάρχουσες συνθήκες;
Η πρώτη σύντομη παρατήρηση είναι πάνω σ’ ένα πιθανό ερώτημα: «τι δουλειά έχει ένα σχολείο μέσα σ’ αυτή την εκπομπή;». Δε γνωρίζουμε το ποσοστό των θεατών που αυθόρμητα έθεσε αυτό το ερώτημα, όμως το ίδιο το ερώτημα είναι και παραπλανητικό, καθώς βάζει με απόλυτο τρόπο ένα δίλημμα πρωθύστερο (προηγείται το ερώτημα «τι δουλειά έχει ένα μουσικό σχολείο μέσα στην παιδεία»). Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το ρόλο της συγκεκριμένης εκπομπής, για τον κίνδυνο ταύτισης του σκοπού των μουσικών σχολείων με το επάγγελμα του μουσικού, για πιθανή εκτροπή του παιδαγωγικού έργου κ.ο.κ.. Θεωρώντας κατ’ αρχήν ότι οι φόβοι αυτοί είναι υπερβολικοί ή ανήκουν σε άλλη συζήτηση (με θέμα την ανοιχτή πρόσκληση του παρουσιαστή της εκπομπής προς τα Μ.Σ.), ας περάσουμε στην αντίπερα όχθη. Τι είχε την ευκαιρία να δει το ευρύ κοινό: μια ομάδα καθηγητών που ενθουσιάζεται, αφοσιώνεται και υπερασπίζεται κοινούς στόχους. Μαθητές που προσεγγίζουν τους στόχους με ομαδικότητα, χαρά, πειθαρχία, αρτιότητα, σεμνότητα στους κεντρικούς ατομικούς ρόλους. Τον καταλυτικό ρόλο που μπορεί να έχει ο σύλλογος γονέων στη λειτουργία του σχολείου. Χωρίς πολλά λόγια και επιστημονικές αναλύσεις, μέσα από την παρουσία του σχολείου στην εκπομπή αναδείχθηκε ότι:
- Η μουσική είναι κατ’ αρχήν πράξη. Ακόμα και στη λογιότερη εκδοχή της προσλαμβάνεται κατ’ αρχήν προφορικά (μέσω του ασυνείδητου) και όχι κατ’ αρχήν γραπτά (μέσω της λογικής).
- Ο κεντρικός, συνταγματικώς προσδιορισμένος σκοπός της παιδείας, η «ελευθερία», που άμεσα επιτυγχάνεται μέσα από ένα μουσικό αυτοσχεδιασμό, ένα χορό (και από άλλες δραστηριότητες που δεν παρουσιάστηκαν στην εκπομπή), αποτελεί την εγγενή δυναμική ενός Μ.Σ., που το κατατάσσει έτσι στα πρότυπα/πειραματικά σχολεία.
- Το διευρυμένο ωράριο των μουσικών σχολείων δεν αποτελεί αυτόματη τροχοπέδη στο στόχο της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
- Η «μουσική» στο σχολείο δε λειτουργεί ως χαλάρωση, χόμπυ, αλλά ως αντικείμενο γενικής παιδείας, αφού αυτή είναι η (κατ’ αρχήν) φυσική της λειτουργία. Η εξειδίκευση και ο επαγγελματισμός είναι οι φυσιολογικές, πιθανές συνέχειες.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, οι δύο ανομοιογενείς συνιστώσες (παιδεία - διασκέδαση/θέαμα) συνυπήρχαν, άλλοτε θέτοντας καίρια ερωτήματα για την ύπαρξη και τη λειτουργία των μουσικών σχολείων, άλλοτε αναδεικνύοντας πλευρές της σχολικής ζωής που δύσκολα θα έβγαιναν μέσα από συνέδρια ή εξειδικευμένες αναλύσεις. Η πίστη των διδασκόντων στο δημόσιο χαρακτήρα της παιδείας και το γεγονός ότι υψηλής ποιότητας παιδεία μπορεί όντως να προσφέρει το δημόσιο σχολείο είναι στοιχεία που μόνο απαρατήρητα δεν πέρασαν (και δεν αποτελούν φραστικές υπερβολές). Υπήρξαν και ατυχείς στιγμές, όπως εκφράσεις του παρουσιαστή που δε διορθώθηκαν έγκαιρα και αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες: το υπουργείο Παιδείας δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται «αρωγός» των Μ.Σ., με κύριο μάλιστα επίπεδο αρωγής τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό.
Στο «διά ταύτα»
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ο ελλιπής θεσμός των Μουσικών Σχολείων δεν αποτελεί εμπόδιο στην υλοποίηση σημαντικών στόχων, όταν στη σχολική ζωή υπάρχει συνεργασία διακριτών ρόλων και ικανό επίπεδο διδασκόντων. Άρα, το παράδειγμα του Μ.Σ. Βόλου δείχνει ότι δεν υπάρχει επείγουσα ανάγκη θεσμικής παρέμβασης; Ας το θέσουμε διαφορετικά: Πρώτον, δεν είδαμε το σύνολο των Μ.Σ. της χώρας, ούτε καν το συνολικό έργο ενός Μ.Σ. Δεύτερον, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί το «αύριο», ούτε ακόμα και ο αρτιότερος θεσμός. Τρίτον, κάποτε πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη κεντρική στόχευση, ακόμα κι αν αυτό εγκυμονεί κινδύνους ομοιομορφίας ή στείρας λογιοποίησης των σπουδών. Από την πολύ καλή εμφάνιση των Βολιωτών, πρέπει να κρατήσουμε την τεράστια δυναμική που μπορεί να δημιουργήσει ένα μουσικό σχολείο και να προσπαθήσουμε για την καλύτερη διαχείριση και ενσωμάτωση αυτής της δυναμικής, όχι μόνο στον υπό διαμόρφωση θεσμό του Μ.Σ., αλλά γενικότερα στις δύο πρώτες βαθμίδες της παιδείας.
Για τα περαιτέρω:
http://users.sch.gr/szygouras/themata/empeirotehnes/empeirotehnes.htm
http://parodos.net.gr/ms/ms-volou-net-2010.htm
Κάπου εδώ συνδέεται στον προβληματισμό και η απροσδόκητη παρουσία του Μουσικού Σχολείου Βόλου (http://parodos.net.gr/ms/ms-volou-net-2010.htm) στην τηλεοπτική εκπομπή της ΝΕΤ «Στην υγειά μας». Η εκπομπή δεν αφορά στη λόγια δυτική μουσική, κατά συνέπεια μέσα στο πρόγραμμα υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να παρακολουθήσαμε και έργο «εμπειροτεχνών». Μπορούμε/πρέπει να το διακρίνουμε; Και κάτι ακόμα: μπορούμε μέσω ενός μόνο σχολείου και ενός τμήματός του να πάρουμε μια ιδέα για το τι μπορεί να πετύχει ένα μουσικό σχολείο μέσα στις υπάρχουσες συνθήκες;
Η πρώτη σύντομη παρατήρηση είναι πάνω σ’ ένα πιθανό ερώτημα: «τι δουλειά έχει ένα σχολείο μέσα σ’ αυτή την εκπομπή;». Δε γνωρίζουμε το ποσοστό των θεατών που αυθόρμητα έθεσε αυτό το ερώτημα, όμως το ίδιο το ερώτημα είναι και παραπλανητικό, καθώς βάζει με απόλυτο τρόπο ένα δίλημμα πρωθύστερο (προηγείται το ερώτημα «τι δουλειά έχει ένα μουσικό σχολείο μέσα στην παιδεία»). Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το ρόλο της συγκεκριμένης εκπομπής, για τον κίνδυνο ταύτισης του σκοπού των μουσικών σχολείων με το επάγγελμα του μουσικού, για πιθανή εκτροπή του παιδαγωγικού έργου κ.ο.κ.. Θεωρώντας κατ’ αρχήν ότι οι φόβοι αυτοί είναι υπερβολικοί ή ανήκουν σε άλλη συζήτηση (με θέμα την ανοιχτή πρόσκληση του παρουσιαστή της εκπομπής προς τα Μ.Σ.), ας περάσουμε στην αντίπερα όχθη. Τι είχε την ευκαιρία να δει το ευρύ κοινό: μια ομάδα καθηγητών που ενθουσιάζεται, αφοσιώνεται και υπερασπίζεται κοινούς στόχους. Μαθητές που προσεγγίζουν τους στόχους με ομαδικότητα, χαρά, πειθαρχία, αρτιότητα, σεμνότητα στους κεντρικούς ατομικούς ρόλους. Τον καταλυτικό ρόλο που μπορεί να έχει ο σύλλογος γονέων στη λειτουργία του σχολείου. Χωρίς πολλά λόγια και επιστημονικές αναλύσεις, μέσα από την παρουσία του σχολείου στην εκπομπή αναδείχθηκε ότι:
- Η μουσική είναι κατ’ αρχήν πράξη. Ακόμα και στη λογιότερη εκδοχή της προσλαμβάνεται κατ’ αρχήν προφορικά (μέσω του ασυνείδητου) και όχι κατ’ αρχήν γραπτά (μέσω της λογικής).
- Ο κεντρικός, συνταγματικώς προσδιορισμένος σκοπός της παιδείας, η «ελευθερία», που άμεσα επιτυγχάνεται μέσα από ένα μουσικό αυτοσχεδιασμό, ένα χορό (και από άλλες δραστηριότητες που δεν παρουσιάστηκαν στην εκπομπή), αποτελεί την εγγενή δυναμική ενός Μ.Σ., που το κατατάσσει έτσι στα πρότυπα/πειραματικά σχολεία.
- Το διευρυμένο ωράριο των μουσικών σχολείων δεν αποτελεί αυτόματη τροχοπέδη στο στόχο της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
- Η «μουσική» στο σχολείο δε λειτουργεί ως χαλάρωση, χόμπυ, αλλά ως αντικείμενο γενικής παιδείας, αφού αυτή είναι η (κατ’ αρχήν) φυσική της λειτουργία. Η εξειδίκευση και ο επαγγελματισμός είναι οι φυσιολογικές, πιθανές συνέχειες.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, οι δύο ανομοιογενείς συνιστώσες (παιδεία - διασκέδαση/θέαμα) συνυπήρχαν, άλλοτε θέτοντας καίρια ερωτήματα για την ύπαρξη και τη λειτουργία των μουσικών σχολείων, άλλοτε αναδεικνύοντας πλευρές της σχολικής ζωής που δύσκολα θα έβγαιναν μέσα από συνέδρια ή εξειδικευμένες αναλύσεις. Η πίστη των διδασκόντων στο δημόσιο χαρακτήρα της παιδείας και το γεγονός ότι υψηλής ποιότητας παιδεία μπορεί όντως να προσφέρει το δημόσιο σχολείο είναι στοιχεία που μόνο απαρατήρητα δεν πέρασαν (και δεν αποτελούν φραστικές υπερβολές). Υπήρξαν και ατυχείς στιγμές, όπως εκφράσεις του παρουσιαστή που δε διορθώθηκαν έγκαιρα και αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες: το υπουργείο Παιδείας δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται «αρωγός» των Μ.Σ., με κύριο μάλιστα επίπεδο αρωγής τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό.
Στο «διά ταύτα»
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ο ελλιπής θεσμός των Μουσικών Σχολείων δεν αποτελεί εμπόδιο στην υλοποίηση σημαντικών στόχων, όταν στη σχολική ζωή υπάρχει συνεργασία διακριτών ρόλων και ικανό επίπεδο διδασκόντων. Άρα, το παράδειγμα του Μ.Σ. Βόλου δείχνει ότι δεν υπάρχει επείγουσα ανάγκη θεσμικής παρέμβασης; Ας το θέσουμε διαφορετικά: Πρώτον, δεν είδαμε το σύνολο των Μ.Σ. της χώρας, ούτε καν το συνολικό έργο ενός Μ.Σ. Δεύτερον, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί το «αύριο», ούτε ακόμα και ο αρτιότερος θεσμός. Τρίτον, κάποτε πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη κεντρική στόχευση, ακόμα κι αν αυτό εγκυμονεί κινδύνους ομοιομορφίας ή στείρας λογιοποίησης των σπουδών. Από την πολύ καλή εμφάνιση των Βολιωτών, πρέπει να κρατήσουμε την τεράστια δυναμική που μπορεί να δημιουργήσει ένα μουσικό σχολείο και να προσπαθήσουμε για την καλύτερη διαχείριση και ενσωμάτωση αυτής της δυναμικής, όχι μόνο στον υπό διαμόρφωση θεσμό του Μ.Σ., αλλά γενικότερα στις δύο πρώτες βαθμίδες της παιδείας.
Για τα περαιτέρω:
http://users.sch.gr/szygouras/themata/empeirotehnes/empeirotehnes.htm
http://parodos.net.gr/ms/ms-volou-net-2010.htm